Biographisch woordenboek van protestantsche godgeleerden in Nederland. Deel 4

[Theodoor Cornelis Reinier Huydecoper]

HUYDECOPER (Theodoor Cornelis Reinier) werd den 13^en Febr. 1805 te Hoorn geboren als eenig kind uit het huwelijk van Jan Willem Huydecoper, Burgemeester ald., en van Cornelia Merens. Reeds op zeer jeugdigen leeftijd begeerde hij ernstig eenmaal predikant te worden. Zijn verlangen werd vervuld. Den 8^en Juli 1822 ingeschreven als student te Utrecht, voltooide hij daar zijn academische studiën met de verdediging op 9 Sept. 1829 van een proefschrift over den intocht van Christus binnen Jeruzalem. Vroolijk van aard en aan het studentenleven deelnemende kon hij aan het eind zonder schaamte op zijn academietijd terugzien. Enkele weken na zijn promotie door het Prov. kerkbestuur van Gelderland toegelaten tot de Evangeliebediening werd hij den 18^en Apr. 1830 bevestigd te Woudenberg door J. v. Slogteren, pred. te Hoorn (m. Hebr. VIII:11b; intr. m. Hand. I:21a, 22b). Na bedankt te hebben voor beroepingen naar Doesburg (2 maal), Barneveld, Lochem, Wageningen (2 maal), Maassluis en Middelburg, gaf hij gehoor aan de roepstem van Zutphen, waar hij den 16^en Nov. 1834 bevestigd werd door Ds. J.C. v.d. Velde, pred. ald. (m. Mt. V:13a; intr. m. Lc. XIV:23b; afsch. te Woudenberg 2 Nov. m. 1 Thess. III:12, 13). Vergeefs brachten Utrecht (Mei 1836), Leeuwarden (Mei 1837) en Amsterdam (Juni 1837) beroepingen op hem uit. Toen 's Gravenhage hem 31 Oct. 1837 als predikant beriep, gaf hij hieraan gehoor, hoe zwaar hem ook het scheiden van Zutphen viel. In zijn derde gemeente, waar hij het langst zou verblijven, werd hij den 1^en Juli 1838 bevestigd door Ds. H.P. Timmers Verhoeven, pred. ald. (met 2 Cor. III:12; intr. 4 Juli m. 1 Cor. I:23a, 24b; afsch. te Zutphen 24 Juni m. Rom. VIII:35a). Den 22^en Apr. 1855 herdacht hij zijn 25-jarige bediening (m. Hand. I:22b). Den 23^en Dec. 1864 werd hij onder het schrijven van een Kerstpreek door een aanval van beroerte getroffen, tengevolge waarvan hij niet kon spreken en het gebruik van zijn rechterhand miste. Wel trad eenige verbetering in, zoodat hij tegen Paschen 1865 nog aan eenige catechisanten belijdenis kon afnemen; daarop vertoefde hij tot verder herstel te Kleef en later in Bad Gastein, waar hij zijn geliefde gade ten grave moest brengen, maar in Aug. reeds ontviel de pen andermaal aan zijn hand, waarmee hij bezig was een laatste woord te richten tot zijn gemeente. Op zijn verzoek werd hem met ingang van 1 Oct. 1865 salvo honore emeritaat verleend. Den 10^en Jan. 1866 overleed hij te 's-Gravenhage, waar zijn stoffelijk overschot rust op Oud Eik-en-Duinen. Op zijn grafsteen staat het woord: ‘Hier rust een eere van Christus’. Als predikant onderscheidde hij zich door bijzonderen ijver en trouw. Zijn prediking getuigde van diepen ernst en aangrijpende welsprekendheid. Zonder aanzien des persoons trad hij op tegen rijken en armen. Hoezeer hij ook bij de laatsten geliefd was bewijst wel dat vele jaren na zijn dood zijn portret in menige woning in de armenbuurt werd bewaard. Voor velen was hij een weldoener in meer dan één zin.

