Biographisch woordenboek van protestantsche godgeleerden in Nederland. Deel 5

[Samuel Hollingerus van Lansbergen]

LANSBERGEN (Landsbergen) (Samuel Hollingerus van), omtrent wiens afkomst geen gegevens voorhanden zijn, werd in 1711 bevorderd tot proponent bij de Remonstrantsche Broederschap en aanvaardde in hetzelfde jaar de bediening te Moordrecht. In de Broederschapsvergadering van 1719 verzocht een diaken der gemeente aldaar een commissie aan te wijzen om een onderzoek in te stellen naar de kwade geruchten, die omtrent de levenswijze van haar predikant in omloop waren. Een maand later werd daartoe een buitengewone Vergadering belegd. Haar handelingen werden echter gestuit, doordat een deurwaarder van den Hove van Holland in haar midden een mandement van purge voorlas, door het Hof op verzoek van den predikant in quaestie gegeven. De Vergadering droeg daarna de verdere behandeling der zaak op aan vier gemeenten met volmacht tot provisioneele suspensie, indien deze noodig mocht blijken. Reeds den 10en Aug. 1719 moesten zij tot het nemen van laatstgenoemden maatregel besluiten wegens het ergerlijk en jegens de Broederschap irreverente gedrag van den Moordrechtschen predikant. Met dezen zelf verzetten zich eenige leden van zijn kerkeraad tegen de suspensie onder verklaring dat zij geen ander op den preekstoel zouden dulden. Zij beletten dan ook de proponenten, door den Curator voor de diensten op 20 Aug. en 3 Sept. in commissie gezonden, deze te vervullen. Hierop werd van de suspensie des leeraars kennis gegeven aan al de gemeenten der Broederschap met verbod hem op hun kansels toe te laten of op den zijne op te treden. Inplaats van gevolg te geven aan de aanschrijving om voltallig in de

[p. 574]

Groote Vergadering der Broederschap van 1720 te verschijnen, zond de kerkeraad daarheen gecommitteerden met een lastbrief, die hun verbood op eenigerlei wijze in de suspensie toe te stemmen. Om deze reden meende de Vergadering met de gecommitteerden niet te kunnen onderhandelen en procedeerde zij voort tot de deportatie van den leeraar (4 Juni) met machtiging aan eenige gemeenten om desnoods middelen van justitie tegen hem te gebruiken. Inderdaad zagen laatstbed. gemeenten zich genoopt de hulp der justitie in te roepen, omdat de leeraar, gehandhaafd door den kerkeraad, voortging zijn dienst te vervullen en over de kerkgelden te beschikken. Tevens gaf de Groote Vergadering ter verdediging van haar handelingen in het licht een Zedige Verantwoording gericht tegen een inmiddels verschenen Verantwoording van den Moordrechtschen kerkeraad. De zaak werd nu verder voor het Hof bepleit en de gemeente voorloopig nu en dan door proponenten bediend. Eerst in Apr. 1632 kwamen de voormalige kerkeraadsleden tot onderwerping aan de Broederschap, waarna zij alsnog in hun rang en waardigheid werden hersteld en de gemeente weer in het bezit kwam van een vasten predikant.

Hollingerus v. Lansbergen overleed in Jan. 1735, nalatende als weduwe Lydia Kelk, met wie hij den 22en Juni 1719 gehuwd was.

Van hem zijn geen portretten bekend.

Hij gaf uit Verantwoording van den Moordrechtschen Remonstrantschen kerkeraad tegen de onregtmatige Proceduren door de Remonstrantsche Societeit van tydt tot tydt gehouden met hun en hunnen Leeraer Samuel Hollingerus van Lansbergen; Neffens alle de Stukken en bewyzen tot de Verantwoording behoorende; Mitsgaders een Eenvoudig Verhael van het gene op de laetste Vergadering den 4den Juni dezes Jaers tegen den Moordrechtschen Kerkeraet en Leeraer is voorgevallen, met een korte aantooninge van derzelver onwettelijkheit. Rotterd. 1720. 4^o (Knuttel, Cat. Pamfl. IV, No. 16535).

Hiertegen verscheen: Zedige Verdediging v.d. handelingen der Rem. Societeit, Ten opzigte v.d. gewezen Rem. Leeraer Sam. Hollingerus v. Lansbergen, en den Moordrechtschen Kerckenraedt; Tegens het onwaere en lasterlyk Libel.... geintiluteert.... Verantwoording v.d. Moordr. Rem. Kerckenraedt. Enz..... Neffens alle de Stukken en Bewysen tot deze Verdediging behoorende, Amsteld. 1720. 4^o (Knuttel a.w. IV No. 16536).

Litteratuur: v.d. Aa, Biogr. Wdb. VIIIa, blz. 50. - Tideman, Biogr. Naaml. Rem. Br., blz. 198-200; 451. - Rogge, Cat. Pampl. Rem. Bibl. I. 1, blz. 236. - Knuttel, Bibl. v. Kerkg., bl. 328.

Breede aanteekeningen over de zaak-Hollingerus v. Lansbergen bevatten de Handelingen (1719, 1720) van den kerkeraad der Rem. gemeente te Amsterdam, een der voor de Societeit daartoe gecommitteerde gemeenten.