Biographisch woordenboek van protestantsche godgeleerden in Nederland. Deel 4

[Herman Hendrik Kemink]

KEMINK (Herman Hendrik), den 24en Juni 1817 te Utrecht geboren, bezocht aldaar de Latijnsche School, die hij den 5en Sept. 1834 verliet met een Latijnsche rede de Carole Martello, Europam ab Islamismo vindicante. Ingeschreven als student aan de hoogeschool van zijn vaderstad den 6en Sept. 1834 begon hij terstond zich toe te leggen niet alleen op de studie der Grieksche en Romeinsche letterkunde, maar ook op die der volken van Semitischen stam, vooral op het Hebreeuwsch en Arabisch, terwijl zijn vlug begrip, sterk geheugen en gemakkelijkheid van studeeren hem in staat stelden buitendien nog velerlei ter hand te nemen, waarbij hij boven anderen in elk opzicht uitblonk. Behalve de colleges van een v. Heusde en een v. Goudoever droegen zijn lidmaatschap van het studentengezelschap ‘Tandem fit surculus arbor’ en van een nog nauwer vriendenkring niet weinig bij tot zijn klassieke vorming. In den zomer van 1837 bevorderd tot candidaat in de Letteren bewerkte hij in het volgend jaar een antwoord op de aan de Leidsche hoogeschool uitgeschreven prijsvraag over het Lied van Debora, dat in Febr. 1839 een eervolle vermelding verkreeg. Den 10en Dec. 1840 verwierf hij daarop den Doctorsgraad na verdediging in het openbaar van een Commentatio de Carmine Deborae, waartoe gen. Prijsvraag hem aanleiding had gegeven.

Reeds in het begin van 1841 aanvaardde hij de positie, die voor hem als eenigen zoon zijns vaders aangewezen was, als diens medewerker van de Drukkerij en binnenlandschen Boekhandel. Al kostte het hem strijd zijn geliefkoosde studiën te laten varen, toch aanvaardde hij zijn nieuwen werkkring met ijver; uitbreiding van de zaak ook naar het buitenland stond hem als doel voor oogen; om hiertoe te geraken en den boekhandel in den vreemde te leeren kennen, bezocht hij in 1841 eerst tal van bekende steden in Duitschland; daarna reisde hij naar Frankrijk om, vooral te Parijs, kennis te maken met de meest bekende uitgevers. De uren, die hem van de behartiging der zakelijke belangen overbleven, wijdde hij intusschen aan verdere bestudeering der Oostersche litteratuur, terwijl hij ook veel zorg besteedde aan het lager onderwijs, dat zijn voortdurende belangstelling had. Als lid van den kerkeraad te Utrecht ontzag hij geen moeite waar het gold de belangen der Diakonie-scholen.

Tot 1858 was zijn leven zoo gelukkig mogelijk, vooral nadat hij den 28en Juli 1853 gehuwd was met Geertruida Hoogeveen, in wie hij een uitnemende echtgenoote gevonden had. Gelukkig aan het hoofd van een bloeiende, zich uitbreidende handelszaak, gelukkig in zijn huiselijk leven, gelukkig in het bezit van vrienden, die hem hartelijk liefhadden, en

[p. 691]

in de gelegenheid zich nuttig te maken door de behartiging van maatschappelijke en kerkelijke belangen. Dat geluk echter verdween door den vroegtijdigen dood van zijn vrouw den 4en Aug. 1858, die hem drie kinderen naliet. Daarop volgden beproevingen in den vorm van ziekten in zijn huiselijken kring. Niet zonder lijdzaamheid en troost droeg hij het kruis, hem als weduwnaar opgelegd. Daarbij vond hij afleiding in zijn zeer drukke bezigheden. Maar het leven drukte hem, naar zijn eigen woorden, doorgaans als een last. Niet lang zou het meer duren; want den 9en Oct. 1861 overleed hij.

Kemink was niet alleen iemand van breed litterarische ontwikkeling en kenner der klassieke letterkunde, maar ook een zeer geleerd Oud-Testamenticus, zonder kamergeleerde te zijn. Samen met zijn vriend Dr. D. Harting e.a. zette hij zich reeds in 1837 aan de vertaling van beroemde klassieke schrijvers, als Herodotus, Plutarchus, Cicero, Plato, met de bedoeling de kennis en smaak voor de oude litteratuur bij het ongeletterd publiek te bevorderen. De vertaalde gedeelten werden, voorzien van aanteekeningen en een verklarende inleiding, anoniem uitgegeven onder den titel: Bijdragen tot de kennis en verspreiding der oude letterkunde no. 1 bij Kemink en Zoon. De uitslag was echter niet aanmoedigend genoeg, om de uitgave voort te zetten. Het verschenen deel werd niet ongunstig gerecenseerd, maar de verwachting werd met reden uitgesproken dat het beoogde doel er niet door zou worden bereikt. Het vond dan ook slechts weinig lezers. Zeer geroemd werd de daarin door Kemink gegeven vertaling uit Herodotus. Bij voorkeur verdiepte Kemink zich in de profeten van het O. Testament. Een blijvend en waardig gedenkstuk van zijn arbeid in die richting vindt men in de studie, samen met zijn vriend Mr. B.J. Lintelo baron de Geer van Jutphaas bewerkt: De Schriften der kleine Profeten overgezet en verklaard. Utr. Kemink en Zn. 1843, 1844. Beide deelen verschenen anoniem. Om verschillende redenen werd deze uitgave gestaakt, hetgeen door de bewerkers later weleens betreurd is.

