Briefwisseling. Deel 1. 1772-1794

196. R.M. van Goens aan Bilderdijk, 1 Jan. 1785.

Copie Mij. Ltk. cod. 1620.

De originelen van dezen en den volgenden brief schijnen reeds lang verloren; noch in de Mij. Ltk., noch bij De Jager vinden wij iets over de herkomst der copieën. De twee afschriften van br. 197 hebben soms enig verschil, en een enkele duidelijke fout. Sommige woorden kunnen wij niet verklaren, of herstellen, zonder tot gissingen de toevlucht te nemen.

N. Jaarsavond.

V.G. biedt zijn saamenvoudsel aan den Bijgeroepenen Bilderdijk, en herstelt hem met dank zijn Van Haren¹⁾ daar hij niets met wederbren-

1) De Geuzen, van Onno Zwier van Haren, opnieuw uitgegeven door B. Deze uitgave, in Juli '84 al grotendeels afgedrukt, was thans reeds geheel gezet: de opdracht was gedateerd Wintermaand 1784. Maar de kwestie, wie als uitgever zou optreden, met wellicht ook andere moeilijkheden, hield ze nog enige maanden buiten den boekhandel. Van G. kreeg dus als vriend een afdruk (misschien nog zonder titelblad) lang voor de verschijning. Vgl. br. 97ann.: p. 159 o. Dit briefje geeft een proeve van vertaling van bastaardwoorden, naar analogie van die, welke O.Z. van Haren, evenzeer spottend, heeft opgenomen in de Aanteekeningen op zijn Geuzen, in B.'s uitg. II 278-279 (1785), 2e dr. II 62-63 (1826).

[p. 196]

ging tot achem²⁾ ingewederintegend heeft, doch zich ongezang-godind met het vervolg van deszelfs blijspeelachtige lading van platbataafsche overbrenging van wildachtige woorden, waar uit eensdeels de lichtheid van zulk een behagendheid, en anderdeels de juistheid van de klanktekening van den Hr. B. daar over samenstaat. Met dat al zou het hem vermaak doen als de Hr. B. hem had kunnen uitvouwen waarom zijn Oom de Stedehouder bewonderaal Schrijver, met den punt Stedehouder Bevelhebber der gelovigen gevanzegeld word.³⁾ Want de Hr. B. heeft in zijne eeting een feil begaan, door den gelovigen te laten drukken met een slagsel daar voor, en dus zijn eenen armen Oom in twee van een-dragende mombakhuyzen te overgedaanteeren.⁴⁾

Maar nu word het al te gek, mijn Vriend, en daarom adieu, en een beter jaar dan de vorigen! mondeling zal ik u een grap verhalen, die ik met die caricatuur van v. Haren heb aangevangen, hebbende het afgeschreven aan iemand gezonden met verzoek van mij in de vertaling te helpen als een serieuse zaak. En die, waarschijnlijk in geen vrolijke luim zijnde, heeft geen gedachte gehad, dat het een badinage zijn kon, en mij dus zeer serieus er op geantwoord, en verscheiden praeallabele vragen gedaan, onder anderen in welke taal het moest overgezet worden etc. Zoo verre kan het humeur en de eerste indruk veroorzaakt door de voorstelling eener zaak iemand van den weg brengen. Eene psychologische of anthropologische experientie, zooals ik verzekerd ben, dat gij zoo gaarne doet als ik. Adieu, mon cher ami.

2) Heeft Van G. gezocht naar iets over Atjeh, dat in het Ndl. toen Achem heette? Misschien i.v.m. een der Van Goensen, die in Indië er mee te doen hadden (b.v. de vermaarde Rijklof in 1663-4)? En tevens om den strijd der O.I.C. tegen hen in den jongsten tijd? Zie Ndl. Jaarb. 1784 en '85 i.v. Maatschappij (O.I.). Van H. prees in gedicht en ophelderingen Rijklof v. G. ten zeerste (ed. Bild. 80 en 297). O.Z.v.H. had in zijn Agon (1769) en zijn Leven van Joannes Camphuis (1772) zich in de gesch. der Nederlanders in O. Indië verdiept. Van Goens kende beide: zie zijn Catalogue (1776) nrs. 6670 en 13947.

3) Vgl. 1e dr. II 279: Vervolgens keerde Z.H. te rug naar zijne zodanige huizinge als door Gezanten bewoond worden (Hotel; zie b.v. Ndl. Jaarb. 1747, 419), in 't Voorhout; verzeld zijnde door den Vierendeelmeester Algemeen Burmania, den Stedehouder Bevelhebber, den Geloovigen Schrijver, eenen Engelschen Gelijken met den Hoosband enz. - De Luitenant Admiraal Schrijver was een Oom van Van Goens. In den 2en dr. wijst B. op de fout in de punctuatie en deelt hij mede, door dezen ‘vroeg beroemden en ongelukkigen geleerde’ daarop gewezen te zijn (II, 64). Maar hij verbeterde ook den tot der.

4) Na restitutie der ‘vertaalde’ bastaardwoorden zouden wij deze alinea aldus willen lezen: Van Goens biedt zijn compliment aan den Advocaat B. en restitueert hem met dank zijn Van Haren, daar hij niets met rapport tot Atjeh(?) in gerencontreerd heeft, doch zich geamuseerd met de series van deszelfs komische charge van platbataafsche translatie van bastaardwoorden, waar uit eens deels de faciliteit van zulk een plaisanterie en anderdeels de juistheid van de notitie van den Hr. B. daar over consteert. Met dat al zou het hem pleizier doen, als de Hr. B. hem had kunnen expliceeren, waarom zijn Oom de Luitenant-Admiraal Schrijver met den titel Stedehouder Bevelhebber der Gelovigen gedesigneerd word. Want de Hr. B. heeft in zijne editie een feil begaan, door den gelovigen te laten drukken met een komma daar voor, en dus zijnen eenen armen Oom in twee differente personen te metamorphoseeren.