Biographisch woordenboek van protestantsche godgeleerden in Nederland. Deel 4

[George Philip Kits van Heyningen]

HEYNINGEN (George Philip KITS VAN), zoon van Hendrik v. Heyningen (zie hiervóór), werd den 4^en Apr. 1817 te Rijswijk (Z.-H.) geboren, den 5^en Sept. 1834 ingeschreven als Student te Leiden en in Oct. 1841 door het Prov. Kerkbestuur van Zeeland bevorderd tot proponent. Zijn eerste gemeente was Akkrum, waar zijn vader hem den 15^en Dec. 1844 bevestigde (m. Joh. I:43a; intr m. 1 Cor. III:6). Vandaar vertrok hij naar Rijsoord en Strevelshoek, waar hij, beroepen bij collatie van Jhr. Gevaerts v. Nuland v. Rijsoord den 16^en Maart 1851 bevestigd werd door Ds. A. Verwey, pred. te Heerjansdam (m. 1 Thess. V:13a; intr. m. 1 Cor. III: 9a; afsch. te Akkrum den 2^en Maart m. 2 Thess II:16). Na bedankt te hebben voor een den 23^en Aug. 1852 op hem uitgebrachte beroeping naar Oudewater, werd hij den 9^en Sept. d.a.v. andermaal daarheen beroepen; 2 dagen later ontving de kerkeraad het bericht zijner aanneming en den 7^en Nov. d.a.v. had zijn bevestiging te Oudewater plaats door Ds. G. Steenhoff, pred. ald. (m. Mt. XXVIII:20; intr. m. Rom. XV:29; afsch. te Rijsoord 31 Oct. m. 1 Tim. VI:20a). Zijn vierde en laatste gemeente was Deventer, waar hij den 24^en Juni 1855 bevestigd werd door Ds. W.B.J. v. Eyk, pred. ald. (m. Mt. XXIII:10b; intr. m. Hand. IV:12a; afsch. te Oudewater den 17 Juni m. 2 Petr. III:18a). Hij bleef te Deventer werkzaam totdat hij met ingang van 1 Jan. 1885 eervol emeritaat verkreeg; den 20^en Juni 1880 herdacht hij er zijn 25-jarigen arbeid (m. 1 Cor. III:9a); den 26^en Dec. 1884 nam hij afscheid (m. Mt. XVII:5b). Daarna vestigde hij zich te 's-Gravenhage, waar hij den 13^en Juni 1903 overleed.

Kits v. Heyningen was in het kerkelijk leven en ook daarbuiten een man van invloed. Niet het minst als journalist bezat hij gaven. Vijftig jaren lang was hij verbonden aan het weekblad van de Ned. Herv. Kerk, dat onder den titel Godsdienstig Weekblad en Kerkelijke Courant in 1850 van uitgever en redacteur verwisselde; bij die gelegenheid trad hij als redacteur op. Met den zesden jaargang

[p. 17]

(den derden onder de nieuwe redactie) werd, om de betrekking tot de N. Herv. Kerk vastteleggen, het opschrift gewijzigd in: Kerkelijke Courant. Het werd van 1852 af het officieele orgaan dier Kerk. Jarenlang bezorgde Kits v. Heyningen geheel alleen het niet-officieel gedeelte. Langzamerhand werden enkelen als medewerkers door hem uitgenoodigd voor het letterkundig gedeelte; toch gingen alle stukken door zijne hand. In 1877 werd het officieel gedeelte door hem overgedragen; de rubrieken Buitenland en Letterkunde behield hij, bij den arbeid voor de laatste door medewerkers gesteund.

Hij was een Nutsman van den ouden stempel, die bijzonder veel voelde voor volksontwikkeling; als letterkundige werd hij gaarne gehoord op Nutsavonden. Vlug van geest was hij spoedig vertrouwd met de strekking der vele vragen, die zich op het gebied van godsdienst en Christendom, Kerk en Theologie, school en maatschappij in de tweede helft der vorige eeuw voordeden. Puntig en klaar wist hij zijne gedachten uittedrukken, en een welversneden pen stond hem ten dienste. Gematigd vrijzinnig van richting op kerkelijk en politiek terrein, keerde hij zich bij voorkeur tegen het veldwinnend ultramontanisme en confessionalisme. Hij was secretaris van de Ned. Prot. Unie, in 1856 door hem met Pape, Rutgers v.d. Loeff en Heldring gesticht. Zij vond bestrijding èn in liberale èn in orthodoxe kringen.

Hij huwde te Meppel den 6^en Nov. 1844 met Johanna Abramine Trip (geb. ald. 22 Nov. 1817, overl. te 's-Gravenhage 16 Febr. 1908) die hem overleefde met twee zonen en drie dochters, alle gehuwd.

