Geschiedenis des vaderlands. Deel 12

[(Napoleon.)]

Lang had Lodewijk zich verzet tegen het aannemen der Fransche Douaniers, en met de uiterste kracht. Men lokte hem in Frankrijk, waar hij den sterksten persoonlijken dwang onderging, tot hij bukken moest. Nu duurde 't niet lang, of hij was verplicht de Kroon op te geven,aant.vertrok op den 3 Julij 1810; en Napoleon vereenigde ons Vaderland met zijn Rijk, waargeen sterveling binnen of buiten dit land tegen kikte. Kort te voren had Napoleon zijn huwelijk met zijne Josephine de Beauharnois, om dat zij te oud was, om kinderen van haar te krijgen, doen scheiden,

[p. 120]

en de Aarthertogin Maria Louisa van Oostenrijk getrouwd, om dat hij een zoon moest hebben.

Die zoon kwam dan ook en juist op zijn tijd, en bewees dat Napoleon, hoe zeer anders wel bekend voor onbekwaam bij een vrouw¹, echter meester was, naar verkiezing zoon of dochter, en op 't oogenblik als hij 't bestemde, daar te stellen.

Grootbrittanje hield het in Spanje en elders dragende, maar leed inwendig bij aanhoudenheid, en dagelijks meer en meer, door het stilstaan der fabrijken, en de bankbreuken die door het stoppen der vorige takken van koophandel voorvielen, schoon er zich dan ook eenige nieuwe geopend hadden: de druk der belastingen was er boven dien onlijdelijk geworden, en het misnoegen algemeen; wanneer 't ongeluk van den Koning daar nog bij kwam, die door aandoening over het afsterven van zijn jongste dochter getroffen, eensklaps in de waanzinnigheid verviel, waarvan hij reeds vroeger eenige aanvallen gehad had, doch waarvan hij na korten tijd hersteld was geworden. Ditmaal was zijn toestand zoodanig, dat er geen hoop van herstel was, en den 10 Februarij 1811 werd het Regentschap des Rijks aan zijn zoon, den Prins van Walles, opgedragen. - Wellington, die de troepen in Spanje gebood, en naar Portugal had moeten wijken, voerde thands, nu Napoleon daar geen genoegzame aanvulling van troepen kon doen, als die elders noodig hebbende, een aanvallenden krijg tegen de Franschen, en behaalde nu telkens overwinningen, die van meer en meer be-

1 [-?-]

[p. 121]

lang werden, naar mate bij dieper in 't Rijk doordrong. - In de Oostindien werd Batavia door de Engelschen, door behulp der Inlandsche Indianen met een allerverschrikkelijkste overmacht, na een allerbloedigsten weêrstand, genomen.

Napoleon had in dit Jaar (1811) ons Vaderland (maar toen geen Vaderland meer) als zijn weerloos geroofde prooi bezocht; en onvoldaan over het achterblijven van den val van Engeland ('t geen hij aan de Noordelijke mogendheden en baar ongetrouwheid aan zijn zoogenaamd Continentaal systema toeschreef,) beraamde hij, zijn ontwerp met nieuwe kracht door te zetten. In Januarij 1812 deed hij Zweedsch Pommeren bezetten en Straalsund innemen, en de Fransche Legermacht vereenigd met die van het Rhijnverbond trok naar de grenzen van Polen. Den 11 Junij vereenigde hij zich met het Leger van Dávoust bij Koningsberg, en trok op Smolensk, 't geen hij, na een zwaar gevecht veroverde. De Russen weken in hun aftocht naar Moskow, alles in hun weg verwoestende, en werden door Napoleon gevolgd. Op den 7 September viel hij hen aan bij de Borodina, waar zij een voordeeligen stand hadden, en dreef hen van daar, schoon met een ontzachlijk verlies, waaronder 14 zijner Generaals gedood of zwaar gekwetst wierden. Op den 14 trok hij in Muscow, 't geen bij het uittrekken der Russen in den brand gestoken werd en tot den 20^en toe voortbrandde. Niets nam hij zoo ter harte als dit verbranden van meer dan ¾ deelen der stad, en meer dan 300 personen deed hij doodschieten als daar handdadig aan. Het gebrek aan alles, wat hij in Moscon verwachttede

[p. 122]

te vinden, en ook wezendlijk (zonder dien brand) gevonden zou hebben, verijdelde nu zijn opzet om daar den Winter door te brengen, en hij moest het verlaten; vooral daar de Russische armée van rondom hem belette, eenigen toevoer te halen, die dan ook den 22^sten weêr in die Hoofdstad trokken. Zonder dit voorval, waren zijne uitzichten om met den volgenden Zomer, Rusland geheel te onderwerpen, waarschijnlijk bereikt geworden. Zijn terugtocht was noodlottig, wegens de onverduurbare koude, het gebrek aan de noodzakelijke behoefte; en de weg was hem, waar hij heen wilde, door de Russen afgesneden. Hij moest onder den tocht-zelf, van plan veranderen. Davoust en Ney werden aan den Duieper geslagen; en, niet dan met de uiterste moeite en ten koste van een ontzachlijk verlies, won hij den overtocht der Berezina. Hij trok verder op Wilna, gaf 't bevel des overschots van het leger aan Murat, en snelde naar Parijs, waar hij den 18 December aankwam.

