Biographisch woordenboek van protestantsche godgeleerden in Nederland. Deel 4

[Anthony Jacobus van Houten]

HOUTEN (Anthony Jacobus van), geboren den 10^en November 1777 te Breda, liet zich op 16 September 1799 als student te Utrecht inschrijven en werd den 4^en April 1804 tot proponent onder de classis Breda bevorderd. Den 12^en Augustus d.a.v. als predikant te Oosterwijk (Zd.-Holland) bevestigd, heeft hij deze gemeente gediend tot zijn overlijden op 17 Maart 1846, hoewel hij verschillende malen elders, o.a. te Paramaribo, beroepen was. Hij huwde den 12^en Juni 1820 met Mej. C.C. Sukkel, uit welk huwelijk drie kinderen geboren zijn.

Toen in het begin der regeering van Willem II over het sluiten van een concordaat met den Paus gedacht werd, heeft Van Houten zich hierover niet onbetuigd gelaten. Hij zond op 24 April 1841 een adres aan den Koning, waarin hij erop aandringt, dat het concordaat niet gesloten zal worden en tevens herziening vraagt van het Reglement op het bestuur der Ned. Herv. kerk. Dezelfde vragen waren vervat in een geschrift, dat hij Willem II den 18^en Mei 1841 op een audiëntie te Utrecht aanbood, en toen hij niet spoedig genoeg antwoord ontving, zond hij op 22 Juni d.a.v. nog een adres van denzelfden inhoud. Naar aanleiding hiervan mocht hij den 25^en Juli vernemen, dat de zaak nog in onderzoek was, maar daar het resultaat hiervan wat lang op zich liet wachten, zond Van Houten op 26 November een adres aan den Minister van Staat, belast met de zaken van den Hervormden eeredienst, dat echter evenmin beantwoord werd. Eindelijk richtte hij zich op 14

[p. 330]

(niet: 28, zooals Reitsma, Herv. en Herv. K., 783, zegt) Februari 1842 tot de 2^e Kamer en gaf tevens uit: Iets tot toelichting ten aanzien van de adressen aan de hooge magten van staat, ter voorkoming van het sluiten van een concordaat ... en [over] het herstel der Herv. kerk enz. (Leerdam 1842). Toen de Regeering op 1 Juli 1842 verklaard had, dat voortaan alle kerkelijke wetsveranderingen buiten haar om zouden mogen plaats vinden, schreef Van Houten nog: Mijne gedachten na de lezing van het Ministeriëel rescript van den 1^en Juli 1842 enz. (Leerd. 1842).

In datzelfde jaar gaf Van Houten in druk een nogal heftig gestelden Brief aan den Hoog Welgeb. Heer P.J. baron van Zuylen van Nyevelt, betrekking hebbende op zijn laatste werkje, getiteld: Opwekking tot volharding in den aangevangen geestelijken strijd, aan de verdrukte Sions-kinderen enz. (Leerd. 1842). In dat werkje had Van Zuylen hem ‘onder de bokken geschaard’, omdat Van Houten zich niet tegen de Synode wilde verzetten en niet gezind was ‘al het bestaande in de laatste jaren ingevoerde kwaad uit de Kerk te werpen, tot zelfs de gezangen’. Dit achtte V. Houten een beleediging en ‘ik laat mij, al ben ik een eenvoudig landprediker, door niemand beleedigen, zelfs door geenen Baron’. Van Zuylen beantwoordde dezen aanval met een Teregtwijzing aan de lezers van den door den WelE. Heer A.J. v. Houten aan mij in het openbaar geschreven en uitgegeven brief (Amst. 1843).

Ten onrechte noemt V.d. Aa dezen Van Houten den schrijver van eenige geschriften, in 1836 en 1837 uitgekomen; dit zijn herdrukken van gedeelten uit de stichtelijke werken van F. v. Houten (zie beneden).

Litteratuur: v.d. Aa, Biogr. Wdb., i.v. - Reitsma, Herv. en Herv. K., 783. - Alb. Stud. Rh. Traj., 192. - Boekz., 1843a, 590; 1846a, 480, 481.