Biographisch woordenboek van protestantsche godgeleerden in Nederland. Deel 5

[Willem Abraham Tielenius Kruythoff]

KRUYTHOFF (Willem Abraham Tielenius), zoon van den voorgaande en van Agneta Tielenius, werd den 4en December 1690 (O.S.) te Nijmegen geboren, maar reeds als kind van drie maanden door zijn oom Johan Tielenius, predikant te Herveld, later te Wageningen, als zoon aangenomen en opgevoed. Hij studeerde te Franeker onder Vitringa, v.d. Waayen en Andala, en legde op 1 Mei 1715 voor de classis Nijmegen met goed gevolg het praeparatoir examen af. Eerst den 15en Maart 1718 ontving hij een beroep naar Overlangbroek en werd daar, na den 21en Juni peremptoir geëxamineerd te zijn, op 10 Juli d.a.v. door zijn oom bevestigd. Toen deze in 't volgend jaar, 4 October 1719, overleed en met hem het geslacht Tielenius uitstierf, nam Kruythoff, evenals zijn broeders en zusters, dien naam bij den hunne aan.

Den 1en October 1730 bracht Edam een beroep op hem uit, dat hij aannam. Na den 26en November te Overlangbroek afscheid gepreekt te hebben, verbond hij zich den 10en December aan zijn nieuwe gemeente, die hij getrouw gediend heeft tot Augustus 1754, toen ziekte hem belette, verder zijn ambtswerk te verrichten. De leden der classis voorzagen bijna een jaar in den dienst, die na 1 Juni 1755 door een vasten proponent werd waargenomen. Kruythoff overleed den 13en Maart 1756.

Driemaal is hij gehuwd: vooreerst den 28en September 1718 met zijn nicht Johanna Sybilla Roelandt, dochter van Derk Roelandt, ontvanger te Didam en Willemina Kruythoff; zij overleed reeds den 20en Juni 1719. Daarna in 1720 met vrouwe Josina Margarita van Broekhuisen, die op 15 April 1725 te Overlangbroek overleed, een zoon en een dochter nalatende, en ten slotte op 22 April 1728 met Christina Charlotta Ramoth, die hem overleefde en hem een dochter en twee zoons schonk, welke laatsten echter jong stierven.

Kruythoff heeft zich door het bekleeden van verscheidene kerkelijke functies verdienstelijk gemaakt; zoo is hij niet minder dan acht maal afgevaardigd naar de synode, zoowel die van Utrecht als van Noord-Holland, en tweemaal heeft hij als voorzitter te Edam deze hooge kerkvergadering met een leerrede geopend (1745 en 1751). Ook maakte hij deel uit van de commissie, die uit naam van de Noord-Hollandsche synode in 1747 Willem IV als erfstadhouder moest begroeten, en van die, welke

[p. 288]

vier jaar later naar prinses Anna werd afgevaardigd, toen haar echtgenoot overleden en zij als Gouvernante aangesteld was. Deze gebeurtenissen heeft Kruythoff ook herdacht in een uitgegeven leerrede, getiteld: Liefelijk Rijksbestuur van Koning Messias, getoont in een predikatie over Jes. 32:1, gedaan in Edam 17 Mei 1747 ter gelegentheit der... verkiezing van W.C.H. Friso, Prince van Oranje enz. tot Stadhouder enz. (Amst. 1747) en in De rouwklagende Kerk door de Godvrugtigheit getroost, ter gelegentheit van het... afsterven van W.K.F., prince van Oranje enz. ... in digtmaat uitgegeven (Amst. 1752). Toen Kruythoff in 1743 zijn 25jarigen dienst als predikant herdacht, hield hij een jubelpredikatie, uitgegeven als: Paulus' afzonderinge een roepinge door Godts genade. Over Gal. 1:15, 16 (Amst. 1744) en verscheen te zijner eere een Latijnsch vers in de Boekzaal, gedicht door den rector der Latijnsche school te Edam, F.A. Brinckman, en een Hebreeuwsch vers (met vertaling) door Petrus Werna Neuman, ‘Judaeus comversus, geweezene Rabbi te Leeuwarden’ (1743b, 120-123).

Behalve deze leerredenen heeft Kruythoff kort vóór zijn overlijden het licht doen zien: Geschiedt-verhaal van de Vuur en watersnood, de stad Edam eens en andermaal overkomen, door het afbranden van de Grote Kerk en Toren op den 24 February 1602 en van den Toren dier Kerk, op den 5 Maart 1699 enz. (Hoorn 1756). Een 2e druk onder denzelfden titel (vgl. Boekz., 1762a, 351, zoodat de titel bij V.d. Aa en in het N. Biogr. Wdb. onjuist schijnt te zijn) verscheen in 1762 te Amsterdam (en niet, zooals Frederiks en V.d. Branden aangeven: te Hoorn) en een 3e druk, nevens een korte beschrijving van dezelve stad met aanteekeningen van Mr. Jan Leonius in 1782, volgens Frederiks en V.d. Branden te Edam. Eindelijk gaf Kruythoff nog een bijdrage in de Verzameling van gedichten op de verheffing enz. van W.K.H. Friso in 1747 en eindigt zijn levensbeschrijving in de Boekz. met een Zwaanenzang in twee coupletten, ‘zijn gewoon dagelijks gebedt.’

Litteratuur: V.d. Aa, Biogr. Wdb., i.v. - Molhuysen en Blok, N. Biogr. Wdb., VII, 726, 727. - Frederiks en V.d. Branden, Biogr. Wdb., 442. - Sepp, Stinstra, I, 71. - Nav., 1898, 647, 648. - Cat. Letterk., I, 453. - V. Abcoude, Naamreg., II, 117. - Boekz., 1756a, 237, 513-526; 1762a, 351.