Biographisch woordenboek van protestantsche godgeleerden in Nederland. Deel 5

[Wilhelmus à Brakel van der Kluyt]

KLUYT (Wilhelmus à Brakel van der), werd geboren te Alblasserdam den 14en Nov. 1694 uit het huwelijk van Franco (of François) v.d. Kluyt, pred. ald. en Sulamith à Brakel. Hij werd genoemd naar zijn grootvader van moederskant, den vermaarden Rotterdamschen predikant Wilhelmus à Brakel, die op zijn sterfbed dezen stamhouder van zijn geslacht zeer bijzonder zegende. Na de Latijnsche school te Rotterdam doorloopen te hebben, waarbij hij ook de geestelijke leiding van zijn grootvader ald. genoot, werd hij den 30en Mei 1711 ingeschreven als student te Leiden, waar o.a. Joh. à Marck zijn leermeester was. Den 1en Sept. 1716 praeparatoir geëxamineerd door de Classis Dordrecht en den 13en Oct. 1717 peremptoir door de Classis Hoorn, werd hij den 31en Oct. 1717 te Schellinkhout door zijn vader bevestigd (m. Joh. XXI:15-17; intr. m. Hand. I:23-26). Vandaar vertrok hij naar Sommelsdijk, waar hij, evenals in zijn eerste gemeente, bij loting ter beroeping was aangewezen; ald. had zijn bevestiging den 24en Jan. 1723 plaats door Ds. W. Lönis, pred. te Nieuwe Tonge (m. Jes. LX:17b; intr. m. Rom. I:11, 12; afsch. te Schellinkhout 10 Jan. m. Jerem. XVII:16). Den 26en Aug. 1748 verkreeg hij eervol emeritaat wegens een hersenziekte, die hem bij het voortdurend studeeren te zeer bemoeilijkte. Onder de behandeling van den Dordrechtschen geneesheer Johannes Eusebius Voet mocht hij na een jaar herstellen. Hij bleef te Sommelsdijk wonen en overleed ald. den 18en Febr. 1762 aan de gevolgen eener beroerte, die hem den 13en Dec. te voren had getroffen.

Als emeritus geraakte hij in conflict met zijn opvolger Johannes Molentiel. Deze laatste was gewoon in zijn prediking te leeren ‘dat de geloovigen ten aanzien van de rechtvaardiging niet alleen, maar ook ten aanzien der heiliging, in Christus volmaakt waren; dat zij volmaakte onderhouders van de wet van God waren, dewijl Christus voor hen de Wet volmaaktelijk had onderhouden’. Aan deze voorstelling nam v.d. Kluyt zoozeer aanstoot, dat hij meende er kennis van te moeten geven aan de deputaten der Classis Schouwen en Duiveland, waartoe Sommelsdijk gerekend werd. De Classis zond het bezwaar ter beoordeeling in bij den kerkeraad van Sommelsdijk, die tegen v.d. Kluyt haar predikant de hand boven het hoofd hield. Zeventien leden der gemeente, die aan v.d. Kluyts zijde stonden, meldden zich aan bij gen. Classis, die daarop, den 21en April 1756 door uit haar midden afgevaardigde predikanten een onderzoek liet instellen naar aard en wezen van het aanhangige geschil. De uitslag was dat Molentiel na zijn verdediging voor rechtzinnig werd verklaard. Bij uitspraak van 30 Nov. 1756 werd dientengevolge aan de klagende medestanders van v.d. Kluyt alle verdere eisch ontzegd, en hun gelast hun predikant als rechtzinnig te erkennen totdat het tegendeel zou bewezen zijn. Uit bescheiden van beide kanten blijkt dat Molentiel zich nogal eens van onvoorzichtige uitdrukkingen placht te bedienen en min of meer de antinomiaansche gevoelens van de secte der Hebreeuwen huldigde, die zich vast hielden aan de leeringen van J. Verschoor, volgens welke de uitverkorene als gerechtvaardigd van eeuwigheid niet behoeft te bidden om vergeving der zonden, en het ware ge-

[p. 44]

loof bestaat in een volkomen overtuiging dat men deel heeft aan de genadeweldaad, zoodat allen, voor wie Christus gestorven is, mogen aangemerkt worden als zonder zonde geboren te zijn. (In de Kralingiana of Zedige Aanmerkingen over de Kralinger Twistschriften door een Genoodschap van Letterbeminnaars (Rott. 1757), waarvan Petrus Hofstede de schrijver wel zal zijn geweest, wordt (Eerste Boek, blz. 35) terloops met Molentiels gemis aan kennis de draak gestoken). Aan v.d. Kluyt werden van den kant zijner tegenpartij hoon en spot niet gespaard; zelfs werd een tuchtmiddel op hem toegepast. Het schijnt echter wel vast te staan dat hij in zijn strijdvoeren meer dan eens te vèr ging en ook noodeloos onrust verwekte. (Het verloop van dezen strijd is uitvoerig beschreven in de Nederl. Jaarboeken. 1757, blz. 128-171).

Hij huwde den 25en Oct. 1718 met Magtilda Burgwal, dochter van Jan Burgwal, schepen te Schiedam, uit welk huwelijk zes zoons en drie dochters geboren werden.

Portretten zijn van hem niet bekend.

Zijn in druk uitgegeven geschriften, die blijkbaar vele koopers vonden, zijn getiteld:

Kort Begrip der voornaamste Goddelijke Waerheden, t. dienste v. eerstbeginnende Leerlingen ende andere Eenvoudige, die zich zoeken te bereiden tot de Belydenis des Geloofs, met Vragen en Antwoorden. 3e dr. Amst. 8^o. (Vgl. Boekz. 1768b, 620; het Naamreg. van v. Abkoude-Arrenberg, blz. 83 heeft: Kort Ontwerp enz. 3e dr.). - Keten der Goddelyke Waerheden ofte Korte Stellingen der gantsche Christelyke Godgeleerdheyd. 3e dr. Rott. 1769. 12^o.

Litteratuur: v.d. Aa, Biogr. Wdb., VII², blz. 78. - Boekz. 1762a, 606-613 (m. 2 lijkdichten). - Ypey en Dermout, Gesch. N.H. Kerk, III, blz. 603-605; Aant. blz. 265. - F.J. Los, Wilhelmus à Brakel, blz. 37. - Alb. Stud. L. Bat., k. 821.