Briefwisseling. Deel 1. 1772-1794

282. Bilderdijk aan (M.P. Elter-Woesthoven), 4 of 5 September 1791.

Hs. in beeldschrift. Hs. niet meer aanwezig. Gereproduceerd achter Mengelingen en Fragmenten (1834). Zie hierachter: p. 260.

Proeve van verklaring:

H-eden n-acht, klokke-half-twaalf, k-w-am mijn¹⁾ vrouw ent kraam-bed vaan een zo-o-n, wel-ge-schapen hen ge-zon-d: zij(spek) cel-ve vaart, (lap met) naden staat vaan zakken²⁾, reet³⁾-el-eik. Wees(jongen) met⁴⁾ ons⁵⁾ b-lei, hen ge-loof Mei, u veel⁶⁾ acht-eenden broeder beeld-er-dijk. Ha-ge, XII daggen⁷⁾ (bij) 3 × 8 Augustus 1791, in haas-t. Post-scriptum. Wei wachten u t-hans: kom dog, as 't wezen kan, en u ge-lus-t. 'k Bit, hout stijl en schrift ten besten en sch-rijf een paar-w-oortjes (bij) weer⁸⁾-gaande (post, of bode)⁹⁾.

Heden nacht, klokke half twaalf, kwam mijn vrouw in 't kraambed van een zoon, welgeschapen en gezond: zij zelve vaart, na den

1) ‘mijn’, als bij het opsteken van de hand bij afmijnen?

2) Zakjes, waarin stukken van processen werden bewaard, dus tegelijk zaken?

3) Aldus de Jager. Of moeten wij lezen matelijk (mat-el-eik)?

4) Draagt de weesjongen een met-worst, en moet men daaruit het verouderde of dial. afzonderlijke woord met (de vleessoort die het materiaal leverde) verstaan?

5) Vgl. derg. teken op gewichtje in br. 277.

6) Vedel, viool.

7) 12 (rom.) dag(g)en bij 24 Augustus, d.i. 5 September. De geboorte had plaats om half twaalf; de brief kan dus naar waarheid spreken van ‘heden nacht’, ook op den dag die volgt. Cath. Reb. had haar kindje blijkbaar reeds op 24 Aug. verwacht; vgl. aanhef vorigen brief. Deze verklaring verstrekte mij Prof. Wille.

8) Ram.

9) De Jager: een woord weerom. Het laatste figuurtje verstaan als: oom. Prof. Wille vat het op als: gaande (man). Vgl. ommegaande.

[p. 244]

staat van zaken, redelijk (matelijk?). Wees met ons blij, en geloof mij, uw veel achtenden broeder Bilderdijk.

Hage, 12 dagen bij 24 Augustus 1791.

In haast.

Postscriptum. Wij wachten u thans; kom doch, als 't wezen kan, en u gelust. 'k Bid, houd stijl en schrift ten besten, en schrijf een paar woordjes per kerende post.

De oplossing gaf reeds Dr. A. de Jager in de Vaderl. Letteroefeningen van 1860: Nadere Bijdrage tot de lijst van B.'s werken, no. XI. Echter met kennelijk foutieve vertolking van de dagtekening (‘gedagteekend 24 Augustus 1791’) en andere verklaring van een enkel detail. Het is niet te geloven, dat de Moeder, die het opschrift voor het monumentje te Landau aangaf (Koll. II, 20), den geboortedatum vergeten zou zijn, en evenmin, dat de Vader op dien geboortedag zelven 11 dagen te vroeg dateerde. - H. de Jager liet deze oplossing, die hij in druk vond, maar niet thuis kon brengen, weer opnemen in Navorscher 1883 (p. 165). Inmiddels had A. de Jager in zijn 2e Nieuwe Bijdrage in de Vaderl. Letteroefeningen van 1865 (punt xxi, p. 409) meegedeeld, dat hem gebleken was, dat het handschrift bovenaaan nog een paar sokken of schoenen vertoonde, door een band verenigd, en een sister, waardoor volgens een bijgevoegde aantekening, verstaan zou moeten worden: Liefste Zuster. De Jager vraagt zich daarbij af, of men voor liefste of lieste te denken heeft aan het Engelse leash - koppelband. Dit lijkt wel erg gezocht. Liever gissen wij: gehechte (ge-achte) schoene (schoon) sister (zuster).
Zie over de brieven in beeldschrift (er is er ook één uit 1795) Sterck in Bilderdijk na zijne uitwijking, bijl. 2: de figuren bij B., en haar betekenis, komen hier en daar overeen met die van 16e eeuwse rederijkersboekjes. Twee zulke raadsels zijn gereproduceerd in Dr. C.P. Burger, De Amsterdamsche Boekdrukkers en Uitgevers in de 16e Eeuw, IV 228, 239.