Biographisch woordenboek van protestantsche godgeleerden in Nederland. Deel 3

[Cornelis Johannes van Heusden]

HEUSDEN (Cornelis Johannes van), oudste zoon van den hiervoorgen. Jacob v. Heusden, geboren te St.-Oedenrode den 4^en Apr. 1792, werd ingeschreven als student in de Rechten den 18^en Sept. 1810 en promoveerde aldaar in Juni 1813 op Theses juridicae. Hij vervulde rechterlijke betrekkingen afwisselend te Breda en te 's-Hertobosch; waar hij jarenlang President was van het Prov. Gerechtshof van N.-Brabant. Hij overleed aldaar den 1^en Aug. 1872. Op juridisch en ander gebied schreef hij vele werken; ook op godsdienstig en kerkelijk gebied bewoog hij zich. Het tijdschrift De Dageraad bevat van de oprichting af (1856) van zijne hand onderscheiden artikelen, onderteekend E.G. (Een Geloovige). Tegen de afvaardiging van dezen

[p. 802]

Dageraadsman namens het Prov. Kerkbestuur van N.-Brabant als lid der Algem. Synode in 1860 kwamen G.P. Kits van Heyningen (zie hierna i.v.) e.a. in verzet; hetgeen hieromtrent in de Synode voorviel gaf aan v. Heusden Een woord ter toelichting in de pen.

Van de Maatsch. t. Nut v. 't Algem. ontving hij den gouden eereprijs voor zijne beantwoording der door haar in 1824 uitgeschreven prijsvraag over Geluk en ongeluk of de onderscheidene gevolgen van huiselijkheid en uithuizigheid, en achtereenvolgens werd hij benoemd tot Ridder der Orde van den Ned. Leeuw en Commandeur van de Eikekroon; onder de verschillende colleges, waarin hij zitting had, behoorde ook het Prov. College van Toezicht.

Hij was driemaal gehuwd 1^o 5 Mei 1822 te 's-Hertogenbosch met Louise Sterk, 2^o 12 Juni 1834 te Utrecht met Jonkvr. Jacoba Sara van Haeften, 3^o 28 Apr. 1841 te 's-Hertogenbosch met Johanna Glasina Glein (overl. 16 Mrt. 1874). Uit deze drie huwelijken werden in 't geheel tien kinderen geboren.

Van C.J. v. Heusden bestaat een portret op steen geteekend door H.J. Backer naar eene schilderij van A. du Bois.

Behalve verschillende geschriften op rechtskundig en ander gebied zag van hem het licht:

De zaak der Protestanten in Noordbraband verdedigd tegen het antwoord van een vriend der waarheid enz. 1820. - [Anon.], Christina of de gevolgen van wellust en vooroordeel. Oorspr. Nederlandsch. Rotterd. 1822. 8^o. - Geluk en ongeluk, of de onderscheidene gevolgen v. huiselijkheid en uithuizigheid. Uitg. d.d. Maatsch. t. Nut v. 't Algem. Amsterd. 1824. 8^o. - [Anon.], Adolf en Amalia of erkenning v. misstappen. Oorspr. Nederlandsch. Rotterd. 1824. 8^o. - [Anon.], Nederlandsche verhalen tot aankweeking v. deugd en goede zeden. Breda. 1824-1825. 2 dln. 8^o. - [Anon.], Edward en Lucia, of gevolgen van ligtzinnige leugen. Oorspr. Nederlandsch. Rotterd. 1825. 8^o. - [Anon.], Huisselyke tafereelen en romantische verhalen. Oorspr. Nederl. Rotterd. 1827. 8^o. - [Anon.], Verscheidenheden, landen en volken betreffende, getrokken uit de jongste en belangrijkste reisbeschrijvingen door J.G. Sommer. Amst. 1834. 2 dln. 8^o. In 1848 gevolgd door: Nieuwe verscheidenheden. 2 dln. - [Anon.], Verkort Tafereel v.h. Heelal. N. h. Hoogduitsch v. G.J. Sommer, Hoogleeraar te Praag. Amst. 1837. 8^o. - [Anon.], Tafereel v.h. heel-al, volgens de beschrijving v. J.G. Sommer, Hoogleeraar te Praag. Amst. 1837. 6 dln. 8^o. - [Anon.], Beknopt overzigt van al het geschapene, ingerigt tot een leiddraad bij het school- en huis-onderwijs der jeugd. Amst. 1837. 8^o. - [Een Geloovige], Gedachten ten aanzien eener toekomstige meer algemeene godsdienstige geloofsleer overeenkomstig de christelyke, gegrond op natuur en rede. (Een boek voor onbevooroordeeld zelfdenkenden, uit alle Kerken en Kerkgenootschappen). Amst. 1845. 8^o. - [Een Geloovige], Een wetenschappelijke beschouwing der natuur in haren geheelen omvang, het middel om tot de waarheid te geraken. Amst. 1847. 8^o. Met naam opnieuw uitgeg. ond. den titel: Wetensch. beschouwing der natuur, m.e. woord over supranaturalisme en causaal-verband n. aanl. der geschr. v. A. Pierson en A. Réville. 's-Hertogenb. 1866. 8^o. - [Een Geloovige], Twintig stellingen tot aanwijzing der overeenstemmingen v.d. Chr. Godsdienst met wijsbegeerte en wetenschap. Amst. 1850. 8^o. - [Een Geloovige], Mijn Christendom of beknopte aanwijzing mijner opvatiing der Godsdienstleer naar de eigen woorden van Jezus Christus. Amst. 1850. 8^o. - De herderlijke brief v.d. Alg. Syn. commissie der

