Het leven en eenige uitgelezen gedichten

Een betere tijd was echter voor den dichter aangebroken. Napoleon vond in de verzwakking van het gezicht van den raad-

[p. 123]

pensionaris Rutger Jan Schimmelpenninck eene gereede gelegenheid om ook het schaduwbeeld van onze onafhankelijke republiek te vernietigen. Lodewijk Napoleon moest koning van Holland worden. In de genegenheid, die deze vorst grooten mannen toedroeg, deelde Bilderdijk in hooge mate; Lodewijk ontbood hem bij zich, benoemde hem tot zijn leermeester in de Nederlandsche taal en legde hem eene jaarwedde van fl 3000 toe. Toen in Mei 1808 het Koninklijk instituut van wetenschappen, letteren en schoone kunsten verrees, werd de dichter een der eerste leden. In de vier jaren onder Lodewijks regeering toonde Bilderdijk wat hij op adelaarsvleugels vermocht. De Ode aan Napoleen, de Ziekte der Geleerden, de Treurspelen en de Ondergang der Eerste Wareld zijn vier meesterwerken uit dien bloeitijd.

Ode aan Napoleon.

't Was niet de genegenheid voor Lodewijk, die hem noopte den grooten keizer te bezingen; de oorzaak was de volgende. De Secretaris des Konings, Dupré, schreef den dichter: ‘dat zo een uitmuntende schrijver een zangstuk (eene Ode) ter eer van den onstervelijken Napoleon, Keizer der Franschen, moest maaken. Deze vorst zoud voldaan wezen over de stem van een Hollandsche Lier; en hij zoud' alles in 't werk stellen, en zich een eer maaken, hetzelve stuck' in Fransche dichtmaat te vertaalen.’

‘Opgewekt door uwe aansporingen, mijn Heer, (die ik door bygevoegde aanmaningen als eene soort van uitdagingen der Hollandsche poëzy aan moest merken), heb ik het gewaagd de Pindarische Ode op nieuw te beproeven en heb ik de eer Uw.H.E.G. het nevensgaande Dichtstukjen, een Lierzang op den eenigen Napoleon, aan te bieden.’ Met deze woorden werd in October 1806 de Ode Dupré toegezonden. In eene aanteekening op de Ode zegt een schrijver:

‘De Held, die zijne oorlogsbaan opende met daden, waardig die des grootsten Veldheers met roem te sluiten: die den Nijl en de Jordaan van den schrik zijns naams deed gewagen: - Napoleon - die aan het monster des Schrikbewinds den laatsten dood-

[p. 124]

steek gaf, en met eenen wenk de maatschappelijke orde herstelde: voor wien oorlog voeren en zegepralen niet dan hetzelfde is, welke menigte, welke dapperheid, welke vorsten of volkeren zich tegen hem verzetten: - die de gedaante van Europa vormt en verandert, gelijk de konstenaar een wasklomp herkneedt: die, 't geen in onze dagen onmogelijk scheen, eene nieuwe wereldmonarchy schept? - Ziedaar het waardig voorwerp der Pindarische Ode! Geen dichter kan daarby koel blijven; onwillig klinkt zijne lier en golft zijn boezem van onbekende vervoeringen: het Raadsbesluit des Eeuwigen schijnt hem toe de barenstond te genaken, en zijne uitzichten verliezen zich in gulden droomen der toekomst!’

Hiermede meende hij Bilderdijk te verontschuldigen bij hen, die hem van lafheid wilden beschuldigen den overheerscher bezongen te hebben; zulks behoefde echter niet. In het laatste couplet had hij zijn gevoelen ten volle geuit:

Napoleon! zie duizend tongen

Uw naam verbreiden over de aard!

Van Oost tot West uw lof gezongen!

Maar zijt gy ook de mijne waard?

Is 't heil der aard uw hoofdbedoelen,
En kunt gy u gelukkig voelen

In 't dienstbaar zijn aan zulk een plan?

Uw hart besliss' dit door uw daden;
Zoo die geen andre zucht verraden,

Welaan ontfang mijn hulde dan!

Dit werd wat aanstootelijk gevonden, en veranderd in een couplet, dat met de regels sloot:

Het aardrijk wacht, het smeekt de Vrede;
Zy mangelt met uw krijgstrofeên.

doch eindelijk werd het laatste couplet geheel weggelaten.