Kits v. Heyningen gaf de volgende geschriften uit:

Menschelijk leven. Voorlez. geh. in het letterk. Genootsch. ‘Oefening kweekt kennis’, den 11^en Apr. 1852. Gedr. voor reken. v.h. Genootsch. Niet in den handel. (Amst.) 8^o. - Beelden uit het verleden. Utr. 1833. gr. 8^o. - Bragiana. Humor en Satire. (Utr. 1854). - Een preek op Mettray. 16 Sept. 1855. 's-Gravenh. 1855. gr. 8^o. - Levensspiegel. Novellen. 's-Hertogenb. 1856. gr. 8^o. - [Met C.W. Pape], De Nederl. Protestantsche Unie. Eene bijdrage tot de geschied, v.h. Protestantisme der negentiende eeuw. 's-Hertogenb. 1857. gr. 8^o. - De zegen des ouderdoms. Stille uren aan den avond des levens. Leeuw. 1857, '58. 2 dln. gr. 8^o. - Uit Jezus leven. Chr. huisboek in tafereelen. M. staalpl. Deventer 1858. post 8^o. Volksuitg. 1860 M. staalpl. post 8^o. - Bijbelsch Dagboekje. Woorden en wenken, stemmen en spreuken voor elken dag v.h. jaar. Verzameld... Deventer. 1858-1860. 1^ste-3^de Jrg. 64^o. - Onze Vader. Oudejaarsavond-rede, geh. te Deventer 31 Dec. 1860 Dev. 1861. gr. 8^o. - De gemeenschap met Jezus Christus. Avondmaalsboekje. Dev. 1861 gr. 8^o. - Jozef. Een Bijbelsch tafereel voor de jeugd. Zwolle. 1862. post 8^o. m. 4 gelith. en gekl. platen. - Feestrede ter godsd. inleiding der viering v.h. herstel v. Nederlands volksbestaan in 1813, geh. 15 Nov. 1863. Deventer. 1863. gr. 8^o. - Het leven v. Jezus in tooneelen en schetsen Zijnen belijders tot stichting en leiding voorgesteld. Tiel. 1863-1866. roy 8^o. M. gegrav. titel en 8 staalgrav. N. uitg. 1868. 8^o. - De zoogen. geloofsvervolging te Deventer. Zwolle. 1867. 12^o. - Claudia Procla. Een vrouwenbeeld. Opgedr. aan H.M. de Koningin. Dev. 1869. post 8^o. - Wandelingen door Deventer. Twee Nutslezingen. Dev. 1884. post 8^o. - Christus prediking. Afscheidsrede, geh. te Deventer, den 26 Dec. 1884. Dev. 1885. gr. 8^o.

Hij gaf vertalingen van:

C. Ullmann, De Hervormers vóór de Hervorming in Duitschland en de Nederl.

[p. 18]

Uit het Hoogd. Utr. 1847, '48. 2 dln. gr. 8^o. - De Geestenwereld. Bijdrage t.d. geschied, v.h. bijgeloof. N.h. Hoogd. Rott. 1869. gr. 8^o. - K. Gutzkow, De zonen v. Pestalozzi. Uit het Hoogd. Deventer. 1871. 2 dln. gr. 8^o. - P.L.F. Hoffmann, De Jezuïten. Geschiedenis en de leer der Jezuïten-orde, eene bijdrage t. verklar. der Ultramontaansche woelingen onzer dagen. N.h. Hoogd. Deventer. 1872. gr. 8^o. - Erckmann-Chatrian, De twee broeders. Roman. N.h. Fr. Amst. 1873. gr. 8^o. - Dagboek, geh. tijdens het Vaticaansche Concilie. Uit het Hoogd. Amst. 1873. roy. 8^o. - Max Ring, Aan wie is de toekomst? Tijdroman n.h. Duitsch. Deventer. 1877. 2 dln. gr. 8^o. - E. Marlitt, De vrouw met de karbonkelsteenen. Uit het Hoogd. bewerkt. Arnh. - Nijmegen. 1885. 2^de dr. 1888. post 8^o. - [Met Gerard Keller], E. Marlitt, Werken. Kompleete, geïllustr. uitg. Vert. en bewerkt - met een levensschets. Met honderden gravures. Goedk. uitg. Arnh. en Nijm. 1892. 2 dln. in 8^o. N. uitg. 1899. 11 dln. post 8^o. N. uitg. 1907, '08. 11 dln. post 8^o. met pltn.

Litteratuur: Frederiks en v.d. Branden, Biogr. Wdb., blz. 348. - Molhuysen en Blok, N. Biogr. Wdb. III, k. 588. (art. Dr. J. Herderscheê). - Hs. Borger. - Alb. Stud. L.B., k. 1303. - Kerkel. Courant v. 3 Nov. 1894; id. v. 30 Dec. 1899; id. v. 19 Juni 1903. - v. Doorninck, Verm. en Naaml. Schr. II, k. 109. - Alphab. Naaml. 1833-1849, blz. 684. - Brinkman's Cat. 1850-1882, blz. 279, 348, 384, 401, 462, 540, 641, 903, 1363.