Briefwisseling. Deel 1. 1772-1794

241. Bilderdijk aan J.D. Hess, 7 Sept. 1786.

Copie, van de hand van B. Klinkert, Bild.-Museum. Gedrukt

[p. 221]

achter Hess' brochure: Aanspraak aan alle welmeenende Nederlanders, in 't bijzonder aan mijne weleer geheime en ook getrouwe Correspondenten in de goede Oranjezaak. 's-Hage 1787, bij I. Knies.¹⁾

Mijn Heer!

Hoe zeer ik schriklijk geaffaireert en vermoeid ben, wil ik echter uw beminde vrouw niet laten vertrekken, zonder haar een brief voor u mede te geven. - Wees altijd verzekerd, dat uwe toestand mij zeer ter harte gaat, en dat wie ook aan onbewezen beschuldigingen gehoor geve, ik mij nooit door een' stroom van laster laat meêsleepen, noch door uitstrooisels van de belangzucht verblinden, al wierdt ook het gantsche Land tot uw nadeel opgemaakt; - en dat ik de onschuld altijd durf voorstaan, al waar 't tegen de geheele wareld. - Ondertusschen het is nog de tijd niet, om eenige démarche in 't publiek te doen; maar het kan het spoedig worden.²⁾

Wees derhalve geduldig, en altijd getroost, en vol van vertrouwen op den kenner der harten, die de onschuld eens redden zal, en de toevlucht in de ellende is. - En voor zoo verr' ik in staat ben of worde, om uw wezentlijk dienst te doen, geloof dat ik altijd dezelfde ben. Ik ben met alle welmeenendheid - UE. DW.

Bilderdijk.

1) Jan David Hess, winkelier in de Schoolstraat te 's-Gravenhage, leider van het Oranje-corps. Vgl. Gesch. d. Vad. XII, 64, 67vv en 184vv. en, inzake zijn relaties met Turnbull de Mikker, pp. 165 o. en 201 o. hierboven. - Zijn Aanspraak aan alle welmeenende Nederlanders bleek niet te achterhalen. Ze komt voor in de veilingcat. van de Bild.-verz. van A.N. van Pellecom van Kortenhoef, Gebr. Muller 1849, op naam van B. Door Tollens is dit geschrift dan ook aan B. toegewezen in zijn Nog weder iets over B. en zijn werken in de Vad. Letteroef. van 1850. Klinkert lichtte Tollens beter in, in een brief van 22 Oct. '53, hs. Bild.-Mus. De Jager herstelde de fout publiek, na inzage van het ex. van Jer. de Vries: Nadere Bijdr. tot de lijst van B.'s werken, Vad. Lett. oef. 1860, onder II. - Klinkert geeft in den genoemden br. aan T. het volgende uittreksel uit de brochure:
Deze brochure werdt bij wijze van Apologie, door gezegde Hess bij zijne terugkomst in Den Haag & die alstoen nog in kwade reuk stondt & bij velen als een Landverrader te boek stondt, in het licht gegeven. De geheele zaak komt in 't kort hierop neder. Het geeft een breedvoerig verslag van het voorgevallene binnen 's-Hage op den 17en Maart 1786, wanneer zekere Mourand, kapper & barbier van beroep, de hand sloeg aan de koppen van de paarden die voor het rijtuig gespannen waren, waarin de Heeren Geijzelaar en Gevaerts gezeten waren, & door een toeschietenden diender gegrepen werdt. Hess trok partij voor zijn' vriend en kreeg daarbij van den politie dienaar een rottingslag op het hoofd, die hij den diender in zijne drift en zonder acht te slaan op wat hij deed, niet zuinig op de neus terug betaalde. - Mourandt werd gegrepen en moest in handen blijven. - Hess ontkwam en begeeft zich naar het Logement ‘den Erfprins’ en vindt daar ongeveer een 50 tal exerceerende Broeders, verhaalt hun het gebeurde, en vraagt hun wat omtrent Mourand te doen staat. Na lang praten wordt beslooten dat Hess en zekere Brouwer den Advocaat Bilderdijk zouden gaan raadplegen; die medelijdende man (zoo luidt de tekst) was met ons in droefheid gedompeld, maar konde niets tot redding aanraden. Men keerde dus met onverrigtte zaken terug - toen Hess al spoedig vernam, dat eenige militairen na zijn huis waren afgezonden, om zich van hem te verzekeren. - Hij maakt zich al spoedig uit de voeten, ontvlucht, en na veele wederwaardigheden op de reis, arriveerde hij eindelijk den 25 October behouden te Cleef - vindt daar eene veilige schuilplaats, en komt den 24 Nov. 1787 binnen 's-Hage terug.

2) Hess werd blijkbaar door vele Oranjegezinden aangezien als de veroorzaker van de mislukking van den aanslag. Vgl. br. 249.