Profytelyck cabinet
(1642)–Cornelis Pietersz. Biens–
AuteursrechtvrijGeseyt ofte gesongen hebbende wat van de Studie (als ter loop, ende in somma) te bedencken stondt, keert sich mijn dicht tot de nootwendighe en niet min | |
[pagina 22]
| |
loffelijcke oeffeninge des Hantwercx: considereert de nuttigheyt ende menighvuldigheyt van dien, (of moghelijck genegentheyt en geleghentheyt daer henen streckte) beschrijvende dienvolgens mede alhier het | |
Lof der Ambachten.Nadien niet yeder een het leeren in de Scholen
Het oef'nen in de const der wijsheyt is bevolen,
En (alsser is geseyt) den sin van yder mensch
Diversche wegen kiest en veelderhande wensch,
Na dien van veel' de lust sich blijckelijck laet mercken
Tot eenich Hant-ghewoel, en oeffenende wercken:
En dattet voor 't Gemeen seer vaste gronden leydt,
Soo moet oock hier van my daer van yet zijn geseydt.
Een Ambacht dat de Ieucht te leeren is geneghen
En daer de saken selfs besonder zijn geleghen
Verdient een waerdigh lof: besonder daer men leert
Het geen dat met profijt veel quade rancken weert.
Ach! 't is een groot gevaer de straten te gaen dweylen,
Of sitten by den heert met neergetoghen zeylen,
Wel menighmael te veel begoten met een vocht,
Dat lichaem ende ziel wel hinder gheven mocht!
Schouwt dit, o frisse Ieucht, vergeeft u om te leeren
Waer mede ghy u meucht in d'ouden dach geneeren:
Leert eenigh Handen-werck, 't zy watter komen mach:
Een Ambacht geeft een licht te midden op den dach,
Ga naar margenoot+Een Ambacht blijft gestaegh, 't en sal u niet begheven
Soo lange ghy alhier sult op der aerden leven:
Geen knevelaer het rooft, gheen banckeroetsche list
Ontfutselt dit Iuweel, noch steelt het uyt de kist:
Schoon dat men 's werelts goet (by toeval) moet ontbeeren,
Noch sal geen felle brandt van u dit konnen weeren,
Geen clip, of harden storm, bedreygen met een val,
Gheen yselijcke vloedt af-spoelen van de wal:
Schoon u de Vyandt drijft in verr' gelegen Landen,
Noch sult ghy vreuchde sien in d'arbeydt uwer handen:
Noch sal een suyv're winst (schoon smertelijck verdient)
V redden uyt den druck en helpen als een vrient.
| |
[pagina 23]
| |
Dan nu: wat seyt mijn dicht? wat Ambacht sal ick noemen
En waer van sal ick hier ten alder-eersten roemen?
Ga naar margenoot+Voor my, ick swijge stil, en late die het lust
Verkiesen een Beroep, daer in het herte rust,
Daer op de sinnen slaen, daer na de saken strecken,
En dat hem alderbest ten goede kan verwecken.
Daer is een luchtigh veldt, daer is een open baen
Waer in ghy veyligh meucht verscheyden wegen gaen:
Doorsiet een groote stadt ghy sulter in bevinden
Hoe al van langen tijdt de menschen dit beminden:
Hoe daer een neerstigh volck geseten in het perck
Met gantsch besond're lust is besich in het werck:
Hoe daer op al dien treyn der werckelijcke saken
Het menschelijck verstandt een ordre wist te maken:
Hoe daer vast yeder Gild in Wetten afgepaelt
Van die maer yets misdoet de grage boeten haelt:
Hoe daer een groot ghetal van jongers en oock ouden
De Ambachten in swangh de konst in eeren houden,
En achten yeder 't zijn by na het alderbest,
Waer door sy menighmael cleyn spreken van de rest.
Voor my ick ben geree mijn Iongelingh te leyden
Daer veelderhande volck besonder stof bereyden:
Niet dat ick al de const en haer verscheyden slach
Sal stellen op 't papier en brengen aen den dach,
Alleenelijck ick ga ter winckel binnen treden,
En laet de Ieucht bestaen daer in sy zijn te vreden,
Het streckt doch alles hier ten goede van dien voet,
Waer op men in der deucht den cost mee winnen moet.
Wel aen, siet daer het volck: En waer sal ick beginnen?
My dunckt ick hoor alreed het flaecken, spelen, spinnen,
En wasschen in de Wol, dat veel proffijten geeft,
Waer van men geestigh breydt, en goede stoffen weeft.
Siet Kuypers, Timmerliens vast houwen, kerven, zaghen,
En met besond're lust oock sware blocken dragen,
Een yeder is in weer ter winste van het gelt,
Waerom den Ambachtsman sijn winckel open stelt:
Den Ketel-boeter sal hem merck'lijck laten hooren:
Den Boecke-binder heeft een dof geclop gecoren:
Den Molenaer gestaegh sweeft by het molen-rat,
Tot oly, graen, papier, en ick en weet niet wat,
Is besich laken-stof met swaer geclop te vollen,
Of voeght sich tot gestamp der sachte Hennip bollen:
Hier sal men in een baen gaen spinnen eenen draet:
Daer werter een gesien die met den hamer slaet,
Die spijckers, yser-tuych, en veelderhande dingen
Kan door een heeten gloed ter rechter formen bringen:
Den Maker van de schoen, den Touwer van het leer,
Den Snijder is in't werck met sijn geslepen scheer,
| |
[pagina 24]
| |
En hecht de stucken t'saem waer mee wy ons bekleden,
Tot decksel niet alleen, maer ciersel van de leden.
Hoe sweeft en swiert het volck, hoe woelt hier menich man,
Daer af het Algemeen groot voordeel trecken kan.
