Briefwisseling. Deel 1. 1772-1794

25. Bilderdijk aan Jvr. de Lannoy, ± medio Jan. 1780.

Ongedateerd. Klad Mij. Ltk. cod. 1607. Gedrukt: Brieven, uitg. Messchert, I, 50-56; het aldaar ontbrekende: Navorscher 1897, 439.

Dit laatste volgt hier. Men leze p. 56 na den tweeden regel:

Thands wenschte ik, wegens den schouwburg een beter bericht

[p. 64]

te kunnen geven, dan de zaak-zelve mij afperst. De tegenwoordige Regenten, gelijk zij nog met den ouden tijtel genoemd worden, schoon in hunne Acten den naam van Gecommitteerden tot de zaken van den Schouwburg voerende, zijn v.d. Lijn, Berewouts, en v. Rijneveld, waar bij voor weinige dagen de Hr. Visser is aangesteld.¹⁾ De 2 eerstgenoemden Hr. zijn lieden, gantsch niet tot hun eer in de Amsterdamsche wareld bekend; doch op wie al de bestiering van het Toneel (wel te verstaan met den Hoofdacteur, die er zeer veel in vermag) aankomt. De Hr. Rijneveld wordt voor een braaf man gehouden, doch schijnt als regent geen gezag te oefenen. Van den Hr. Visser is mij en mijnen bekenden noch goed noch kwaad bekend. - Zie daar H.W.J. den staat der zake. Wanneer ik hier bij voege, en dit is zeker, dat in geen' dezer Hn. de minste smaak, kunde, of zelfs zucht voor de dichtkunst blijkt; hoe is Uwer H.W.G. iemand aantewijzen, die den eernaam van beschermer uwer kunstvruchten zou kunnen verdienen, of aan den voorkeur beandwoorden, die hem voor zijne amptgenoten gegeven wierd. - Indien ik echter moest kiezen, mijn keuze zou zich tot den Hr. R. bepalen, als die voor het minst als man van fatsoen en zeden bekend is, doch van zijn bescherming zo wel als van zijne kunde mag men zich luttel beloven! Echter is mij niet dan dit algemeene gerucht bekend. Misschien ware 't beter zich tot het Collegie in 't algemeen te adresseeren? U.H.W.G. oordeele zelv' en houde dit vrijmoedige verslag mij ten goede. Indien ik Dezelve hier in mijnen dienst kan bewijzen, zij doe mij het recht van te geloven dat hij met vollen ijver wordt aangeboden.

Het uitsluitend voorrecht van den Schouwburg ontzegt zo wel aan de dichters als aan wie het ook zijn mochten de vrije beschikking over stukken die voor het Toneel zijn aangenomen, en tot nog is dit streng verbod voor de dames niet te niet gedaan. Edoch (gelijk alle voorrecht dit meêbrengt) Regenten hebben het recht om er, ten behoeve van wien 't hun goeddunkt, afstand van te doen. En daar voor den Schouwburg niet dan in kl. 8^o gedrukt wordt, zo zouden zij zonder eenigszins het belang van den schouwburg te krenken, den herdruk in alle ander formaat kunnen toestaan. Waarschijnlijk zou U.H.W.G. tot de vorm van gr. 8^o besluiten, om Uwe Toneelpoëzij bij den nieuw uitgegeven dichtbundel te kunnen voegen, waarna algemeen gewenscht wordt²⁾: en ik kan mij geen onbeschaafdheid voorstellen, genoegzaam om U.H.

1) Corn. Jac. van der Lijn en Mr. Jan Fred. Berewouts aangesteld in 1773. Arn. van Rijneveld kort voor George de Visscher. De laatsten voorzagen den Schouwburg van nieuwe decors en costumes naar de moderne eisen van de school van Corver. Van der Lijn was koopman en assuradeur; verliet A'dam in 1781.

