Anderland

[p. 54]

23.

Die avond vertelde Bran over het ijs. De winter daar hoog in het noorden maakte van alle water ijs. Ook stukken van de zee. Als je een bak water buiten zette dan kwam daar niet alleen een vlies op, zoals hier wel eens gebeurde, maar de hele bak werd ijs. Een klomp. Een klomp water kreeg je in zo'n bak.

Dat geloofden ze niet. Er werd hartelijk gelachen. Jaja, heer Bran. Je kan er zeker mee gooien? Als met een steen?

Nou nee, dat ging moeilijker, vertelde hij, want het glibberde uit je handen als je kracht zette. Nee, je kon er niet goed mee gooien, maar als je met zo'n klomp naar binnen ging, bij het vuur, dan veranderde het weer in water.

Veranderde! Dat klonk beter. Toverij dus!

Hij haalde zijn schouders op. ‘De mensen daar vinden het gewoon. Niks geen toverij.’ Maar over dit ijs ging het verhaal niet. Het ging over een berg van ijs, die in zee lag.

Wat nu?

‘Een hoge berg van ijs lag midden in zee. We zagen hem in de namiddag, toen we alweer een paar dagen onderweg waren na de winter. De zon stond weer een eindje boven aarde en scheen op die berg. Dat schitterde zo ontzettend; we dachten eerst dat er vuur brandde midden op zee, maar toen we dichterbij kwamen zagen we dat het een berg was, en waarom hij zo schitterde begrepen we pas toen we er aanlegden: het hele ding was van ijs.’

Ze sidderden van genot. Onvervalste toverij was dit. Een berg van ijs midden in de zee, dat kon je niet verzin-

[p. 55]

nen, dat was echt, dat was demonen-speelgoed! Avontuur, avontuur! Ze leunden voorover om het nog duidelijker te horen allemaal.

‘Je kon er niet eens tegenop klimmen,’ ging de held verder. ‘Je voet gleed uit, en je hand vond geen pak, 't was ook veel te koud trouwens, om aan te raken, dat ijs. We zijn er zo'n beetje omheen gaan varen, maar 't was overal hetzelfde. 't Ding zat vol scheuren ook, en hier en daar zag je een grot waar je misschien in zou kunnen als je erbij had kunnen komen. Tenslotte zijn we maar verder gevaren, nu eindelijk pal naar het westen. De wind was gunstig en we moeten een heel stuk hebben afgelegd - dagenlang niks anders dan zee en lucht. We hadden een heleboel mondvoorraad en water meegekregen van de wintermensen, maar langzamerhand raakte die voorraad op. We vingen wel vis erbij, maar kouwe rauwe vis is niet te vreten, en het drinkwater begon ook op te raken. Maar gelukkig, na ik weet niet hoeveel dagen kregen we land in zicht. Vruchtbaar land, dat was het eerste wat opviel: groen struikgewas, groene weiden, je kon het ruiken ook: daar lag ons paradijs dan eindelijk.’

De toehoorders leunden nog meer naar voren.

‘Een mooi haventje was er, in een riviermond, stel hutten er omheen, zag er keurig verzorgd uit; mensen komen van alle kanten, wuiven, roepen, schreeuwen, klonk allemaal heel geschikt, niks vijandelijks of zo - enfin we leggen aan en we worden ontvangen alsof we lang verwachte gasten waren. Ze spraken weer een ander raar taaltje, maar we hadden zo een paar woordjes geleerd bij de wintermensen en daar konden we hier wel enigszins mee te-

[p. 56]

recht. Mooi was het daar hoor, echt mooi. We wilden er wel blijven; misschien niet voorgoed, maar in elk geval een behoorlijke tijd. Er was land genoeg, schapen genoeg - om kort te gaan, we zijn er een paar hutten gaan bouwen voor onszelf, en nog terwijl we bezig waren kwamen de jonge meiden al op ons af. Mooie en lelijke, en zoals dat dan gaat krijg je de ruzies en vechtpartijen, maar tenslotte regelde zich dat vanzelf weer en zo begonnen we daar een best leven.’

