Biographisch woordenboek van protestantsche godgeleerden in Nederland. Deel 5

[Andreas Lutgerus Kolver]

Kolver (Andreas Lutgerus), geboren te Zwolle in 1743, studeerde te Leiden onder leiding van den Lutherschen pred. ald. Ds. W. Noordenhout (in het Alb. Stud. komt zijn naam niet voor) en vertrok, na den 23en Aug. te Amsterdam getenteerd te zijn en den 2en Sept. voor het eerst gepreekt te hebben, den 20en Sept. 1763 naar Jena, waar hij zijn studiën voortzette. Den 19en Aug. 1766 als proponent bij de Luthersche gemeente te Woerden beroepen te zijn, werd hij den 31en Oct. d.a.v. te Amsterdam ingezegend en deed hij den 9en Nov. d.a.v. zijn intrede te Woerden (m. 2 Cor. V:20), na aan de gemeente te zijn voorgesteld door bovengen. Ds. W. Noordenhout (m. Ps. CXXXIV). Hij preekte er afscheid den 20en Sept. 1767 (m. Hand. XX:25-27) en deed den 27en d.a.v. intrede te Rotterdam (m. Hand. XVIII:9, 10), na 's morgens aan de gemeente te zijn voorgesteld door Ds. F. Smit, pred. ald. (m. 2 Tim. IV:1, 2). In Oct. 1776 beriepen Gecommitteerden uit het Amsterdamsch Consistorie voor de O.I. Kerkzaken hem voor Batavia. Op aandrang zijner gemeente en nadat de kerkeraad om hem te behouden aan elk der drie predikanten f 100 tractementsverhooging had toegelegd, waarbij zijn ambtgenooten de hun aangeboden verhooging op Kolver hadden overgebracht, bedankte hij voor de beroeping. Maar toen in 1780 pogingen werden aangewend tot stichting eener gemeente aan de Kaap de Goede Hoop viel opnieuw het oog op Kolver; den 15en Maart 1780 werd hij door het Consistorie beroepen tot eersten leeraar van de nieuwe gemeente, op welk beroep straks de approbatie volgde van H.H. Bewindhebbers, der O.I. Compagnie, die permissie hadden gegeven dat de Lutheranen aan de Kaap vrijheid van godsdienstoefening zouden hebben op denzelfden voet als te Batavia. Aandrang uit zijn gemeente om hem tot blijven te bewegen, weerhielden ditmaal Kolver niet om het beroep den 7en Juni aan te nemen. Den 9en Juli d.a.v. preekte hij afscheid te Rotterdam. Een maand later werd hij met de zijnen door eenige vrienden naar boord geleid. En zóóveel welwillendheid werd hem daar bewezen, dat de kerkeraad den 11en Aug. besloot een commissie af te vaardigen aan Bewindhebbers van gen. Compagnie om hen te danken voor alle liefde door hen betoond aan de nieuwe Kaapsche gemeente, aan Ds. Kolver en aan het gezelschap dat hem had uitgeleide gedaan. Ook aan de Kaap werd hij bij zijn aankomst te Kaapstad op 27 November met groote hartelijkheid ontvangen zoowel van regeerende personen als van de gemeente, die toen bestond uit 400 lidmaten, waaronder slechts 25 vrouwen. Op 10 Dec. 1780 deed hij zijn intrede (m. Jes. VI:8) voor ‘een ontzaggelijken toevloed van menschen, wordende de godsdienst begonnen en geëindigd met vocaal- en instrumentaal-muziek’.

Kolver had tot taak de gemeente te organiseeren, waarbij hij allereerst zorgde voor de benoeming van een kerkeraad; de acht hiertoe gekozenen werden reeds den 17en Dec. d.a.v. ingezegend. Bij het overwinnen van de verschillende bezwaren, die de organisatie verder met zich meebracht, toonde hij zich de man op de rechte plaats. Hierin ligt zijn voornaamste beteekenis. Toen met den overgang van de Kolonie onder Engelsch bewind in 1795 de gemeente geen tegenwerking van de regeering had te wachten, werd Kolver ziekelijk, zoodat men besloot in Dec. 1796 hem emeritaat te verleenen en een tweeden predikant te beroepen. Hij overleed aan de Kaap

[p. 158]

den 27en Apr. 1797 (niet in 1798, zooals Schultz Jacobi a.w., blz. 319 vermeldt).

Zooals onder zijn portret staat en uit meer dan een zijner daden blijkt, was Kolver een beminnelijk man. Als Lutheraan was hij, hoezeer gehecht aan de bestaande Kerk, gelijk zoovelen in den tijd van het veldruimend Rationalisme geen ijveraar voor haar confessioneel karakter.

Gedurende zijn verblijf te Rotterdam hield hij ter inwijding van het nieuwgestichte weeshuis der Luthersche gemeente ald. op 29 Nov. 1770 een rede over Job XXIX:12.

Hij was gehuwd met Antonia Adriana Heseler, Uit dit huwelijk werden een dochter en een zoon geboren. Den 9en Aug. 1792 maakte hij samen met zijn echtgenoote, gen. Catharina Magdalena Lafon hun testament, waaruit blijkt dat hij als weduwnaar hertrouwd is.

Van hem bestaat een portret (aanwezig in de consistoriekamer der Luthersche Kerk te Kaapstad), kort voor zijn vertrek naar de Kaap naar het leven geteekend door A.C. Hauck en gegraveerd door L. Brasser. In fol. hem voorstellend ter halver lijve, staande, links, een boek in de hand. In het randwerk een 4 reg. vers van A.C. Hauck. Vgl. van Someren, Cat. van Portr. II, No. 3020. Het komt ook voor in de Z.-Afr. uitgave Ons Kerk Album (1917) blz. 19.

Van zijn hand zijn geen geschriften verschenen, maar over hem zag het licht:

Coenr. Grell, De bittere gal v.e. naamloozen schrijver, vertoont in zijn eerroovend lasterschrift, hetwelk hij tusschen 17 en 18 Oct. 1773 hier en daar heeft aangeplakt, getituleerd: de wolf in 't schaapsvel. Waarin hij Ds. Kolver op een godlooze wijze lastert en scheldt, tot groot nadeel v. dezelve Kerk en Armen. (Rott. 1773). 8^o. (Cat. Bibl. Ev. Luth. Semin., No. 1252). - J.P. Hildebrand, Het bijna verscheurde schaap, gelukkig gered uit de razende en reeds met bloed bemorsde muilen v.d. op roof uitgaande wolven, d.i. de eere v. .... A.L. Kolver.... gehandhaaft. Z. pl. z.j. (id. No. 1253).

Litteratuur: Naamrol Ned. Augsb. Conf., blz. 56, 57. - Loosjes, Naamlijst Pred. Luth. K., blz. 151. - Dez., Luthersche Weldadigheid, blz. 31. - Bijdr. Gesch. Luth. K., III, blz. 148, 149. - Pont, N. Bijdr., III, blz. 111-119, 121, 122; VII, blz. 189, 190, 223. - Schultz Jacobi, Luth. Gem. Rott., blz. 306-308, 313, 318-320. - Ypey en Dermout, Gesch. N.H.K., IV, blz. 119, 120. - Boekz. 1832a, 204. - Mededeel. v. Prof. Dr. S.P. Engelbrecht, te Pretoria.