Biographisch woordenboek van protestantsche godgeleerden in Nederland. Deel 4

[Dirk Jacob Karres]

KARRES (Dirk Jacob), geboren te Amsterdam den 2en Febr. 1858 uit het huwelijk van Joost Karres en Engelina Aarens, was oorspronkelijk door zijn ouders voor den handel bestemd en bewoog zich aanvankelijk reeds op dat gebied, waarbij hij, zooals op de koopmansbeurs, een kijk op zekere soort menschen kreeg. Het was Dr. Ph.S. van Ronkel, destijds pred. te Amsterdam, die zijn aanleg voor de studie ontdekte en ertoe bijdroeg dat hij zich voor die der Theologie ging voorbereiden door middel van privaatlessen. Gedurende de jaren 1876 tot 1878 bezocht hij de universiteit te Amsterdam; den 27en Oct. 1879 liet hij zich inschrijven in het Album Stud. te Utrecht, waarna hij in Sept. 1883 door het Prov. Kerkbestuur van Friesland toegelaten werd tot de Ev. bediening, Van de vier op hem uitgebrachte beroepingen nam hij die naar 't Woud aan. Den 3en Febr. 1884 werd hij ald. bevestigd door Dr. Ph.S. v. Ronkel, pred. te Leiden (m. 2 Cor. V:18b; intr. m. 2 Cor. V:19b) Na in 1886 bedankt te hebben voor beroepingen naar Diemen (Febr.), Hoogvliet (Mrt.), Valkenburg (Apr.), Sommelsdijk (Juli), Oostkapelle (Sept.) gaf hij gehoor aan die van Bruinisse (Sept.), waar hij den 12en Dec. 1886 bevestigd werd door Ds. F.A. v. Schaïck, pred. te Groote Lindt c.a. (m. Openb. III:11a; intr. m. Jes. LXI:1-3; afsch. te 't Woud 5 Dec. m. Rom. XV:5, 6). Gedurende zijn verblijf te Brunisse ontving hij beroepingen naar Zoetermeer (Apr. 1887), Kralingen (Dec. 1887), IJlst (Mei 1888), Alkmaar (Nov. 1888), Zaamslag (Jan. 1889), Zevenbergen (Febr. 1889), Steenwijk (Febr. 1889), Dordrecht (Juni 1889), Katwijk a. Zee (Juli 1889); voor al deze beroepingen bedankte hij; die naar Genemuiden (Juli 1889) nam hij aan. Den 3en Nov. d.a.v. preekte hij afscheid te Bruinisse (m. Jer. XVII:16), waarna hij den 17en bevestigd werd te Genemuiden door Ds. M. Göpner, pred. te Harderwijk (m. Lc. V:4-6; intr. m. 1 Cor. IV:1-5).

Zijn laatste gemeente, waar hij ook het langst arbeidde, was 's-Gravenhage, waar zijn bevestiging plaats had den 12en Nov. 1893 door Ds. C.B. Oorthuys, pred. te Katwijk a. Zee, wiens vacature hij kwam vervullen, en zijn intrede den 15en d.a.v. (m. 2 Cor. I:24; afsch. te Genemuiden 5 Nov. m. Jes. XXI:10). Een beroeping enkele jaren later naar Rotterdam sloeg hij af.

Na een langdurige ongesteldheid, waarvoor hij met aanvankelijk gewenscht gevolg genezing had gezocht te Leysin, overleed hij aan hartzwakte den 4en Maart 1915 in de Villa Elizabeth te Scheveningen, waar hij drie weken te voren ter verpleging was opgenomen.

Karres behoorde tot die menschen ‘die bij hun dood een grooter leegte achterlaten dan de plaats scheen, die zij in hun leven innamen’. En hij nam toch al een breede plaats in, al is hij niet altijd op de handen gedragen, en heeft hij veel moeilijkheden, veronachtzaming en miskenning te doorstaan gehad. Begaafd met een vlug verstand, een helder oordeel heeft hij veel en vlug en trouw gewerkt. Op zijn initiatief werd in de hem toevertrouwde kerkelijke wijk te 's-Gravenhage het wijkgebouw ‘Rehoboth’ gesticht, waar

[p. 665]

hij twintig jaren lang gedurende den winter zijn wekelijksche Bijbellezingen hield.