2) Zoals de Dichtk. Werken (1780) de reeds vroeger afzonderlijk gedrukte werken tezamen had gebracht, wenste men nu ook de drie reeds bekende stukken (1767, 1770, 1776) in groter en mooier formaat tezamen herdrukt. Over de ter opvoering aangenomen stukken beschikken voortaan alleen de Schouwburgregenten. Soortgelijk geval deed zich voor bij werk, dat door de dichtgenootschappen bekroond was. Van het Leidse Gen. had fr. De L. toestemming tot eigen heruitgave verkregen (voor dames-leden zou het verbod voortaan niet gelden), van het Haagse echter niet. Zie Voorreden Dichtk. Werken en haar Dankzegging aan het Leidse Gen. in dien bundel, 49-54. Gaven de Schouwburg-regenten ten slotte ook toestemming? B. beloofde in Voorber. van Nagel. Dichtw. (1783) den herdruk in het gewenste formaat, met platen van Vinkeles. Maar hij is niet verschenen. Wat in groter formaat, en meer versierd, hiervan bestaat, zijn exemplaren van den eersten druk, op ‘groot papier’ gedrukt en met ‘ingevoegde’ prenten, portret en frontispice.

[p. 65]

W.G. en de gantsche dichtlievende wareld dit genoegen te weigeren. Dit zou meer zijn dan

‘tegen 't goed fatzoen
Aan 't gantsche Jufferschap een onbeleefdheid doen.³⁾

Dan (Helaas!) Bestuurd(eren) van de A. Schouwburg zijn aan geen Hof, zelfs niet aan dat der zanggodinnen gekweekt; men kan op hunne beschaafdheid dus niet veel staat maken.

Hier mede etc.

Collatie van het gedrukte in ed. Messchert:
P. 50, r. 7 v.o.: Dichtwerken, lees: werken. - P. 51, r. 4 v.b.: U er, lees: er U. - R. 3 v.o.: welk, lees: welke. - P. 52, r. 11 v.b.: id. - P. 53, r. 11 v.o.: achter Gastmaal invoegen: de. - P. 54 r. 4 v.b. lees: bevalligheden. - In r. 5 v.b. moeten geschrapt worden de woorden: treffen, ontvlammen. - R. 15 v.b.: den, lees: dien. - P. 56, r. 9 v.b.: uwe, lees: eene.
Annotatie bij dit gedeelte:
p. 51:	[de toewijding] Dk. W., 3. Deze Baron De L., een Oom, was ook honor, lid van het Leidse Gen., sedert 1775. - [den Invloed der dichtkunst op den godsdienst] id., 111. Haar kunstvriend Van der Waal had den eerprijs behaald, in Den Haag, 1776. Zelfs voor een accessit (wel toegekend) was zij niet in aanmerking gekomen. Zij was hon. lid van dit Gen. (Höweler, a.w. 113, 140).
p. 52:	[Gastmaal] t.a.p. 57. Hekeldicht. Herdrukt door Kloos, Daad van Eenvoudige Rechtvaardigheid (1909), 210-214. - [Lofzang der Leydsche Helden] Dk. W. 95. Lierzang. - [Aan mijn Geest] id. 21. Brief. - [Vaarwel van Regulus] id. 171. - [de cyter neêrlegt] toespeling op haar verzen Dk. Werken, 9. - [heveling] d.i. petekind (Wb. Ndl. T.).
p. 54:	[De groote Houbraken] Jacob H., den 14en Nov. van dit jaar 1780 op bijna 82-j. leeftijd overleden. Bekend plaatsnijder. Hij vervaardigde portretten voor de Vaderlandsche Historie van Wagenaar, alsook voor De Groote Schouburgh der Nederlandsche Kunstschilders en Schilderessen van zijn vader Arnold Houbraken. - [het geschilderd afbeeldzel] door Niels Rode, geb. te Kopenhagen, als portretschilder werkend in Den Haag en Leiden, overl. 1794 (zie Kramm, Levens en Werken der Holl. en Vl. Kunstschilders).
p. 55:	[op den Schouwburg] n.l. door haar Belegering van Haarlem (1770). - [Dat de Oudheid dartlend veil enz.] Nagel. DW. van Jonkvr. J.C. Bar. de Lannoy (1783), 85; B.'s DW. X, 226.
p. 56:	[Honkoop] Abr. en Jan H., boekverkopers te Leiden, uitgevers van haar Dichtk. Werken. Het portret was dus nog niet te krijgen, toen de Dk. W. blijkens het voorafgaande, p. 50-52, al in het licht gekomen waren. Het kwam meermalen voor, dat men portretten en platen afzonderlijk verkrijgbaar stelde voor de liefhebbers; men liet zijn boeken doorgaans zelf binden. - [(de) ongenade (der Muzen)] vgl. Messch.-I, 25 en 77.

3) Dichtk. Werken, t.a.p. 50.