Liefde en ballingschap. Brieven 1795-1797

Brieven 1795-1797

Bilderdijk aan zijn geliefde. Londen, 24 december 1796

Wilhelmina heeft een verzoek gekregen om een toneelstuk te schrijven, of althans een vertaling van een bestaand drama of een bewerking van een roman te maken. Mogelijkerwijs kwam dat verzoek via de familie in Lewisham, die contacten in het theater had. Ze vraagt Bilderdijk om een suggestie, die haar aanraadt een Duits treurspel te vertalen dat in Holland vaak opgevoerd werd, de Elfride van Friedrich Justin Bertuch (1778). De stof van dit toneelstuk was ontleend aan een Engels geschiedboek en speelde in de tiende eeuw. Het thema van Elfride. Trauerspiel in drey Aufzügen was de onwankelbaarheid van huwelijkstrouw en daartegenover het fatale van overspelige liefde. Wilhelmina zou dit stuk inderdaad gaan vertalen met hulp van Bilderdijk, onder de veelzeggende titel Fatal love. Het is niet vreemd dat Bilderdijk juist dit stuk aanraadt, want hij worstelde nog steeds met de huwelijkstrouw. Fictie en werkelijkheid lopen in elkaar over.

Wat een nare berichten gaf je lieve briefje van gisteren me! Lieve beminde, waarom kun je me niet schrijven door je brieven naar een ander postkantoor te sturen, of in Westminster of ergens anders? Ik denk dat er wel een paar heel dicht bij jouw huis zijn. Ik zal de stad ingaan om dat uit te zoeken en je morgen informeren over wat ik uitgezocht heb. Meneer Texier zal met dit briefje belast worden. Ik weet niet of hij morgen naar jouw huis zal gaan. Zo niet, dan zal ik om acht uur bij de hoek zijn die je me aange-

[p. 178]

wezen hebt. Vandaag ga ik dineren in Chelsea. Ach! hoe vervelend zal deze dag voor me zijn.

Nee, liefste beminde! Ik kan geen onderwerp voor jouw treurspel bedenken. Mijn verward hoofd kan zich niets herinneren, en ik heb hier helemaal geen boeken bij de hand. Geef me een onderwerp van jouw keus, een onderwerp waar jij dol op bent. Dan zal ik proberen de hoofdlijnen voor de indeling van je voorstelling te schetsen. Nee, lieve engel, je hebt geen leiding van mijn arm verwoest brein nodig. Jouw onvergelijkbaar talent neemt een hogere vlucht dan ik ooit aandurfde. Maar ik zal je aangeven wat ikzelf door observaties geleerd heb over toneelvoorstellingen, en waar ik mezelf altijd aan gehouden heb. - Maar je hart moet opgewekt worden door een onderwerp van je eigen keuze. Lieve engel, verlies geen tijd, vraag ik je.

Er zijn zo oneindig veel treurspelen in het Engels dat ik makkelijk teleurgesteld kan worden door een onderwerp voor te stellen dat al op het toneel gebracht is, en dit is iets wat met de meeste zorg vermeden moet worden.

Ik weet niet of het onderwerp van Elfride hier al in de vorm van een treurspel gebracht is? Er is een drama over in het Duits, dat buitengewoon interessant is, hoewel het niet behandeld is met die eerlijkheid en fijngevoeligheid die het nodig heeft. Ik neem aan dat je het verhaal kent, dat stamt uit de tijd van koning Edward van Engeland. Mits er enige veranderingen gemaakt worden in de bijzaken en het geheel voorzien wordt van enige coups de théâtre (zoals die genoemd worden), zou dat een zeer aandoenlijke tragedie kunnen opleveren. Maar de geschiedenis van die tijd staat me niet genoeg bij om dat onderwerp er op een harmonieuze manier mee in verband te brengen. En, zoals ik zei, het onderwerp moet uit je eigen verbeelding komen, dan zul je met elke stof slagen. - Lief voorwerp van mijn vurige smeekbeden! O hoe zou ik genieten van jouw succes! Hoe gelukkig zou ik zijn als ik zou zien hoe jij de hulde van de verering door het publiek zou ontvangen, die je verdient door je meer dan menselijke talenten en goddelijke volkomenheden! [...]