't En is geen cleyne lust beneven and're saken
Dat yeder in sijn werck sich selver kan vermaken:
Dit heb ick ondersocht, want ick besonder ken
Een, die oock heeft beheert dees' al te swacke pen,
Een man, die in sijn Ieucht oock yet wat leerde maken
Van Silver ende Goudt, en diergelijcke saken:
Dat edele Metael, was steeds in sijner handt,
Geloutert in het vyer, gegoten in het zandt,
Gedreven van het stael, gevoeght, gevijlt, gheslagen,
Tot dat hem het fatsoen eerst gaf een goedt behaghen:
Hy sneed in't Coper selfs een wel-getekent beelt,
Een beeldt, dat naderhandt oock beelden heeft gheteelt,
Hy dreef een aerdigh werck, daer in men konde mercken
Hoe veel de konst vermach van aengename wercken:
Hy bootsten in de Kley, hy wrocht in 't sachte Was
Het geen hem naderhant quam sonderlingh te pas:
Hy tekend' op Papier, in veelderley manieren,
En onderstondt oock selfs een Tafereel te cieren
Met sijn ghewreven Verw: dit scheen een goede saeck,
En gaf oock selfs voor hem een sonderlingh vermaeck:
Dan of my dit of dat mocht in den sin behagen,
Een ander niet te min sal anders yets bejagen.
Die't Yser ende Stael met een besond're weet
Bereyden in de gloedt, haer lof is oock ghereet:
Door haer zij wy beschermt met grendelen en sloten,
Ghereetschap, en geweer, den Vyant af te stooren:
Wie heefter op gewracht aen dit of dat fatsoen,
Die haer besond're konst niet eerst en hadd' van doen?
Wie voer daer oyt ter Zee? Ia waer sal yemandt eten
Die 't handwerck van den Smit kan t'eenemael vergeten?
Siet Adam was ontrieft soo langh hy met een hout
Most spitten in de cley, en snijden in de bout.
Wie sou de Wevery van Wollen ende Linnen
Wie soud haer nuttigh werck, wie soud haer niet beminnen?
Wy connen sonder haer, wy konnen niet bestaen
Van dat wy komen hier, tot dat wy henen gaen.
Wat heeft des menschen Geest al nutticheyt bevonden
Midts dat of Vlas, of Wol, of Zijde werdt verbonden
En constelijck gewrocht, de leden mee bedeckt,
En menigh cloeck verstandt tot aerdigheyt verweckt.
't Genaey, 't Borduyrsel selfs, de schoon Tapitsseryen
Bestaen ons menighmael de sinnen af te vryen:
Het Goddelijcke werck most (selfs in de Woestijn)
Wel konstelijck gewracht van goede stoffen zijn.
| |
[pagina 25]
| |
De schoone Schildery moet immers ons bewegen
Besonder die haer deucht is eenighsins genegen,
Dat yemant op een plat door schaduwingh betoont
Dat binnen 't selve stuck en hoocht en diepte woont:
O wonder der Natuyr! O vrome Leugen-makers!
O stomme Poësy! en rechte Sinne-schakers!
Bedriegers van 't gesicht, dat tegen murmureert
Bedwinght by na 't verstandt, en van de waerheyt keert!
Mijn schelden maeckt u lof, u lof sal haer vertoonen
Soo langh daer menschen hier op deser aerden woonen:
Wat isser menigh Borst in grooten naem geraeckt,
Om dat hy eenigh werck wel constigh had ghemaeckt!
Dan nu, ick vare voort, en doe mijn Leser letten
Op druck, en Druyckery, en letteren te setten
Ten dienste van 't geschrift: waer door men veyligh leest
Het geen veel Eeuwen selfs is onbekent gheweest.
Des Bou-consts grooten lof moet overvloedigh blijcken
In Dorpen ende Ste'en, in gantsche Coninckrijcken:
De Timmeringen zijn van alle tijden af
Gerekent voor een deucht, die ons den Hemel gaf:
Dien eeuwich-rijcken God door wien wy zijn behouwen
Heeft doch ons selfs alhier, heeft alles willen bouwen,
Waer door hy oock becomt sijns eygen herten wensch,
Waer door hy heeft de const gezegent in den mensch:
Siet Salomon moet selfs een Tempel op gaen rechten,
Waer aen de Heer sijn dienst heeft plaets'lijck willen hechten,
Ten goede van sijn Kerck: in 't corte dan geseyt,
Dit is een seker stuck daer machtigh veel aen leyt.
Soud' ick hier doen verhael, hoe veelderhande vonden
Van menschen zijn bedacht? hoe veelderhande sonden
Hier door zijn opgequeeckt? hoe veelderhande stof
Door cloeckheyt des verstants bequam een eeuwigh lof?
Ick prijs een deftigh Baes, die 't alles weet te voegen
Ten besten van 't Gemeen, en yeders wel-genoegen,
't Zy dat hy in Metael, in Leder of in Hout,
Of cleene dingen maeckt, of groote vaten bout:
't Zy dat hy goede spijs seer aerdigh weet te mengen,
Of een bequame dranck door const te samen brengen.
Dit zy u dan een les, O onvolwassen Ieucht,
By tijden aen het werck, en oeffeningh van deucht.
Siet hier een ruyme baen, wilt dan wat nuts verkiesen,
Soo sult ghy oock veellicht geen waerden tijdt verliesen:
Dit's hier maer als ter loop in haesten neer geset,
Ick bid u op den sin, niet op de woorden let.
Is hier wat ongenoemt, denckt dat ick gae verhalen
De gronden van 't gewoel, doch blijf in enghe palen,
In yets dat in't gemeen den mensch als eygen erft,
Op dat hem in sijn loop geen ledigheyt bederft.
|
|