De dichtwerken van vrouwe Katharina Wilhelmina Bilderdijk. Deel 3

Aan eene moeder.^*

Kunt ge 't weten, jonge moeder,

Hoe bezorgd voor 't hulploos wicht,

Wat er in de donkre toekomst

Over hem besloten ligt?

Rust hy thands op 't donzen kussen,
Onder 't sluimerlokkend sussen

Van zijn moeders wieggezang;

Zij hy aan haar borst gevoedsterd,
In haar teedren arm gekoesterd,

Ach, dat voorrecht duurt niet lang.

* Nagelaten Gedichten, 171.

[p. 604]

 

Wie voorziet den loop der tijden

 

Van zijn wiegjen tot aan 't graf!

 

De Almacht meet het zoet in 't leven

 

Naar geen oudren teêrheid af.

 

Wee hem, wee u-zelf, uw' gade,

 

Gaat gy blindlings slechts te rade

 

Met uw moederlijk gevoel,

 

Zonder dat ge u laat geleiden

 

Door verstand en rede beiden,

 

In 't bejagen van uw doel.

 

 

 

Brengen wy 't bederf der zonden

 

Meê van uit den moederschoot;

 

Ligt ook 't hart reeds van den zuigling

 

Voor het heir der driften bloot;

 

o Wat is dan 't tijdstip wichtig,

 

En het waakzaam zorgen plichtig

 

Over 't aanvertrouwde pand!

 

Want herroeploos snellen de uren,

 

Dat zijn vormingstijd zal duren

 

Aan de moederlijke hand.

 

 

 

Nimmer is 't te vroeg begonnen,

 

Dat ge uw telgjen gadeslaat.

 

Hier, hier is het heilge waarheid,

 

Iets te spade, is veel te laat.

 

Ziet gy 't welig rijsjen wassen

 

Zonder op zijn groei te passen,

 

Of bedwingt gy 't niet in tijd,

 

't Zal met bocht by bocht vergroeien,

 

Onbestand voor 't onweêrloeien,

 

U tot duurzaam zelfverwijt.

 

 

 

Worstelt uw gevoel er tegen,

 

Dat zijn wil beteugeld wordt;

 

Kan uw teêrheid niet gedogen

 

Dat zijn oog een traantjen stort;

 

Laat gy u 't gezag ontwringen;

[p. 605]

 

Leert gy hem geen driftbedwingen;

 

Geeft gy aan zijn dwingzucht toe;

 

Is 't dan wonder, zoo hy spader

 

U en zijn vergrijsden vader,

 

Smartlijk om hem weenen doe!

 

 

 

Zie, zie verder dan op 't heden!

 

't Spelend knaapjen wordt eens man;

 

Moet hy voor uw dwaasheid boeten

 

Wat vergoeding schenkt gy dan?

 

't Minlijk meisje wordt eens gade,

 

Dan komt wijsheid haar te stade:

 

Wordt eens moeder... ach, hoe wreed

 

Zal uw zwakheid haar doen lijden,

 

Als zy van geen driftbestrijden,

 

Van geen zelfverloochning weet!

 

 

 

Hoe! dus denkt de dwaze liefde;

 

Zal het moederlijke hart

 

Niet ontzien een kind te grieven,

 

Niet vermijden wat hem smart?

 

Wreed zijn voor die lieve kleenen?

 

Hun onthouden waar ze om weenen?

 

Bovenal in krankte en pijn? -

 

Neen, die in zulke oogenblikken

 

Naar zijn luim zich niet zou schikken

 

Kan geen teedre moeder zijn.

 

 

 

En gy-zelf, verstandelooze

 

Die op zooveel teêrheid boogt,

 

Weert uw kind soms van den boezem

 

Dien gy hem niet weigren moogt.

 

Ziet hem, uit gemak en weelde,

 

Door een minder ruim bedeelde,

 

Die 't haar eigen kroost onthoudt,

 

's Levens eerste nooddruft geven,

 

En toch weet gy 't, dat zijn leven

 

Aan uw zorg is toebetrouwd.

[p. 606]

 

Dit heet wreed zijn, dit, gevoelloos:

 

Dit, verachten van den plicht!

 

Zulk een jage 't woudgedierte

 

Schaamtes blos in 't aangezicht!

 

Dit heet haar bestemming smaden,

 

Schuld op haar geweten laden,

 

't Recht verkrachten van het kind,

 

Dat gewis op heel deze aarde

 

Buiten haar wier schoot het baarde,

 

't Hem bestemde deel niet vindt.

 

 

 

Zal ik u het meest beklagen,

 

Die met plicht en roeping speelt;

 

Of het vroeg verstoten wichtjen,

 

Van uw liefde zoo misdeeld?

 

Schuilt het teêr en pluimloos kieken

 

Onder de uitgebreide wieken

 

Van de moeder die het voedt,

 

En zult gy uit modegrillen

 

Minder moeder wezen willen,

 

Dan de hen, voor 't jong gebroed?

 

 

 

Ach! in hutjens en paleizen,

 

Ja, om 't even in wat stand,

 

Is, ô moeders! 't kind beklaagbaar

 

Dat gy van uw borst verbant.

