Biographisch woordenboek van protestantsche godgeleerden in Nederland. Deel 4

[Johann Hermann Christiaan Heyse]

HEYSE (Johann Hermann Christiaan), zoon van Johann August Heyse, die als schrijver niet onbekend was, werd geboren te Amsterdam den 23^en Maart 1839. Hij werd ingeschreven als student in zijn vaderstad voor de jaren 1857/1861; ook in het Alb. Stud. der Leidsche universiteit staat zijn naam viermaal vermeld als ingeschreven den 7^en Nov. 1857, den 5^en Mei 1859, den 5^en Oct. 1861 en den 1^en Juli 1863. In de academische vacantiën deed hij meermalen reizen naar Duitschland en naar de in Rusland gevestigde familie zijner moeder; bij die gelegenheden leerde hij de universiteiten te Berlijn en te Dorpat kennen. Als proponent bij de Ev. Luthersche Kerk werd hij, na den 7^en Juni 1863 ingezegend te zijn te Amsterdam door Ds. C. Kerbert, pred. ald., den 12^en Juli d.a.v. bevestigd te Culemborg door Ds. J.W.Th. Lublink Weddik, pred. te Utrecht (m. 2 Tim. IV:5b; intr. m. Rom. X:14b, 15a). Hij nam er afscheid den 7^en Oct. 1866 (m. Jud. vs. 20) en werd den 14^en d.a.v. bevestigd te Zierikzee door Dr. P.J. Andreae, em. pred. dier gemeente (m. Joh. XIII:20a; intr. m. 1 Cor. IX:22m). Vandaar vertrok hij naar Zaandam, waar hij den 8^en Maart 1868 bevestigd werd door Ds. C. Kerbert, pred. te Amsterdam (m. Mt. XVI:15b; intr. m. 1 Cor. XV:28b; afsch. te Zierikzee 1 Maart m. Mt. V:48). Naar aanleiding van familieomstandigheden legde hij zijne bediening neer met 1 April 1872 (31 Maart afsch. te Zaandam m. Fil. IV:8). Daarna vestigde hij zich te Zierikzee. Nog in datzelfde jaar trad hij op als lid van de Prov. Staten van Zeeland, en in 1879 als lid van Gedeputeerde Staten, welk ambt hij vele jaren bekleedde. Ook was hij lid van de Synode der Ev. Luthersche Kerk en van verschillende andere instellingen. Hij overleed te Middelburg den 6^en Aug. 1913.

[p. 20]

Reeds als student schreef en vertaalde hij een en ander. Hij was een begaafd en strijdbaar man; zijne beginselen waren die der moderne richting.

Heyse huwde den 1^en April 1870 te Zierikzee met Helena Maria Ermerins (overl. te Zaandam 6 Maart 1871); hij hertrouwde te Zierikzee den 8^en Aug. 1873 met Lena Elisabeth Isebree Moens (overl. te Middelburg 6 Jan. 1920); uit dit huwelijk werden acht kinderen geboren, van welke twee jong overleden zijn.

Van Heyse komen tal van bijdragen voor in dag- en weekbladen en tijdschriften, zooals De Bloemenkorf, De Tijdspiegel, De Indische Gids, het Theol. Tijdschrift, meerendeels over maatschappelijke vraagstukken, armverzorging en onderwijs. Ook De Gids bevat verschillende art. van zijne hand; in de jaargangen 1871-1882 leverde hij meestal de kritiek op boekwerken van letterkundigen aard. Met zijn vriend J.v. Loenen Martinet redigeerde hij van het begin (1869) af het Nieuw Kerkelijk Weekblad, het eerst verschenen orgaan van de moderne richting, later overgegaan in De Hervorming ond. red. van J. van Gilse en B.C.J. Mosselmans.

In het Kerk-historisch Jaarboekje, uitgeg. door de Vereenig. t. beoef. v.d. Gesch. der Chr. Kerk in Nederl. ond. leid. v. W. Moll. N. Reeks. 1^ste Jrg. (1864), blz. 139-161 komt van Heyse voor: Wessel Gansfort; id. 2^de Jrg. (1865), blz. 113-136: De laatste dagen der Stedingers. - In: Stemmen over Staatk. en Maatsch. Vraagstukken, ond. leid. v. D.C. Nyhoff. N^o. 5 (Culemborg. 1877), blz. 1-58: Armverzorging. - Onder den schuilnaam Cantor gaf hij het volgende drietal geschiften uit: Het geloof. Open Brief aan Jhr. F.A. Hartsen, Schrijver van: Het geloof, eene psychologische studie. Utr. 1865. 8^o. - Eene nederlaag die eene overwinning kan wezen. Een woord aan de liberalen in Nederland. Utr. 1867. 8^o. - Een maatschappelijke kwaal. Beschouwingen over de emancipatie der vrouw. Utr. 1867. 8^o. - Onze roeping. Afscheidswoord aan mijne gem. te Zierikzee. Uitgeg. voor een liefdadig doel. Zierikzee. 1868. gr. 8^o.

Litteratuur: Frederiks en v.d. Branden, Biogr. Wdb., blz. 347, 348. - Alb. Stud. Ath. Amst., blz. 176. - Alb. Stud. L.B., K. 1375, 1380, 1388, 1393. - J. Herderscheê, De modern-godsdienstige richting in Nederl., blz. 368. - Sepp, Biblioth. v. Kerkgesch. schr., blz. 128, 174. - Knuttel, Bibl. v. Kerkgesch., blz. 136, 162. - v. Doorninck, Verm. en Naaml. Schr., blz. 86, 87. - Brinkman's Cat. 1850-1852, blz. 231, 522, 1116. - Alg. Ned. Fam. blad. Jrg. VIII (1891), blz. 160.