Biographisch woordenboek van protestantsche godgeleerden in Nederland. Deel 4

[p. 638]

K

[Daniel Matthys Kaakebeen]

KAAKEBEEN (Daniel Matthys) werd geboren te Haarlem den 11en Maart 1788 uit het huwelijk van Christiaan Kaakebeen en Helena Paulina Ellinckhuysen. Hij doorliep de Latijnsche scholen in zijn vaderstad en werd den 27en Jan. 1804 ingeschreven als student te Utrecht, waar o.a. v. Heusde, v. Oordt en H. Royaards zijn leermeesters waren. Den 6en Juni 1809 praeparatoir geëxamineerd door de Classis Utrecht en een week later peremptoir door de Classis' Amersfoort, werd hij den 6en Aug. d.a.v. bevestigd te Zeist door Ds. J. Paré, pred. te Scherpenzeel (m. 2 Cor. IV:1; intr. m. 1 Thess. III:8). Na in Mei 1815 voor een beroep naar Rijswijk bedankt te hebben, preekte hij den 26en Nov. 1815 afscheid te Zeist (m. 1 Joh. I:3-7) om te vertrekken naar 's-Hertogenbosch, waar zijn bevestiging den 3en Dec. plaats had door Ds. P. Haack Forsborgh, pred. ald., die bij dezelfde gelegenheid tevens afscheid preekte wegens verkregen emeritaat (m. Hand. XX:26-28 intr. m. Mc. XVI:15b). In het begin van Nov. 1816 bedankte Kaakebeen voor een beroep naar Haarlem, maar ruim een jaar later gaf hij aan Middelburgs roepstem gehoor; den 5en Apr. 1818 werd hij ald. bevestigd door Ds. J.H. Gillissen, pred. ter plaatse (m. Hand. 4:20; intr. m. 1 Cor. III:9). Zijn laatste gemeente was Amsterdam, waar hij den 13en Sept. 1820 intrede deed (m. Mc. XVI:16), na den 10en bevestigd te zijn door Ds. D.H. Wildschut, pred. ald. (m. Mc. XVI:15; afsch. te Middelburg 27 Aug. m. Ef. III:14-21). Den 24en Febr. 1834 werd hij, pas op den preekstoel gekomen, door een hevige bloedspuwing overvallen, die het begin was van een langdurige ongesteldheid, waaraan hij den 30en Nov. 1835 op de buitenplaats ‘Amerika’ boven Weesp overleed.

Hij was iemand van ootmoedige godsvrucht, een ijverig predikant, een voorbeeld van lijdzaamheid. Door voorkomende vriendelijkheid trok hij aan. Ook aan heldere kennis ontbrak het hem niet. Zijn geschriften zijn echter meer praktikaal dan geleerd. Zijn prediking was ernstig gemoedelijk, eenvoudig welsprekend en duidelijk. Overal verzamelde hij groote scharen uit allerlei maatschappelijke kringen onder zijn gehoor. Hij beleefde zelf wat hij anderen preekte en dwong door een voorbeeldigen wandel aller achting af. Bijzondere zorg besteedde hij aan het catechetisch onderwijs.

Niet het minst maakte hij zich verdienstelijk door zijn arbeid voor het Ned. Godsdienstig Tractaatgenootschap, waarvan hij ijverig bestuurslid was en waarvoor hij menig tractaat bewerkte. In verband hiermee gaf hij aan den vader van Dr. Abr. Kuyper, J.F. Kuyper, destijds werkzaam op een kantoor te Amsterdam, Engelsche tractaatjes ter overzetting in onze taal, waarvan deze zich op zoo uitnemende wijze kweet, dat Kaakebeen hem aan een studiebeurs hielp. Ook bevestigde hij hem den 10en Aug. 1828 te Hoogmade. Bij zijn afscheid te Middelburg (24 Juni 1849) wijdde Kuyper nog met piëteit een woord van herinnering aan zijn beschermer.

In 1819 werd Kaakebeen benoemd tot lid van het Zeeuwsch Genootschap.

