Biographisch woordenboek van protestantsche godgeleerden in Nederland. Deel 4

[Albertus Holthenus]

HOLTHENUS (Albertus), ook VAN HOLTHEN genoemd, was de jongste zoon van Henricus Holthenus, predikant te Waddingsveen. Deze, als zoon van den hoofdschout van Elburg in 1588 aldaar geboren, werd om zijn Remonstrantsche gevoelens

[p. 183]

in 1619 als predikant afgezet, teekende den 13^en September van dat jaar onder bepaalde voorwaarden de acte van stilstand, herriep echter spoedig die onderteekening en stierf als Remonstrantsch predikant in bediening te Alkmaar op 18 September 1622, waarna zijn lijk in 't geheim naar Elburg is overgebracht en aldaar begraven (zie over de omstandigheden bij die begrafenis en verder over hem: Brandt, Reformatie, III, 863, 864, 914; IV, Reg.). Hij was gehuwd met Elisabeth Hartsoeker, dochter van Albert Hartsoeker, burgemeester van Kampen. Zijn oudste zoon Arnoldus, proponent bij de Remonstrantsche Broederschap in 1641, diende de gemeente Gorinchem van 1650 tot 1653, toen hij op 38jarigen leeftijd stierf.

De jongste zoon, Albertus, wijdde zich ook aan den predikdienst bij de Broederschap. In 1643 tot proponent bevorderd, diende hij achtereenvolgens de gemeenten Noordwijk van 1644 tot 1648, Nieuwpoort van 1648 tot 1650, en Rotterdam, waar hij op 22 Juni 1650 beroepen was, tot zijn overlijden den 18^en Juni 1682. Zijn ambtgenoot Gerard Brandt de Jonge hield een lijkrede op hem (zie diens XXXII Predikatien over verscheyde texten der H. Schrift, blz. 74). Dat Holthenus onder de Remonstranten van zijn tijd een man van beteekenis is geweest, blijkt wel uit de opdracht, hem in 1659 gegeven, om de wetten der Broederschap in orde te brengen, waartoe in 1674 Craeyvanger en Emilius naast hem werden gecommitteerd. In 1677 is dit werk voltooid, in 1678 in 't net gebracht, maar eerst in 1683, na Holthenus' dood, in deliberatie gekomen. Bovendien is hij van 1663 tot 1671 ontvanger van het ‘Algemeen Comptoir der Societeyt’ geweest.

Van zijn hand verscheen in druk: Lijckpredicatie over het droevig afsterven van Assuerus Matthisius (Rott. 1651). Deze was van 1639-1651 predikant te Rotterdam. - Christelijke Borger-plicht, in een biddags-predicatie ..voorgesteld in de Rem. gemeente tot Rotterdam, 1653, den 13^en Augustus. Tegen alle oproericheijd, en voornamentlyk tegen het huyse-plonderen (Rott. 1653). Ook bewerkte hij uittreksels van de Handelingen der Sociëteits- en Directeurs-vergaderingen van 1633 en volgende jaren, waarbij hij echter alleen datgene boekte, wat voor de geheele Sociëteit van belang was en wegliet, wat slechts bijzonderen personen of kerken betrof. Daar het ‘Societeitsboek’ en het ‘Boek der Directeuren’ in 1662 zijn vernietigd, poogde Ds. P. Westberg († 1750) Holthenus' werk aan te vullen; zoowel uittreksels als aanvullingen zijn door Dr. J. van Leeuwen († 1892) nauwkeurig gecopiëerd en van een Summarium en index voorzien.

Litteratuur: V.d. Aa, Biogr. Wdb., i.v. - Tideman, Biogr. Naaml. Rem. Br., Reg. - Sax, Niëllius, 244, 245. - Nav., VIII, 350. - Petit, Biblioth. Ned. Pamfl., II, 29.