Biographisch woordenboek van protestantsche godgeleerden in Nederland. Deel 5

[Anthonius Kuyper]

KUYPER (Anthonius), geboren te Amsterdam den 24en Juni 1743, werd te Harderwijk voorbereid voor het Hooger Onderwijs, en den 21en Aug. 1758 ingeschreven als student aan de Hoogeschool aldaar. Vandaar vertrok hij in 1761 naar Leiden, waar hij zijn studiën voortzette (ingeschr. 25 Aug. 1762). Hier behoorde Hollebeek tot zijn leermeesters. Praeparatoir geëxamineerd in de Classis Amsterdam en tot proponent bevorderd den 25en Juli 1765, werd hij, na den 21en Juli 1766 peremptoir geëxamineerd te zijn in de Classis Edam, den 10en Aug. d.a.v. bevestigd te Buiksloot door Ds. H. Storm, pred. te Uitdam (in het begin der 19e eeuw gecombineerd met Zuiderwoude) (m. 1 Tim. IV:6, 7; intr. m. 1 Sam. XII:24, 25). Zijn tweede gemeente was Wormer, waar Ds. D. Donker, pred. ald. hem (als (laatste) 2^en predikant) den 17en Mei 1772 bevestigde (m. Jes. XXX:21; intr. m. Jes. LI:15, 16; afsch. te Buiksloot 10 Mei m. 1 Thess. II:8, 9).

Deze standplaats verwisselde hij met Oudewater, waar zijn bevestiging den 15en Sept. 1776 geschiedde door Ds. H. Swavinck, pred. ald. (m. Hebr. XIII:17; intr. m. Zach. VI:15; afsch. te Wormer 1 Sept. m. Jos. XXII:5, 6a). Den 22en Nov. 1778 preekte hij afscheid te Oudewater (t: 2 Thess. II:15-17) wegens vertrek naar Delft, waar hij den 6en Dec. d.a.v. bevestigd werd door Ds. B. van der Feen pred. ald. (m. Ef. IV:11, 12; intr. 8 Dec. m. Zef. III:9). Nog geen jaar lang diende hij de gemeente

[p. 345]

van Delft: den 7en Nov. 1779 nam hij afscheid van haar (m. Hand. XX:32), om den 21en d.a.v. te Amsterdam bevestigd te worden door Ds. G.J. Nahuys pred. ald. (m. Joh. XXI:17b; 24 Nov. intr. m. Ef. III:8-12). Den 12en Aug. 1816 herdacht hij zijn 50-jarige bediening (m. Ps. LXXI:16-18). Hij overleed den 22en Sept. 1822 in vrede, in de verwachting der opstanding.

In de gedachtenisrede bij de vervulling zijner 25 jarige bediening te Amsterdam in 1804 uitgesproken (in dr. verschenen) verhaalt hij aan de gemeente dat hij aldaar meer dan 2000 kinderen gedoopt, 1610 aangenomen als lidmaten, ruim 1000 huwelijken ingezegend, 1790 preeken ontworpen of gehouden, en daarbij de proeven van Staringhs Bijbelsch zaakrijk woordenboek gecorrigeerd had. Zijn preeken waren voor hemzelf geweest een rijke stof van ‘dankbaarheid en vergenoeging’.

Van zijn gezondheid sprekende getuigt hij bij diezelfde gelegenheid: ‘'t Is groot en wie zou het haast gelooven, dat ik al zoo oud ben? Althans de uiterlijke blos en frissche gelaatstrekken mijns aangezigts, teekenen in mij zulk een man van jaren niet’.

Den 1en Jan. 1807 hield hij in de Amstelkerk een toepasselijke preek bij het in gebruik nemen van den bundel van Evangelische Gezangen (t. Col. III:16b).

Hij was viermaal gehuwd 1^o. te Amsterdam 28 April 1770 met Elisabeth van Hoek, overl. te Buiksloot 28 Juni 1771; 2^o. 3 Mei 1779 met Geertruid Kleman, dochter van den bekenden David Kleman, pred. te Voorburg (zie hiervóór: D. IV, blz. 788-792); zij overleed 28 Febr. 1787; 3^o. te Amsterdam 14 Oct. 1788 met Geertruyda Wilhelmina Marcelis, overl. 18 Dec. 1789; 4^o. te Amsterdam 11 Aug. 1793 met Hillegonda Gerbrand (wed. v. Simon Johannes Blankenhagen). Zij overleed 28 Juli 1796. Bij zijn overlijden liet Anth. Kuyper ook achterkleinkinderen na.

Van hem bestaat een portret A^o 1794. Ter halver lijve rechts in ov. Naar F. Tischbein, door E.T. Schlotterbeck. fol. (Fr. Muller, Cat. v. Portr. No. 3051, 3052).

Van hem zag het licht een leerrede over 3 Joh. vs. 5, 6, 7a, 15a, door hem uitgesproken ten besluite van de N. Hollandsche Synode te Hoorn den 4en Aug. 1791, (de juiste titel liet zich niet terugvinden), en een Historische Gedachtenis-rede. Ter gelegenh. v.d. vijf-entwintigjaarigen Predik-dienst in de Gem. v. Amsterdam; Alsmede v.d. geheelen, ruim acht-en-dertigjaarigen Evangeliedienst, daar, en in vier voorgaande Gemeenten. Over Genes. XXXII:10. Uitgespr. in de Wester-Kerk op den 25sten avond v. Slagt-maand 1804. Amst. 1804. 8^o. (U.B. Amst. en Bibl. N.L.). Voorts een door hem bewerkte Algemeene Bladwijzer v.d. Schriftuurplaatsen in de 11 dln. v.h. Bijbelsch Zakelijk Woordenboek v.d. WelEerw. Heer Jacob Gerbrand Staringh, Pred. te Gouderak. N. Dr. Amst. 1797. 5^o.

Litteratuur: Croese, Pred. Amst., blz. 393-396. - Verv. op Croese, blz. 159, 160. - Naamlijst Pred. Amst. (Amst. 1840), blz. 43. - Hs. Borger. - Boekz. 1822b, 516, 523. - Sincerus, Kanselontluistering, blz. 224-227. - Hartog, Gesch. Predikk., blz. 263. - Alb. Stud. Gelro-Zutph., k. 114b. - Id. L. Bat., k. 1075.