Biographisch woordenboek van protestantsche godgeleerden in Nederland. Deel 4

[Simon Kat]

KAT (CAT of CATH) (Simon), geboren te Zaandam, werd ingeschreven als student te Leiden den 16en Mei 1651; daarna als van Heidelberg gekomen, te Duisburg in 1657, later nogmaals te Leiden den 9en Sept. 1658.¹⁾ Na voltooiing van zijn studiën werd hij aangesteld als ‘kapellaan’ op de vloot, waar hij dienst deed tot 1669. Op aanbeveling van de Classis Amsterdam werd hij daarop door Bewindhebbers van de O.I. Compagnie bestemd voor den dienst in de Indische Kerk en naar Ceylon gezonden. In Dec. 1669 of Jan. 1670²⁾ aanvaardde hij het predikambt te Colombo, waar hij de belangen der gemeente trouw behartigde. Overtuigd dat men het Evangelie aan de inlanders in hun eigen taal moest verkondigen, legde hij er zich dag en nacht met volhardenden ijver toe op de kennis der Singaleesche en Malabaarsche talen, en dit terwijl hij vaak met ongesteldheden te kampen had.

1) Volgens het Alb. Stud. was hij bij zijn eerste inschrijving te Leiden 20 en bij zijn tweede 23 jaar oud; een dezer beide opgaven moet op een vergissing berusten.

2) Valentijn, Oud en Nieuw O. Ind. V. 1e st., blz. 462, noemt hier 1671.

[p. 669]

Den 6en Aug. 1690 diende hij bij den Gouverneur van Ceylon eenige consideratiën in ‘wegens een Singaleesch Seminarie voor de landen van Colombo, Gale en Maturan’. In 1692 verzocht de kerkeraad van Colombo hem een dergelijke instelling voor Colombo aan te vragen, waartoe hij zich wendde tot HH. Bewindhebbers. Bij de stichting van dit Singaleesche Seminarie werd hij als Rector benoemd, maar hij was reeds op hoogen leeftijd en zijn lichaam was krank. Met den eersten Rector van dit Seminarie Joannes Ruel, predikant te Colombo (overl. Mei 1701), die, evenals hijzelf, zich ijverig bezig hield met het Singaleesch, rezen hoogloopende geschillen in zake deze taal (vgl. hierover Valentyn, Oud en Nieuw O.-Indië IV, 2e st., blz. 92; V, blz. 255).

Uit een schrijven van den Landvoogd op Ceylon bleek den 6en Sept. 1646 te Batavia dat Kat ‘eenige schriften uit het Duitsch in het Cingaleesch en Malabaars’ vertaald had, door Ds. Adr. de Mey overzien, die men gaarne gedrukt zag, waarover het oordeel van den kerkeraad te Batavia werd gevraagd.

Den 19en Oct. 1702 bleek uit de papieren van Kat, dat Mattheus, de Handelingen der Ap. e.a. gedeelten der Schrift, onder zijn toezicht door zijn tolken in het Cingaleesch waren overgezet. Hiervoor prees de kerkeraad hem, maar tevens sprak deze als zijn meening uit dat de Ceylonsche Kerk er vooraf van behoorde kennis te nemen en invoering eerst kon geschieden wanneer de overheid er hare bekrachtiging aan verleend zou hebben.

Niet het minst door zijn hieronder vermeld woordenboek heeft Kat zich zeer verdienstelijk gemaakt.

Vanwege zijn leeftijd en zwak gestel had hij reeds in 1694 opgehouden met preeken, en werd hij in 1700 emeritus verklaard en van zijn dienst ontslagen. Hij overleed in 1704 op Ceylon.

Den 13en Aug. 1679 doopte hij in de kerk te Colombo de dochter van den jongen Rijklof van Goens, Extra-Ordinair Raad van Indië en Landvoogd van Ceylon.

Hij was gehuwd met Gertruida v.d. Kouter; uit dit huwelijk werden geboren een dochter en een zoon, beide gedoopt te Colombo (resp. 1676 en 1679).

Afbeeldingen van Kat worden niet vermeld.

Hij gaf uit een Singaleesch Nederduitsch en Nederd.-Singaleesch Lexicon. Ook gaf hij een bewerking van de Handelingen der Apostelen, in de Malabaarsche taale, overgeset in 't jaar 1692, welcke oversettinge door d'Eerw. Adrianus de Mey zal^r, in syn leven Pred. en Rector v. 't Malabaarse Seminarium tot Jaffanap, is naegesien, al dat gedaene werck in den jaere 1697 op nieuws naeuwkeuriger alhier is gerevideert, alles door hulpe v. twee inlantse geletterde tolcken, onder de voorsorge en onder 't opzicht en hulpe v. Simon Cat, bedienaar des H. Evang. tot Colombo op het eyland Ceylon (30 bladz.; ontbr. eind v. Hfdst 27en Hfdst. 28). (Vgl. Catal. codicum orientalium Biblioth. Acad. Reg. Scientiarium absolvit et edidit P. de Jong, p. 283 No. CCXXXVIII). In later tijd verscheen in druk onder den titel: De Handel. der Apostelen, beschreven door den Evang. Lucas, weleer in de Singaleesche tale overgezet door twee Singaleesche taalkundige Tolken ond. opzigt v. Simon Cat; nu... behoorlijk gerevideert, gecorrigeert en in het ligt gegeven door.. J.J. Fybrands en H. Philips. Colombo. 1771. 4^o. (Cat. Bibl. N. Lett. I, k. 978).

Litteratuur: v.d. Aa, Biogr. Wdb. III, blz. 72. - v. Troostenburg de Bruyn, Biogr. Wdb. O.I. Pred. blz. 232, 233. - Dez. Herv. Kerk in N.O.I. (reg.). - Molhuysen en Blok, N. Biogr. Wdb. IV, k. 826 (art. Dr. J. Herderscheê). - Sepp, Uit het Pred. leven, blz. 80. - J.C. Neurdenburg, Geschied. tegenover kritiek, blz. 78, 90. - Alb. Stud. L. Bat., k. 412, 466. - Maandbl. ‘De Ned. Leeuw’. XLIVe Jrg. (1926) No. 5, blz. 153. - Knuttel, Acta V, VI (reg.). - Meded. v.d. Hr. W.M.C. Regt.