 

Leert, ô leert uw hart doorgronden;

 

En de drijfveêr is gevonden

 

Van dit gruwzaam plichtverraad:

 

't Is dezelfde, (hoort het bevend,)

 

Die u zwak maakt en toegevend,

 

Hoe het ook uw telgjens schaadt.

 

 

 

't Is die vadsigheid der weelde,

 

't Is die trap van lustloosheid

 

Die gemak maakt tot behoefte,

 

Jammer en ellend bereidt: -

 

Die, om ruimen tijd te winnen

[p. 607]

 

Voor 't vermaak der ijdle zinnen,

 

't Wichtjen andren af doet staan;

 

't Lichter vindt als hy te willen,

 

Dan haar tijd er aan te spillen

 

Met zijn drift te keer te gaan.

 

 

 

't Vordert moed en zelfverloochning,

 

't Liefste pand dat zy bezit

 

Met een wijs beleid te kweken.

 

En gevoelt geen moeder dit?

 

By dat moeilijk plichtvolbrengen

 

Zal zy zelfs soms tranen plengen

 

Als zy streng moet zijn of hard,

 

Maar zy leert hem 't driftbestieren,

 

Op zijn lusten zegevieren,

 

Hoe haar ook die strengheid smart'.

 

 

 

Echter, zonder hard te wezen,

 

Slechts met oordeel en verstand,

 

Laat het kindsch gemoed zich vormen;

 

Liefde legt haar sterksten band

 

Door geen slaafsche vrees voorzeker.

 

't Weeke kinderhart wordt weeker,

 

Naar men 't zachter buigt en leidt:

 

Spelend onderwijs te geven,

 

Zal het kind u aan doen kleven

 

Met een blijde afhanklijkheid.

 

 

 

Stelt, ondanks uw teêrste zorgen,

 

De uitkomst toch uw hoop te loor;

 

Moet ge uw dierbre kwekelingen

 

Wijken zien van 't rechte spoor;

 

Ziet gy 't goede zaad verstikken; -

 

Ach het zal uw ziel verkwikken,

 

Dat geen zelfverwijt u prangt,

 

En vrijmoedig kunt gy naderen

 

Tot den Vader aller vaderen,

 

Aan Wiens wenk de stervling hangt.

[p. 608]

 

In 't gemoedlijk plichtbetrachten

 

Komen we allen veel te kort;

 

Maar de Algoede kent zijn maaksel,

 

Weet, hoe 't hart bestreden wordt.

 

Mogen we ons bevoorrecht noemen,

 

Wachten we ons voor 't roekloos roemen,

 

Als ons spruitjen welig tiert,

 

Wy zijn 't schuldig aan Gods zegen,

 

Die door zonnegloed en regen

 

't Roosjen met zijn blos versiert.

 

 

 

Gy, met throonfluweel omhangen,

 

Acht geen moederzorg gering!

 

Hangt niet soms het lot der volken

 

Aan den teedren zuigeling?

 

Zwaait hy thands den gouden klater,

 

ô De zelfde hand zal later

 

Zwieren met den Vorstenstaf;

 

In de wieg reeds moet hy leeren

 

Op zijn eigen hart regeeren,

 

Of eens heerscht hy U tot straf.

 

 

 

Kristenmoeders! gy, voorzeker,

 

Kent de waarde van dat pand,

 

Dat de hoogste Wareldrichter

 

Eens zal eischen van uw hand.

 

Acht het boven alle schatten

 

Die deze aarde kan bevatten;

 

't Is een kostbaar pronksieraad,

 

Waar 't u voegt, u meê te tooien

 

Ook by Grijsheids fronselplooien,

 

Als het schoon geen spoor meer laat.

 

 

 

Keert te rug naar 't lang voorleden,

 

Ach, in vroeger, beter tijd,

 

Kende een moeder haar bestemming:

 

't Leven werd haar kroost gewijd.

 

In het midden van haar kleenen,

[p. 609]

 

Vroeg zy naar geen edelsteenen,

 

Of verstrooiings valsch genot;

 

Maar in huislijk rustgenieten

 

Zag zy dag en jaar vervlieten,

 

Steeds te vreden in haar lot.

 

 

 

Dat oud Rome in zelfverheffing,

 

Op der Gracchen moeder roem';

 

Is haar moedertrouw zoo zeldzaam

 

Dat men haar als voorbeeld noem';

 

Dat de Heiden, weeldedronken,

 

Soms beneden 't dier gezonken

 

Om haar liefde zich verbaaz':

 

't Kristen-Neêrland, hoe vervallen,

 

Heeft toch, schoon we er niet meê brallen,

 

Duizenden Corneliaas!

 

 

 

Ja, er zijn nog Kristenvrouwen,

 

Teedre moeders als welëer,

 

Die haar kroost den Heiland wijden;

 

Neêrland, ach! bezat ge er meer!

 

Mochten ze allen 't grootsch bedoelen

 

Van hun Schepper eens gevoelen,

 

En het oog op Hem gericht,

 

Wijsheid en genade smeeken

 

Om hun telgjens op te kweken

 

Naar den heilgen moederplicht!