Biographisch woordenboek van protestantsche godgeleerden in Nederland. Deel 4

[Petrus Jarrigius]

JARRIGIUS (Petrus) of PIERRE JARRIGE heeft onder de Protestantsche godgeleerden in Nederland wel een zéér tijdelijke plaats bekleed, daar zoowel zijn Protestantisme als zijn verblijf hier te lande slechts enkele jaren duurde, maar toch mag een artikel over hem hier niet ontbreken. Hij was te Tulle (Limosin) geboren, behoorde tot het college der Jezuïeten te Rochelle, wordt zelfs onder hen ‘een beroemd prediker’ genoemd, maar zwoer zijn godsdienst af in 1646 of 1647, uit wrok over de behandeling, die hij van zijn provinciaal ondervonden had, of uit nijd, dat zijn verdiensten niet genoeg geëerd werden. Hij ging naar Nederland, zette zich te Leiden neer en liet zich den 3en Februari 1647 op veertigjarigen leeftijd aan de Academie aldaar gratis inschrijven als student in de philosophie en de theologie, waarbij aangeteekend staat: ‘antehac in Societ. Jesuitica Prof^r. ad reformat. Eccl. adductus’. Een Schey-brief, de welcke Pater P. Jarrige heeft ghesonden aen zijn oversten zag in dien tijd het licht. Hij ontving van de Staten-Generaal een jaarlijksche toelage en schijnt ook te Leiden als prediker te zijn opgetreden, gelijk valt af te leiden uit een door hem uitgegeven Déclaration du sieur Pierre Jarrige (Leide 1648), in het Hollandsch vertaald en gedrukt als: Verklaringe van den Heer Pieter Jarrige, voor dezen Jesuyt van de vierde belofte, en Prediker, uytgesproocken in de Fransche kercke tot Leyden, den 25 Maart 1648. Ende nu in Nederduyts vertaelt door J.V.S. (Leid. 1648). Ook ontving hij de belofte, dat hij na een paar proefjaren als predikant zou aangesteld worden, en tevens in 1649 verlof, om bij voorraad en op proef, tweemaal 's weeks openbare lessen in de welsprekendheid aan de Hoogeschool te geven.

De Jezuïeten hadden intusschen bewerkt, dat hij veroordeeld werd tot den dood door ophanging en daaropvolgende verbranding van zijn lijk, terwijl hij voorloopig reeds in effigie verbrand werd, hetgeen hem zóó hevig verbitterde, dat hij een boekje schreef, getiteld: Les Jésuistes mis sur l'Eschafaut, te Leiden in 1648 in druk verschenen, waarin hij tegen de leden dier orde de heftigste beschuldigingen inbracht. Op 28 November 1648 werd dit werkje in Frankrijk in 't openbaar verbrand, blijkens een in 't Hollandsch uitgekomen Sententie des Hof vant Parlement van Bourdeaux, uytghesproken den 26 November 1648 tegen een Boecxken van lasteringe, gemaect door Piere Jarrige nieuwen Apostaet. Tot Bourdeaux, 1648. Pater Jean Beaufés bestreed het in zijn geschrift: Les impiétés et sacrilèges de Jarrige, waartegen de aangevallene zich verdedigd heeft in een Réponse aux colomnies de P.J. Beaufés. Deze boekjes

[p. 532]

van Jarrige vonden veel aftrek: zijn Jesuistes mis sur l'Eschafaut werd met zijn Réponse te zamen te Leiden herdrukt in 1649, een 3e dr. van het eerstgenoemde verscheen aldaar in hetzelfde jaar, evenals een 4e dr., nu wederom met de Réponse. Zelfs een 5e dr., ook met de Réponse, werd uitgegeven (Leiden 1676), terwijl nog een Latijnsche vertaling (Lugd. Bat. 1665) en een Duitsche (Breslau 1761) het licht zagen.

Niettegenstaande al die anti-Roomsche uitingen, bleek zijn vroeger geloof voor Jarrigius ten slotte toch meer aantrekkingskracht te hebben dan het Protestantisme. Reeds in 1650 ging hij door toedoen van Pater Ponthelier, verbonden aan het Fransche gezantschap in den Haag, te Antwerpen weer tot de Katholieke kerk over en deelde dit mede in een geschrift, getiteld: Retraction du Père P. Jarrige ... retiré de sa double apostasie (Anvers 1650, en aldaar herdrukt). Hierin erkende hij, onbezonnen en alleen uit wraakzucht Protestant te zijn geworden. Naar aanleiding van deze bekentenis verschenen nog een Responce à la retraction etc., door Jean Nicolai Luxembourgeois (te Amst. uitgekomen) en Remarques sur la retraction etc. (Leiden 1651).

Jarrige trad niet meer in de orde der Jezuïeten, maar bracht zijn overige levensdagen in afzondering te Tulle door, daar hij zich schaamde, den menschen weer onder de oogen te komen; vandaar meenen sommigen, dat de Jezuïeten hem ingekerkerd hadden. Hij overleed den 26en September 1670.

De gissing van Van der Aa, dat hij mogelijk dezelfde zou zijn als Pierre Cordier, van 1643 tot 1652 Waalsch predikant te Leiden, is dus onjuist.

Litteratuur: V.d. Aa, Biogr. Wdb., i.v. - Jöcher, Gelehrten-Lexicon, II, 1847. - Bayle, Dict. Historique et Critique, I, 80. - de Backer, Bibliothèque des écrivains de la compagnie de Jésus, Ser. IV, p. 318, 319. - Petit, Bibl. v. Ned. Pamfl., I, 279, no. 2450. - Alb. Stud. L.B., 384.