Bran zweeg een tijd, het beste leven herkauwend.

‘Die lui daar hadden het goed bekeken,’ ging hij voort. ‘Eén kerel had zijn hut half boven het water gebouwd, in een bocht van de rivier, en in de vloer een gat uitgespaard. Daar kon hij door vissen. Zo hoef ik niet eens naar buiten, legde hij uit. Dat is lekker in de winter. En hup haalde hij een zalm naar boven. Elke dag één. Uit het net meteen in de pan.’

Ze sloegen zich op de dijen van het lachen. Iets van het paradijselijk geluk sprong uit dit verhaal als een zalm op hen toe. Waarom heer Bran en de zijnen er dan niet gebleven waren?

‘Ja! Waarom zijn we er niet gebleven hè? Je kan beter vragen waarom zij er niet gebleven zijn. Ik wou niet weg daar. Ik niet.’

De toehoorders bleven in stille afwachting.

‘Ik had een goed wijf daar. Kookte goed, naaide goed, wist van schapen af. Ik hoefde zo nodig niet weg. Maar de anderen, met hun geklaag, hun geruzie, te lui om gras te maaien of een schaap te melken, die lagen de godganselijke dag op hun luie reet te morren. Dat er niks deugde,

[p. 57]

dat er niks aan was, dat er niks te doen was, niks, niks, en dat ze weg wilden. Tenslotte gingen ze ook. Ze sleepten de boot in het water en riepen Ajuus Bran! Dat was me te bar. Om als enige achter te blijven, daar had ik geen zin in. Dus ik sprong in de boot en ging met ze mee. Ajuus wijf! Jaja, maar dat was me er een, dat wijf. Die was niet op haar achterhoofd gevallen, die had al lang in de gaten wat er broeide, en toen ze ons zag wegvaren kwam ze ons achterna. Dat had je moeten zien, ik had wel lol in d'r, hoe ze met een stuk touw en een haak tot haar middel het water in liep en hup die haak naar onze boot smeet dat hij zich vastklauwde en hup trok ze ons finaal terug aan land. Sterke meid! En schelden! En tieren! En vloeken! Dat kon ze. In haar moerstaal die we niet verstonden, maar we verstonden haar best: Dat we haar en de anderen niet zomaar in de steek konden laten met al het werk aan het land en de beesten, o ja, we verstonden haar heel goed, maar 's avonds zag ik tranen in haar ogen en ik begreep dat het haar niet om dat land en die beesten ging. En mij ook niet, goddonder nog an toe - ze was een vrouw zoals ik nooit meer zal ontmoeten, en haal jij eens gauw wat te drinken jongen, een goeie beker vol, en goed sterk!’

Met een keiharde pets op zijn achterwerk werd de Malle naar de keuken gestuurd.

‘Maar goed, na een paar dagen begon het gemor opnieuw en ik begreep dat mijn mannen weer weg zouden gaan. Dat gebeurde ook, op precies dezelfde manier en met hetzelfde touw en haak kwam meidjelief achter ons aan. Ik wilde ervoor zorgen dat de haak zich goed zou

[p. 58]

vastklemmen om de boordrand, maar dat hadden mijn mannen in de gaten. Weg! riepen ze, en Nechtan graaide naar het ding, maar precies op dat ogenblik trok zij aan het touw en de haak slaat dwars door zijn hand. Finaal erdoor met de scherpe punt, maar zij blijft trekken, wat hij ook brult en toen heeft Leccerd hem z'n hand afgehakt. Die viel met haak en al in het water en toen had ze geen vat meer op ons. Ik zie haar nog staan terwijl mijn mannen als gekken aan de riemen trokken om weg te komen, en Nechtan als een gek bleef brullen en z'n bloedende stomp in het ijskoude water stak. God-god-goddonder ...’ Bran sloeg de aangereikte beker in één teug achterover, maar het laatste restje spoog hij in het vuur. Het siste en vlamde op - en de jongen die bij hem was neergehurkt zag de blikkerende weerkaatsing ervan in een traan die stiekem werd weggeveegd.