Biographisch woordenboek van protestantsche godgeleerden in Nederland. Deel 4

[Johannes van Heyst]

HEYST (Johannes van), geboren te Zierikzee uit het huwelijk van Wouter Claasz van Heyst (Heystius) afkomstig van Antwerpen, en Adriaantje Jans, afkomstig van Poortvliet, werd den 8^en Oct. 1619 op achttienjarigen leeftijd ingeschreven als student te Leiden¹⁾ en den 23^en Febr. 1622 bevorderd tot proponent bij de classis Schouwen c.a. zonder daartoe nog de bevoegdheid te hebben, vervulde hij een

1) In het Alb. Stud. L.B., k. 94 staat als ingeschr. voor de Theol. Faculteit op bovengen. datum Johannes Heyslius, Ziriczeus. Het ligt voor de hand dat hiermede Johannes Heystius zal bedoeld zijn, wiens juiste naam in gen. Album ontbreekt. Volgens Sepp t.a.p. en v.d. Baan t.a.p. heeft hij ook in de Medicijnen gestudeerd, en daarin, eer hij predikant werd, den doctoralen graad behaald. In de collectie van het Zeeuwsch Genootschap bevindt zich een door Joh. v. Heyst en Godefridus Corn.z. Udemans, predikant te Zierikzee, geteekende brief aan Gecommitteerde Raden over predikantsplaatsen in N.-Brabant. In eene acte over den polder van Oosterland wordt Joh. v. Heyst vermeld onder de ingelanden.

[p. 21]

predikbeurt te St.-Maartensdijk en werd hij door den kerkeraad aldaar beroepen in de vacature ontstaan door het overlijden den 2^en Maart 1621 van een der beide predikanten Ds. Henricus v. Heynsbergen. Dit gaf aanleiding tot een conflict tusschen dezen kerkeraad en den Drossaard en Rentmeester Corn. Liens aan de eene, en de classis aan de andere zijde. Deze laatste verbood in een buitengewone vergadering den 25^en Juni 1624 aan v. Heyst het prediken aldaar; en toen in een gewone vergadering den 2^en Juli d.a.v. bleek dat de kerkeraad zich aan het gegeven bevel niet stoorde, werd de sententie uitgesproken, dat v. Heyst te St.-Maartensdijk het ambt niet mocht bedienen, terwijl de kerkeraad en de magistraat mede censurabel werden verklaard. Den 6^en April 1625 werd v. Heyst beroepen te Bruinisse, waar den 4^en Mei d.a.v. zijne bevestiging plaats had door Ds. Godefr. Cornelisz. Udemans, pred. te Zierikzee (m. 1 Tim. IV:15, 16; intr. m. Jes. LII:7). Vandaar vertrok hij in Jan. 1631 naar Brouwershaven, waar hij den 1^en Juli 1630 beroepen was. Zijn bediening aldaar werd onderbroken doordat hij in 1640 een tijdlang het veldpredikerschap waarnam. Hij overleed er in 1662.

Zijn Ontdeckinghe Vanden Raed Achitofels is gericht tegen den vrede met Spanje. (Vgl. ook voor de hiermede verband houdende pamfletten: Knuttel, Cat. Pamfl. I², N^o 4394, 4435, 4436.)

Hij was gehuwd met Jacomina Schoonenbooms, uit Middelburg

Portretten zijn van hem niet bekend.

Zijn oudere broeder was NICOLAUS VAN HEYST, gedoopt te Zierikzee 19 Mei 1591, ingeschr. te Leiden 11 Apr. 1609, praeparat. geëxam. 6 Aug. 1611, predikant resp. te Noordgouwe en Kerkwerve (12 Oct. 1613), Oosterland (1614), Goes (1615); emer. Apr. 1650. Hij was een der vier gecommitteerden, door de classen van Zeeland afgevaardigd, om naar aanleiding van den strijd tusschen koning Karel I en het Parlement in Engeland, de belangen der Kerken van Engeland en Ierland bij de Algemeene Staten mondeling en schriftelijk voortestaan. (ab Utrecht Dresselhuis, De Herv. Gem. te Goes en hare leeraren, p. XI, XII; Nagtglas, De Algem. Kerkeraad der Ned.-Herv. Gem. te Middelburg, blz. 123; Molhuysen en Blok, N. Biogr. Wdb. I, k. 1112).

Johannes van Heyst gaf de volgende geschriften uit:

Ontdeckinghe Vanden Raed Achitofels. Vyt-ghegheven Onder den onsaligen, ende vermomden Tijtel, van Rypen Raed, ende salighe Resolutie etc. Door den Vaderland Recht-lief-hebbenden Patriott J.v.H. (Met titelvignet). Ziericzee. 1636. 4^o. - Op-weckende of hemelsche basuyne, aen den slaep-suchtigen Nederlander, over de vyf eerste veersen v.h. tweede cap. Judicum, ghepast op den teghenwoordighen tyd ende staet des lands. Ziericzee. 1636. 4^o. (M. opdr. aan de regeer. v. Zierikzee en Brouwershaven). - Voorloper der uytstortinghe v.d. zevende phiole der toornigheden Gods over Matth. XXIV vs. 4-8, op occasie v.d. aerdbeweginghe, geschied den 4 April 1640 des nachts omtrent 3 uren. Middelb. 1640. 12^o. - Heerschende hemel of spiegel der Voorzienigheid Gods, bij occasie von alle ongevallen en droeve ellenden dezes tijts, zynde eene verhandeling over Jesaya XLV vs. 7. Amsterd. 1655. 12^o.

Litteratuur: v.d. Aa. Biogr. Wdb. VI, blz. 247. - Glasius, Godg. Nederl. II, blz. 101. - Nagtglas, Levensber. 2^de aflev., blz. 382. - Molhuysen en Blok, N. Biogr. Wdb. I, k. 1110, 1111 (art. v.C. de Waard). - Sepp, Uit het Pred. leven, blz. 119. - v. Doorninck, Verm. en Naaml. Schr. I, k. 318. - B. Hunnius,

[p. 22]

Het Staatische Vlaanderen, of de Zeeuwsche Buise..., blz. 355. - J.v.d. Baan, Kerkhist. Bijdrage over de Herv. Gem. te Bruinisse bij gelegenheid van haar 300-jarig bestaan. Zierikzee 1890, blz. 9, 10. - Alb. Stud. L.B., k. 94. - Alg. Ned. Familieblad, IX (1892), blz. 207; id. XII (1895), blz. 180, 234. - Rogge, Cat. Pamfl. Rem. Bibl. St. II, Afd. I, blz. 157. - Knuttel, Cat. Pamfl. I, N^o 4435. - v. Doorninck, Verm. en Naaml. Schr. I, k. 318.