[p. 447]

Hij nam een zeer werkzaam aandeel in den strijd der vereeniging voor afschaffing van sterken drank. Van 26 Oct. 1853 af verzorgde hij hare stoffelijke belangen. Zijn geschrift in verband met hare oprichting is genoemd ‘de parel van Huydecopers letterkundige nalatenschap’; het werd vertaald in het Engelsch en Fransch. Hij stond het aan de Ned. vereeniging af. Nadat in 1864 een nieuwe oplaag was noodig gebleken, verbond hij zich schriftelijk met reeds half verlamde hand de daartoe vereischte f 1000 te schenken ‘als bewijs van dankbaarheid aan God’ voor zijn aanvankelijk herstel, als een getuigenis ook na zijn verscheiden, met den wensch dat er verder geen melding van zou worden gemaakt.

Hij had er bijzonder slag van zijn catechisanten nuttige wenken te geven omtrent de practijk van het christelijk leven.

Door zijn prediking liet hij bij menigeen een onuitwischbaren indruk achter. Behalve in het bundeltje, dat na zijn overlijden door Ds. J. Moll werd uitgegeven met zijn laatste geloofsgetuigenis vindt men Huydecoper als prediker terug in: De Christenleeraar en huisvriend nog sprekende nadat hij gestorven was; dit Bijbelsch dagboek is woordelijk uit een aantal zijner preeken samengesteld. Tot het eind toe bleef naar zijn uitgesproken bedoeling Christus de Gekruisigde het middelpunt van zijn prediking. Dr. J. Hartog t.a.p. noemt hem onder die predikers, op welke de Hervormde Kerk roem mag dragen. In vrijen vorm droeg hij het geschrevene voor. Aan improviseeren waagde hij zich niet behalve bij een zeer enkele gelegenheid, en dan deed hij het goed. Hij preekte in Den Haag voor een talrijk gehoor.

Het optreden van den bekenden predikant Dr. J.C. Zaalberg en de beroering, die dit in de Haagsche gemeente tengevolge had, bezorgde ook Huydecoper pijnlijke ervaringen.

In het niet lang voor zijn verscheiden door hem gestelde Adres aan de Synode der Ned. Herv. Kerk met een daarbij gevoegd woord van waarschuwing en opwekking aan de gemeente te 's-Gravenhage zette hij zijn gevoelen uiteen over de leer der modernen, ‘die naar het oordeel des Kerkeraads, met 24 tegen 4 stemmen uitgesproken, ten eenen male vreemd is aan de Herv. leer, die in onze Kerk beleden wordt’.

Huydecoper was Ridder in de Orde van den Ned. Leeuw.

Hij huwde te Nijmegen den 14^en Apr. 1830 met Jkvr. Philippine Rynhardina Henriëtta van Lynden, geb. ald. den 27^en Jan. 1805, overl. in Bad-Gastein 9 Juli 1865 (dr. v. Jhr. Mr. Dirk Reinhard Johan en van Cornelia Henriette Huydecoper). Hun huwelijk bleef kinderloos.

Van hem bestaat een portret, borstbeeld rechts, m. ridderorde. Door D.J. Sluyter 4^o. (Vgl. v. Someren, Cat. v. Portr. II, N^o 2673).

Van hem zag het licht:

De solenni Jesu Christi in Urbem Hierosolymorum introitu. Traj. ad Rh. 1829. 8^o. - Een woord v. ernst en liefde aan mijne landgenooten, bij de oprigting eener Nederl. vereen. t. afschaffing v. sterken drank. Amst. 1845. 8^o; 2^e dr. ald. 1846. 8^o. (volksuitg.); 3^e dr. 1853. 8^o. Fransche vert. door Bougure Le Febure, stuksgewijs overgen. in het Journal de la Société du Monde Chrétien; Eng. vert. in de Temperance Chronicle. (Van zijn stukje Opmerking was in 1866 reeds het derde tienduizendtal verspreid). - Wenken over armenbezoek en armentoezigt. 's-Grav. 1846. 8^o. - De sterke drank, zooals hij den mensch verhindert zich zelven te beheerschen. Eene voor-