Hij huwde in Aug. 1809 met Frederika Margareta Johanna de Haes, geb. te Gendringen (overl. 1832). Uit dit huwelijk werden zeven kinderen geboren, waarvan twee jong overleden. Een der zoons was Christiaan Pieter Kaakebeen, geb. te Zeist 1811, prop. te Utrecht 1835,

[p. 639]

pred. te Hoornaar 1836, te De Lier 1839, emer. 1 Juli 1887, overl. 1891. Deze gaf in druk uit: De driehonderdste verjaardag van den marteldood van Arent Dirkz. Vos, Hervormer der gemeente in De Lier (30 Mei 1570). Met die gemeente herdacht. 's-Gravenh. 1870. 8^o (Univ. Bibl. Utr.).

Een portret van D.M. Kaakebeen, in 1820 geteekend door A.J. van Andel, bevindt zich in Zelandia Illustrata. Voorts bestaat van hem een portret a^o 1827, ter halver lijve, rechts, zittend bij een tafel, een boek in de linkerhand. Naar T. Andringa, door J.P. Lange. 8^o; een silhouette links 8^o, en een teekening voor het silhouette. 8^o, waarbij eenige levensberichten en vers op zijn overlijden door D(wars). Vgl. Muller, Cat. v. Portr. No. 2830-2832. Zie ook hieronder bij zijn Godsd. Mengelingen.

Van D.M. Kaakebeen zag het licht:

Chr. Dagboek, voorafgeg. d. brieven aan Erastus. Amst. 1828 8^o, 3e dr. ald. 1836, 8^o (Rem. Bibl. Rott.). - Leerr. ov. Joh. XVI. 31, m.e. voorafspr. aan de Ned. Hervormden te Amst. Amst. 1834. 8^o; 2e dr. ald. 1834. 8^o; 4e dr. ald. 1844. 8^o (Bibl. Ned. Lett.). - Feestboekje of bijdr. t.d. Godsd. viering v.d. Goeden Vrijdag, Stillen Zaterdag en Paasch-Zondag, in 3 feestred. Amst. 1835. 8^o; 2e dr. ald. 1836. 8^o (Rem. Bibl. Rott.) 4e dr. ald. 1862. 8^o. - Lessen der wijsheid, getrokken en zamengevoegd uit de Spreuken van Salomon. Amst. 1835. 8^o. - Nagelaten leerred. ov. grootere en kleinere afdeel. uit het boek Job. Amst. 1835, '36, 2 dln. 8^o. (Het laatste juist op K's sterfdag verschenen). - [Anon.], Woorden der wijsheid; een geschenk voor vrienden v.d. onvergetelijken. Amst. 1835; ald. 1836; ald. 1837. 8^o. - Godsd. mengelingen. Met het portret v.d. schr. der brieven aan Erastus: uitgeg. d. en voor rek. v.h. Ned. Godsd. Tractaatgenootsch. Amst. 1837. 8^o.

Ook was hij medewerker aan Het Chr. Maandschrift voor den beschaafden stand, uitgeg. door den Ring Amsterdam (1822 vv.) en aan den Bijbelsche Almanak van het Ned. Godsd. Tract. Genootsch., waarin tal van bijdragen van zijn hand voorkomen. Het Mengelwerk b.v. van 1830 tot 1834 was grootendeels van zijn hand; vooral de daarin voorkomende Brieven aan Erastus trokken de aandacht van velen. Vol gezonden, christelijken humor doen zij hier en daar denken aan Matthias Claudius.

Litteratuur: v.d. Aa, Biogr. Wdb. VII², blz. 1. - Glasius, Godg. Ned. II, blz. 217-219. - Nagtglas, Levensber., blz. 308. - Chr. Encycl. (red. F.W. Grosheide e.a.) III, blz. 247. - Prins, Kerkel. Register, blz. 14-16. - B.J. Adriani, Dan. Matth. Kaakebeen sprekende nadat hij gestorven is. Voorber. voor N. Titeluitg. der Godsd. Mengel. Amst. 1887. - Alb. Stud. Rh. Traj., k. 198. - Boekz. 1835b, 803, 804, 810, 814; 1836a, 116-121. - Alg. Konst- en Letterb. v.h. jr. 1835. D. II, blz. 401, 402. - Hartog, Gesch. Predikk., blz. 298. - N.Chr. Maandschr. voor den besch. stand, uitg. d.d. Ringsverg. v. Amst. 10e dl. No. 1, blz. 53-60 (2 gedichten bij zijn overlijden). - v. Doorninck, Verm. en naaml. Schr. II, no. 4328.