Deze schroomelijke vernieling van zijn overschoone en zoo geweldige legermacht, die door zwaard, honger, en vorst te niet was gegaan, en waar van alle geschut, bagaadje, en proviand in handen des vijands gevallen waren, gaf aanleiding tot den afval van den Pruissischen Generaal van Yorck, die met Wittgenstein zich verbond, en de Koning van Pruissen, eerst zwak genoeg om hem bij manifest te vervolgen en zijn hoofd op prijs te stellen, volgde dra het voorbeeld en verbond zich met Alexander; 't geen Bernadotte met Zweedsche troepen beloofde te sterken.

[p. 123]

Napoleon was echter niet neêrgeslagen. Hij wist door de middelen die hem ter hand stonden; te weten het opvorderen van 350,000 conscrits, 't welk hij bij zijn afreis met de eisch van nog 180,000 man vermeerderde; een nieuw leger op de been te brengen, 't geen voor April 1813 in 't veld was en waar hij zich op den 5^den bij vervoegde. De wilvaardigheid waar meê dit geschiedde, werd aangemoedigd door de gigantische onderneming van een gebouw op den berg Cenis op te richten, ter erkentenis van den ijver der Departementen, die daar alle met name, voor 't oog der geheele wareld, en voor geheel de nakomelingschap, openlijk bij opschrift erkend en vereeuwigd moesten worden: en waartoe aan alle de Instituten van wetenschappen en kunsten opgelegd werd, een plan te leveren. [Z. de Opheld.] - Om Holland, het geen hij mistrouwde, in toom te houden, werden de zoons van deftige familien (extra ordinem) opgevorderd en meêdoogenloos naar de legers gesleept. [Z. de Opheld.] Deze troepen konden echter de oude in krijg geharde soldaten die hij verloren had, niet opwegen. Verscheiden veldslagen hadden er plaats, waar in de bondgenooten meestal verwonnen, doch niet te min, der overmacht van getal wijken moesten. Voor zijn aankomst reeds, was bij Lunenburg een slag voorgevallen (den 2 April) waar bij men wil dat geen Franschman ontkwam, maar 3000 gevangen gemaakt werden en 12 stukken Kanon genomen. De Generaal Moraud, die de Franschen gebood, stierf aan zijn wonden, daar bekomen. Desgelijks werden zij bij Maagdenburg door Witgenstein geslagen met groot verlies.

[p. 124]

Thorn en Spandau werden te rug gegeven, en meer plaatsen. Te Lutzen bleven in een veldslag, waar Napoleon zelf aan 't hoofd was, tusschen de 20 en 30,000 man, en ter wederzijde schreef men zich de overwinning toe. 40,000 man bleven er van den 19 tot den 22 May in verschillende gevechten, te Wurtschen, te Bautzen, en te Reitzenbach: d. 1 Junij kwam men tot een wapenstilstand die tot den 20 Julij moest duren, ten einde over een bestaanbare vrede te handelen, maar Napoleon ontdook dit, en den 11 Augustus voegde de Keizer van Oostenrijk zich bij de bondgenooten.

Den 26 Augustus had men de slag van Dresden, waar de Bondgenooten na een hardnekkig gevecht te rug moesten wijken, en de Generaal Moreau doodlijk gekwetst werd; doch waarvan zij zich echter spoedig herstelden. Napoleon had nu 2 legers tegen zich, de groote armeé in Bohemen, en die van Silezien, die hem beurtlings ontrusten: zijn communicatien werden ongevoelig afgesneden, hij kreeg geen versterkingen, en de bondgenooten namen steeds toe in macht en bedreigden zijn achterhoede; zoo dat hij van Dresden aftrekken moest, waar hij guarnizoen liet, en in zijn aftrekken het Hof van Saxen (als ware 't als gijzelaars) met zich nam naar Leipzig. Nu viel Beieren hem af. - Bij Leipzig tastte hij de vereenigde legermacht aan, maar zonder voordeel: den 18 October was de slag hervat en beslissend. Napoleon was geheel geslagen en redde zich persoonlijk met moeite. Leipzig werd genomen en het Hof van Saxen gevangen; en van de meer dan 400,000 Franschen, waarmeê deze veldtocht wêer

[p. 125]

begonnen was, kwamen er naauwlijks 90,000 wêer over den Rhijn.

Hoe dit alles hem noodzaakte de troepen uit onze gewesten te verminderen ten einde ze elders te gebruiken, en wat invloed dit had, om den moed ter afschudding van het Fransche Juk te herlevendigen, behoeft niet gemeld. Wij herinneren ons met een blijmoedig geweten wat elk tot herwinning der vrijheid heeft toegebracht, en zullen ten allen tijde, wat ook het lot der wareld nog zijn mag, met genoegen en dank te rug zien op den 18 November van het jaar 1813, wanneer wij den schandnaam van Franschman afwierpen. Ware 't slechts geweest om weêr vrij te zijn, en niet, om slaven van het van God gedoemde Engeland te worden, en met dit in den vloek des Hemels te vergaan!

Dit verhoede Hij, die genadig is, de zijnen kent en bewaart, maar zijn sikkel over den akker der wareld doet uitgaan, om na voleindigde oogst, het alverstikkende onkruid, dat Hij nu bijna 2000 jaren geduld heeft, der vlam over te geven, waarvan de rook reeds is opgegaan, terwijl de ingewanden der aarde van Zijne aannadering schokken: Wiens wederkomst de vervulling aller profecyen zal zijn, en alle menschlijke geschiedenis sluiten zal in een Heerschappij van vrede en recht, die zich in den laatsten triomf des afgronds thans voorbereidt:

In wiens naam wij dan ook eindigen met de bede: Ναὶ ἔϱχου, Κύϱιε Ιησοῦ. [Ja, kom Heere Jesu! - openb. XX. 20.]