Biographisch woordenboek van protestantsche godgeleerden in Nederland. Deel 5

[Christiaan Albrecht Lavillette]

LAVILLETTE (Christiaan Albrecht of Christianus Albrechtus de) behoorde tot het oud-adellijk geslacht de Lavillette de Passy (Passiacum) in Frankrijk. Zijn oudovergrootvader, die in zeldzaam hoogen ouderdom op het stamhuis te Passy overleed, bleef tot het laatst aan de Roomsch-Katholieke Kerk getrouw. Hij had een eenige zuster, die abdis was geweest van een adellijk klooster en in haar afkeer van het Protestantisme zóó vèr ging dat zij in haar ijver om al de goederen van haar broeder na diens dood aan haar klooster te brengen, zich, evenals haar broeder zelf, wel had uitgelaten dat zij, wanneer er ooit iemand van haar naam te Parijs of waar ook in Frankrijk zou worden aangetroffen, die een andere confessie beleed, den zoodanige aanstonds zou laten vatten en in een klooster zetten, tenzij deze alsnog den Roomschen godsdienst vrijwillig mocht aannemen, in welk geval hij of zij in het bezit van al haar goederen zou gesteld worden.

De eenige zoon van bedoelden oudovergrootvader, geboren te Passy, was te Parijs door gemeenzamen omgang met eenige Hoogduitsche Protestantsche heeren, met wie hij daar had kennisgemaakt, bevestigd in de overtuiging, waartoe hij aanvankelijk reeds door het lezen van de H. Schrift was gekomen, dat in de Roomsche Kerk de weg der zaligheid niet op de rechte wijze werd geleerd. Hierdoor bewogen om èn deze Kerk èn Frankrijk te verlaten begaf hij zich daarop naar Duitschland, waar hij te Ansbach (het voormalige Onaltzbach ten Z.W. van Neurenberg) verblijvende tot de aldaar beleden Luthersche confessie overging, hetgeen tengevolge had dat zijn vader zich van hem afkeerde. Alle pogingen om dezen tot andere gedachten te brengen, waren vruchteloos. Even scheen er uitzicht te bestaan op verzoening na een tweetal bezoeken hem door Prins Maximiliaan van Hessen, die Frankrijk bereisde, hem te Passy gebracht, maar de bovenbedoelde zuster wist nochtans te beletten, dat het zóóver kwam. De oude heer, die (volgens v.d. Velde, Lykreden, p. 10) in zijn 116e levensjaar nog in staat bleek zonder bril een scherpgestelden brief aan zijn zoon te schrijven, bleek niet te bewegen zelfs maar iets van de inkomsten zijner goederen aan zijn zoon af te staan.

Van dezen zoon af gerekend hebben de latere generatiën der de Lavillettes den Protestantschen godsdienst beleden.

Deze zoon, die eer hij zich metterwoon te Ansbach vestigde, verschillende vreemde landen doorreisde, bezocht ook de Nederlanden, waar hij in kennis geraakte met me-

[p. 649]

juffrouw Geertruida ter Beek, met wie hij in het huwelijk trad. Uit dit huwelijk werd in 1667 geboren Johan Albrecht, de vader van Johan Daniel de Lavillette, welke laatste als verdienstelijk beoefenaar van de miniatuurkunst werd aangesteld tot Hofschilder van den Landgraaf van Hessen-Cassel, nadat hij te voren op zijn kunstreizen veel eer en achting had genoten aan het Hof van Ansbach en Bayreuth. Hij was te Londen gehuwd met Mary Sampt, dochter van een vermaard koopman van aanzienlijke familie. Na een tijdlang in Duitschland te hebben vertoefd was dit echtpaar voornemens naar Engeland terug te keeren maar door tusschenbeide komende omstandigheden daarin verhinderd zagen beiden zich genoodzaakt zich tijdelijk op te houden te Arnhem, waar hun zoon Christiaan Albrecht den 25en Nov. 1725 het levenslicht zag en op denzelfden dag in de Groote kerk werd gedoopt. Hij was het derde kind en de tweede zoon van de 12 kinderen, waarmee hun huwelijk werd gezegend.

Kort daarop vertrok hij met zijn ouders naar Breda. Terwijl zij hier woonden lieten deze zich door sterken aandrang van de vorstin Douairière van Hessen Philipstal overhalen om in de Nederlanden te blijven en wel te 's Gravenhage als hun vaste woonplaats.

Na aldaar de Latijnsche scholen bezocht te hebben, werd Christiaan Albrecht met lof gepromoveerd naar de Hoogeschool, en den 12en Sept. 1745 aan die van Leiden voor de faculteit der Letteren in het album studiosorum ingeschreven. Hier kwam het bij hem tot een verandering van levensrichting, welke tengevolge had dat de vurige begeerte in hem wakker werd om in de Godgeleerdheid te studeeren. De hoogleeraren Alb. Schultens, dien hij gewoon was zijn vader te noemen, en Johan van den Honert, met wie hij hieromtrent overleg pleegde, wisten bij zijn vader te bewerken dat deze hem volle toestemming gaf om zijn begeerte te volgen. Hoewel hij bij zijn theologische studie sterk onder invloed stond van zijn leermeesters J. v.d. Honert en J. Alberti, was hij niet van ‘die zgn. Vlagvoerders, welke meer hun factie-zugt dan de bevordering van Christus Kerke voorstaan en meer heete hoofden dan brandende harten maken’ (v.d. Velde, Lykreden, p. 12).

