Biographisch woordenboek van protestantsche godgeleerden in Nederland. Deel 5

[Aart Henri Christiaan van Leeuwen]

LEEUWEN (Aart Henri Christiaan van), Theol. Dr., geboren te Harderwijk den 29en Dec. 1835, overleden te Oengaran (resid. Semarang) den 10en Oct. 1901, was een jongere broeder van Dr. Gerrit van Leeuwen (zie vor. art.). Hij werd ingeschreven den 21en Nov. 1853 en andermaal den 9en Juni 1860 in het album studiosorum der Utrechtsche hoogeschool, waar hij den 22en Juni 1860 bevorderd werd tot Theol. Doctor na publieke verdediging van een Specimen historico-theologicum de sacris paschalibus in ecclesia christiana, seculo primo et secundo. Tielae. 1860. (gerecenseerd in Godg. Bijdr. voor 1861 (35e Jrg.), blz. 47-58). Den 7en Oct. 1858 door het Prov. Kerkbestuur van Overijssel toegelaten tot de Evangeliebediening in de Ned. Hervormde Kerk, deed hij in 1860 gedurende eenigen tijd dienst als hulpprediker te Asch, waarna hij den 10en Maart 1861 zich verbond aan de gemeente te Gapinge (m. 2 Cor. V:20), na bevestigd te zijn door Ds. A. Slotemaker, pred. te Middelburg (m. 2 Cor. IV:1). Den 22en Aug. van hetzelfde jaar volgde zijn benoeming als predikant in Ned. O.-Indië, waarop hij den 29en Sept. d.a.v. afscheid nam van de eenige gemeente, die hij in Nederland heeft gediend (t. 2 Cor. XIII:11). Zijn bevestiging als predikant voor O.-Indië had plaats te 's-Gravenhage den 25en Oct. d.a.v.

Kort na zijn aankomst in Indië werd hij in 1862 aangesteld als reizend predikant voor de gemeenten van Riouw, Banka en Palembang. In 1865 werd Soerakarta hem als standplaats aangewezen en in 1871 Soerabaja. In 1873 ging hij met verlof naar Nederland. Na afloop hiervan was hij van 1876 af wederom werkzaam te Soerabaja, waar hij vervolgens nog ruim twee en twintig jaren de gemeente diende. Daarop verkreeg hij wegens langdurigen dienst opnieuw verlof om naar Europa te gaan. In Juni 1899 vertrok hij van Indië naar Nederland, waar hij zich tijdelijk vestigde te Utrecht. Hij was toen de oudste van de dienstdoende O.-Indische predikanten. Den 9en Juni 1900 keerde hij uit het vaderland naar Indië terug, waar hij te Semarang werd aangesteld. Aldaar begon hij al spoedig aan malaria te lijden, zoodat hem voor herstel een kort binnenlandsch verlof werd verleend. Inmiddels aangewezen om als kerkelijk inspecteur de verschillende Protestantsche gemeenten in Ned.-O.-Indië te bezoeken, aanvaardde hij daartoe de reis in het najaar van 1900. Tot in het midden van het volgende jaar doorreisde hij Java en de Buitenbezittingen. Maar het hem opgedragen werk kon hij niet ten einde brengen. Terwijl hij op Ambon vertoefde nam de kwaal, waaraan hij onderhevig was, dermate in hevigheid toe, dat hij met een spoedcertificaat naar Java werd geëvacueerd, waar een verblijf op Tosari hem evenwel niet mocht baten. Aan het hem daarop toegestaan verlof naar Europa kon hij geen

[p. 703]

gevolg meer geven. Met het voornemen om den 12en Oct. 1901 de reis te ondernemen, werd hij den 10en Oct. te voren te Oengaran, waar hij zich voor de regeling zijner zaken nog ophield, door den dood overvallen.

Hij was in O.-Indië, vooral te Soerabaja, een bekende persoonlijkheid, die bij zijn overlijden vele vrienden achterliet. Zijn meest op den voorgrond tredende karaktertrek was goedhartigheid. Van zijn welwillendheid is veel misbruik gemaakt. Mede door zijn degelijke rechtskennis is hij velen van dienst geweest. Indië heeft predikanten gekend van grooter welsprekendheid dan waarover hij beschikte. Zijn kracht lag dan ook niet zoozeer in zijn prediking. Maar als man der practijk blonk hij uit - niet het minst op buitenkerkelijk gebied. Zijn degelijke rechtskennis werkte daartoe mede De talrijke baantjes, waarvoor hij zich vinden liet, vervulde hij op serieuze wijze. In stilte presteerde hij meer dan bij het publiek bekend was.

Van regeeringswege werden zijn verdiensten erkend door zijn benoeming tot Officier in de Orde van Oranje-Nassau.

Hij is tweemaal gehuwd geweest. Zijn eerste echtgenoote Christina Francina van Loon overleed te Riouw 17 Jan. 1863, hem nalatende een kind van zes maanden. Zijn tweede echtgenoote Jonkvr. Susanna Elisabeth van der Wyck, met wie hij den 29en Dec. 1864 te Haarlem in den echt werd vereenigd, ontviel hem den 28en Nov. 1895 te Soerabaja door den dood. Uit dit huwelijk werden hem vier dochters en een zoon geboren.

Litteratuur: Hs. Regt. - Ned. Patric. 23en Jrg. (1937), blz. 125. - v. Troostenburg de Bruyn. Biogr. Wdb. O.I. Pred., blz. 256. - Eigen Haard, Jrg. 1901, blz. 756, 757 (m. portr.). - Sepp, Bibl. Kerkgesch., blz. 99. - Knuttel, Bibl. Kerkgesch., blz. 176. - Alb. stud. Rh.-Traj., k. 396, 433.