[p. 448]

lezing enz. Amst. 1847. 8^o. - Bijschr. bij: De Flesch. In acht steendr. platen, gev. n.d. Eng. gravures v. G. Cruikshank, 1847. 4^o. 6^e dr. 1848. 4^o. - [Anon.] Het koren en de jenever. 's-Grav. 1847. 8^o (vijfmaal herdr.). - [Anon.] Het huisgezin v. vader Reinhard. Gron. 1848. 8^o. - Christel. beschouwing eener zonsverduistering. In: Leerr. uitgeg. t. bevord. v. Ev. kennis en Chr. leven. 6^e Jrg. N^o 9. Arnh. 1851, blz. 167-186. - Een vrede-woord in onze dagen. Leerr. ov. Jes. XXXIX vs. 8b. 's Grav. 1853. 8^o. - Het Woord v. God, onder ons verkondigd, bevattende het onvergankelijke zaad der wedergeboorte. (Over 1 Petr. I:23-25). In: Leerr. uitgeg. t. bevord. v. Ev. kennis enz. Jrg. 1861, blz. 161 v.v. Woord v. aanbeveling voor: Brievenportefeuille v. Tante Koo. Een geschenk voor kinderen. Leiden. 1864. 8^o. - Adres aan de Synode der Ned. Herv. Kerk, m.e. woord v. waarschuwing e. opwekking aan de Gem. te 's-Gravenh. bij zijn zes-en-twintigjar. Ev. bed. onder haar. 's-Grav. 1864. 8^o. - Zestal leerred. Zeist. 1866. In: Verscheidenh. v. gaven, dezelfde geest. Serie v. preekbundels v. ondersch. Nederl. leeraars, 4^e bundel. - Laatste Geloofsgetuigenis. Acht leerred. en fragm. v. leerr. m.e. begeleidend woord v. J. Moll Jbzn. 's-Grav. 1866. 8^o. - De Christen leeraar en huisvriend, nog sprekende nadat hij gestorven is. Bijbelsch Dagboek. Verz. uit zijn nalatenschap. Amst. 1867-1868; 2^e dr. ald. 1876. 8^o. - [Anon.] Gedachten bij het naderen v.d. dag der aflegging mijner geloofsbelijdenis. 3^e dr. Uir. 1870. postf. - Moord en doodvonnis in 1843. Een woord v. ernst en liefde. Uit de nalatenschap. 's-Grav. 1876. 8^o (n. aanl. v.d. terechtstelling v. Jut, uitgesproken aan den vooravond der voltrekking v. diens doodvonnis).

Verder komen van zijn hand verschillende bijdragen voor in het Maandblad der Vereen. t. afschaff. v. sterken drank; ook verschillende nummers van hare Volksblaadjes zijn door hem geschreven, o.a. Gesprekken voor militairen over het nadeel v. sterken drank, waarvan op ministerieele aanschrijving in 1850 tweeduizend exemplaren onder de regimenten verspreid werden, terwijl een belangrijk aantal exemplaren werd verzonden naar de veertig bibliotheken van de Indische garnizoensplaatsen.

Een der vele volksgeschriften of vliegende blaadjes van zijn hand, verscheen naar aanleiding van het verzoek door Mr. A. Bogaers e.a., gesteund door een staathuishoudkundig advies van Prof. Ackersdijck, aan de Tweede Kamer der Staten-Generaal, waarbij gevraagd werd om maatregelen te nemen tot beperking van den verkoop van sterken drank.

Litteratuur: v.d. Aa, Biogr. Wdb. VI, blz. 464, 465. - Frederiks en v.d. Branden, Biogr. Wdb., blz. 382. - J. Moll Jbzn., Begeleidend woord voor: Laatste Geloofsgetuigenis. - J.H. de Ridder, Dr. T.R.C. Huydecoper. Een voorlezing. (Gedeeltel. t. voordeele v.h. Afschaffingsgenootsch.) 2^e dr. 's-Grav. 1866. - Tryfosa, De gedachtenis des rechtvaardigen blijft in zegening. In: Stads- en Dorps-Almanak ‘Bethel’ v.h. jr. 1906, ond. red. v. H. Pierson. 's-Grav., blz. 4-27. - Alb. Stud. Rh.-Traj., k. 237. - Boekz. 1844a, 689. - St. v. Waarh. en Vr. 1866a, 140, 141, 148. - J.H. Gunning, J. Hzn., J.H. Gunning. Leven en Werken. I, II, III (reg.). - v. Doorninck, Verm. en Naaml. Schr. II, N^o 1274, 1740, 2040. - A. Capadose, Het proselytisme; bedenkingen, den Wel. Eerw. Z. g. Heer T.R.C. Huydecoper voorgesteld. 's-Grav. 1844.