Den 25en Juni 1749 werd hij in de Classis van Leiden en Neder Rhynland bevorderd tot proponent, waarna hij gedurende vier jaren naar een beroeping uitzag. Ondertusschen nam hij gedurende anderhalf jaar niet zonder merkbaren zegen den predikdienst waar voor den Haagschen predikant J.G. Moll. Aan een in den zomer van 1753 op hem uitgebracht beroep naar Heinenoord gaf hij gehoor, en na den 30en Oct. door de Classis van Z.-Holland peremptoir geëxamineerd te zijn werd hij den 18en Nov. d.a.v. aldaar bevestigd door Ds. W.B. van de Kasteele, pred. te Oud-Beyerland (m. Jer. XXXI:14; intr. m. Rom. I:15-17). Al arbeidde hij in zijn eerste gemeente niet met dien zegen, dien hij gaarne gezien had, toch was zijn verblijf daar niet zonder vrucht. Hij was er zeer geliefd. Toen hij in zijn tweede gemeente intrede deed met Ezech. XLII:10 (‘ook zal het geschieden dat er visschers aan dezelve zullen staan, van Engedi tot Eneglaïm toe’, enz.) getuigde hij bij een terugblik op de pas door hem verlaten gemeente ‘dat zijne Heinen-Oortsche Viskens Hem met geheele Schoolen na zwommen als hy elders in de nabuurschap het net moest uitwerpen’. In zijn afscheidspreek den 19en Juni 1763 te Heinenoord gehouden kon hij verklaren, aldaar 923 predikaties te hebben gehouden. Den 26en Juni d.a.v. werd hij te Zierikzee bevestigd door Ds. Joannes van de Velde, predikant aldaar (m. Openb. IV:6b-8).

[p. 650]

Zijn tweede was tevens zijn laatste gemeente. Nog geen zeven jaren mocht hij haar dienen. Zonder te voren ooit ernstig krank te zijn geweest, werd hij den 3en Dec. 1769 door een zware ziekte overvallen, waaraan hij den 1en Febr. 1770 op 44-jarigen leeftijd overleed.

In de Lykreden over Jes. LVII:2 (in dr. uitgeg.) aan zijn nagedachtenis gewijd schetst zijn ambtgenoot van de Velde hem als een, die zich in al zijn wandel een voorbeeld betoonde; hij vergelijkt hem met ‘een brandende en lichtende kaars, die anderen voorlichtende verteerd wordt’. Onder de niet geringe gaven aan de Lavillette geschonken noemt hij diens bijzonder doorzicht ‘in voorkomende zaken, in de Goddelyke waarheeden en geloofsleere, in het bevindelijke Christendom, in Gods dierbaar Woord, dat zijn hoogste lust was, en in het bijzonder in het prophetische gedeelte der H. Schrift’.

Daarbij was hij een liefhebber van de geheimen der natuur om daarin de wijsheid en grootheid van den Maker op te merken en de afhankelijkheid van het schepsel. Hij was ook wèl bedreven in vreemde talen en in het bezit van ‘al wat een goed Theologant uitmaakt’. Als prediker was hij afkeerig van het vermoeien der schare met een vertoon van geleerdheid, zooals hijzelf het placht uit te drukken: ‘de bolster der zaken brenge ik niet geerne op den Predikstoel, maar wel het pit en de kern’.

Den 24en Sept. 1759 trad de Lavillette in het huwelijk met Johanna Maria Vroeg, die hem met twee dochters overleefde.

Portretten van de Lavillette zijn niet bekend.

Van hem zag het licht:

J.D. Michaëlis, Overweeging der middelen, waar van men zig bedient om de Hebreeuwsche Taal welker gebruik uitgestorven is regt te verstaan. In 't Nederd. vert. Utr. 1762. 8^o (Nat. Bibl.). - Het gantsch zeer uitnemend Eeuwig gewigt der Heerlykheid van Gods keurlingen, naar hunne beide deelen door eene heilryke opstandinge ten Eeuwigen Leven ofte eene ontledende, en uitbreidende verklaaringe v.h. vijftiende Hfdst. uit den Eersten Brief des Apostels Paulus aan die v. Corinthen. Dordr. 1768. 4^o. - De bedroefde Kristen vertroost. Bij het afsterven van zyne Godvrugtige vrienden en nabestaanden, uit aanmerkinge van het heugelyk geluk in hunnen dood, in de opstanding, het oordeel en de eeuwigheid. Voorgesteld in IV Leer-redenen uit 1 Thessal. IV. vs. 13-18 en 2 Thessal. I. vs. 10. Tot een toegift op 1 Korinthen XV... Waar agter gevoegd is de Lykreden over den Autheur gedaan, door deszelfs Amptgenoot Joannes van der Velde over Jesaia LVII. vs. 2. Zierikzee-Dordr. 1771. 4^o. (Bibl. Letterk.)

Litteratuur: J. v.d. Velde, Lykreden (als boven). - Nagtglas, Levensber. II, blz. 855, 856. - Hs. Borger i.v. Villette. - Alb. stud. L. Bat., k. 1007.