Behalve zijn dissertatie De carmine Deborae, quod legitur libri Jud. cap. V. Traj. Ad Rh. 1840, en eenige tijdschriftartikelen, zooals in het Letterlievend Maandschrift van Schuller en Nepveu, en later in de N. Jaarboeken van Harting (sinds 1858), leverde Kemink menige bijdrage in de Jaarboeken voor Wetenschappelijke Theologie, die bij zijn firma werden uitgegeven en als wier mederedacteur hij in 1845 optrad. Hij plaatste daarin een Schets der geschiedenis van de exegese des O. Test., in verband beschouwd met de veranderingen v.h. christelijk leerbegrip, en opgehelderd door de geschiedenis der exegese v. Jona's prophetie (D. I, blz. 269-326; II, blz. 369-419), waarin hij betoogt dat de exegese, bepaaldelijk ook die van het O.T., altijd afhankelijk is geweest van de dogmatische beginselen der verschillende Schriftverklaarders; ‘de uitlegkundige, die het gevaar kent, om bij zijne exegese door dogmatische stellingen van den weg te worden afgebragt, zal er des te behoedzamer door worden, en zijne onafhankelijkheid zeker beter bewaren dan hij, die meent boven zulke vooroordeelen verheven te zijn.’. Voorts een recensie van: Die bibl. prophet. Theologie, ihre Fortbildung durch Chr.A. Crusius u. ihre neueste Entwicklung seit der Christologie Hengstenbergs. Hist. -Krit. dargestellt von Franz Delitzsch. (D. II, blz. 169-201); een ontwikkeling van de denkbeelden der schrijvers van het O.T. aangaande het lot des menschen na zijnen dood (D. IV, blz. 65-173), een Schets der Israel. staatsgeschiedenis van Mozes tot de Babylonische ballingschap. D. XIII, blz. 749-833. Buitendien leveren de Jaarboeken het bewijs dat zijn geest zich ook op ander gebied bewoog dan dat van de O.T. sche studie. Zoo vindt men er zijn recensiën van De leer van God bij Schelling, Hegel en Krause. Eene wijsgeerige proeve door Mr. C.W. Opzoomer. Eerste stuk. Krause. (D.V. blz. 509-571), van

[p. 692]

de Voorlezingen van denzelfden schrijver over Het Wezen der deugd (D. VI, blz. 391-410) en van de Voorlezingen van den Hoogleeraar Dr. P. Hofstede de Groot over de Geschiedenis der opvoeding des menschdoms door God tot op de komst van J. Christus (D. VI, blz. 521-551). Onder deze recensien van Kemink waren er, die zeer de aandacht trokken en hem ook pijnlijke ervaringen berokkenden. In verband met de bestudeering van het Sanskrit, waaraan hij zich een tijd lang wijdde, stonden zijn artikelen: Indiëns Rationalismus (D. IX, blz. 3-20) en Indische berigten over den Zondvloed (D. X, blz. 151-154).

Voorts leverde hij bijdragen vooral op het gebied der Bijbelsche oudheidkunde voor het Bijbelsch Woordenboek, uitgegeven door Moll, Veth en Domela Nieuwenhuis.

Zeer ingenomen met A. Vinet, was de laatste arbeid voor de pers, waartoe hij zich gezet had een vertaling van Esprit de Vinet door Astié uitgegeven, bestemd voor de Godgeleerde Bibliotheek. De dood belette hem echter dit te voltooien.

Kemink had een sterk geprononceerden afkeer van alle speculatieve philosophie. Z.i. verrichtte deze een volstrekt vergeefschen arbeid, daar de menschelijke rede incompetent was in goddelijke zaken, en, uit zichzelf niet in staat iets te scheppen, al haar licht door openbaring ontvangen moest. Het laatste woord van alle bloot speculatieve wijsbegeerte moest volgens hem atheïsme zijn. Hij bewerkte over dit onderwerp gedeeltelijk een verhandeling, die hij echter later liggen liet. Dit was trouwens het gebied niet, waarop hij zich het gemakkelijkst bewoog.

Wat zijn uitgangspunt betreft, Kemink hield zich ‘aan de waarheid in Christus geopenbaard’, terwijl hij het doorgronden en zich tot bewustheid brengen van die waarheid de roeping van den Christen achtte. Weten en gelooven plaatste hij niet tegenover elkander, en aan de beginselen van het Protestantisme bleef hij steeds getrouw. Door zijn vastheid van karakter oefende hij grooten invloed op anderen.

Veel sympathie koesterde hij voor de richting van het dagblad De Nederlander, dat van 1850 tot 1855 bij zijn firma verscheen.

In 1860 was hij benoemd tot Lid van de Maatsch. der Ned. Letterkunde.

Litteratuur: v.d. Aa, Biogr. Wdb. Bijvoegs. blz. 97. - D. Harting, Ter nagedachtenis v. Dr. H.H. Kemink in: N. Jaarb. v. Wet. Theol. 1861. D. IV, 1e st., blz. 551-587. - B.J.L. de Geer van Jutphaas, Levensberigt v. Dr. H.H. Kemink, in: Handel v.d. Maatsch. der Ned. Letterk. te Leiden. 1862, blz. 83-99. - Molhuysen en Blok, N. Biogr. Wdb. III, k. 675, 676. (art. v. Dr. E. Zuidema). - Alb. stud. Rh. Traj., k. 306, - v. Doorninck, Verm. en Naaml. schr. II, no. 3272.