Zijn prediking was, in breeden zin confessioneel; zelf noemde hij zich weleens leerling van Prof. v. Oosterzee. Hij bezat een buitengewone gemakkelijkheid van spreken, een krachtige stem, een zuiveren stijl. Hierdoor was hij niet alleen een in den goeden zin populair spreker, wiens woord met zout was besprengd, maar ook een onvervaard debater; in socialistenvergaderingen niet minder dan in kerkelijke vergaderingen bleek zijn vaardigheid in dit opzicht. Het liefst echter preekte hij, en hij deed het goed; al mocht zijn preektrant iets ouderwetsch hebben, frischheid viel er niet aan te ontzeggen; principieel Gereformeerd hield hij tevens rekening met de verschijnselen van zijn tijd. Man van scherpbelijnd karakter en degelijke studie nam hij een eigen, zelfstandige plaats in.

In den strijd over de moderne Schriftcritiek, die in 1907 de Haagsche gemeente beroerde en ook daarbuiten sterk de aandacht trok, liet Karres zich niet onbetuigd; naar aanleiding van het critisch standpunt, door zijn ambtgenooten Dr. J.A. Cramer en Dr. J.H. Gerretsen in dit opzicht ingenomen, sprak hij zich openlijk uit, o.a. in zijn preek Evangelie en Zekerheid, waarin hij tegen bedoelde critiek positie nam, en waaraan hij een naschrift toevoegde, gericht aan beide genoemde predikanten; Dr. Gerretsen bleef hierop het antwoord niet schuldig in zijn brochure: De ‘Schriftcritiek’ en hare beteekenis voor den tegenwoordig en tijd. Met een woord van verweer aan Ds. D.J. Karres. 2e dr. Nijmegen. (1907) 8^o. Van het college van Regenten der Scholen van de Ned. Herv. Gemeente te 's-Gravenhage was hij jarenlang secretaris, daarna voorzitter. Ook de op zijn initiatief gestichte vereeniging ‘Kinderzorg’ en de Chr. Nat. Werkmansbond verloren in hem een sympathieken steun.

Karres huwde te Amsterdam den 24en Jan. 1884 met Anna Catharina Hansen, die hem overleefde met vier zoons (van wie een, J.J.C. Karres, pred. is te Apeldoorn) en een dochter.

Van hem zag het licht:

De troost v.h. overblijfsel. Leerr. geh. te 's-Gravenhage den 18en Oct. 1896. 8^o. - Evangelie en Zekerheid. Prediking, geh... te 's-Gravenhage, 16 Dec. 1906, m.e. naschr. aan de Wel. Eerw. Zgel. Heeren Dr. J.A. Cramer en Dr. J.H. Gerretsen. 's-Grav. 1907. 8^o. - Woord vooraf toegevoegd aan de brochure van Ds. N. van Schouwenburg, Aan Dr. J.H. Gerretsen. ‘Onovertrefbare verschilpunten wederlegd en vereffend. 's-Grav. 1907. 8^o. - ‘In de genade Gods’. Leerr. geh. t. herdenk, v. 25 jar. Ev. bedien, den 7en Febr. 1909. 's-Grav. 1909. 8^o. (Al deze geschr. in de kerkeraadsbibl. Groote kerk te 's-Gravenhage).

In de 's-Gravenhaagsche Kerkbode vindt men tal van bijdragen van zijn hand. In het tweemaand. Tijdschr. Troffel en Zwaard 5e Jrg. Utr. 1902, blz. 1-29 is afgedrukt een referaat door Karres gehouden op de Jaarvergadering der Confessioneele Vereeniging in 1901: Hoe moeten met het oog op de tegenwoordige tijdsomstandigheden de Evangelisatiën zijn of worden ingericht?

Litteratuur: J. v.d. Baan, Kerkhist. Bijdrage over de Herv. Gem. te Bruinisse bij gelegenh. v. haar 300 jarig bestaan. Zierikzee. 1900, blz. 28. - In memoriam Dirk Jacob Karres, in de 's-Gravenh. kerkbode. No. 23, 6 Maart 1915. - H. Schokking, In memoriam Dirk Jacob Karres, in: De Geref. Kerk No. 1379. 11 Maart 1915. - Alb. Stud. Ath. Amst., blz. 64. - Id. Rh. Traj., k. 568.