[p. 803]

Ned. Herv. Kerk (22 Apr. 1853) aan de Christelijk Herv. Gem. in Nederland, beschouwd als uitgaande van het ware godsdienstig en staatkundig beginsel. 1853. - Concept-reglement v.h. beheer der Kerkelijke Fondsen en Goederen in de Ned. Herv. Kerk. (Rapport v.d. Syn. Commissie). 1853. - Concept-reglement v. Kerkelijk Opzicht en Tucht voor de Ned. Herv. Kerk. (Rapport v.d. Syn. Commissie). 1854. - [E.G.], Open Brief aan een vriend over de studie der Chr. Anthropologie en de levens-studiën v.d. Hoogleeraar C. Pruys v.d. Hoeven, in betrekking tot het maandschrift ‘De Dageraad’. Utr. 1858. 8^o. - [Doctor in de natuurl. wijsbegeerte en bovennatuurkunde], Het magnetisme beschouwd bij het licht der natuurkunde in zijnen aard, oorsprong en werking. 's-Gravenh. 1858. 8^o. - [Id.] De onsterfelijkheid v.d. mensch natuurkundig, wijsgeerig bewezen, op grond v.h. magnetisme. 's-Gravenh. 1858. 8^o. - Het leven na den dood. Philosophisch-metaphysische verhandeling over den toestand v.d. geest na zijne afscheiding v.h. ligchaam, door den schrijver van ‘De onsterfelijkheid v.d. mensch’, ... Het magnetisme, enz. 's-Gravenh. 1859. 8^o. - Een woord tot toelichting v.h. voorgevallene ten gevolge zijner afvaardiging naar de Alg. Synode der Ned. Herv. Kerk in het jaar 1860. 's-Hertogenb. 1860. post 8^o. - [Anon.], Stemmen van denkenden en voor denkenden uit alle Kerken en Kerkgenootschappen over waarheid en godsdienst. 's-Hertogenb. 1861-'62. 8^o. (Grootendeels van v.H.). Met naam opnieuw uitgeg. ond. den titel: Waarheid en Godsdienst volgens ervaring en waarneming. 's-Hertogenb. 1863, 1864. 3 dln. post 8^o. (Van de verschillende hfdst. zijn er in het 2^de dl. zes niet van v.H.). - Onsterfelijkheid. 's-Hertogenb. 1864. post 8^o. - Het leven naar de hedendaagsche wereldbeschouwing. 's-Hertogenb. 1865. post 8^o. - De Ned. Herv. Kerk en de Moderne Theologie, in verhouding tot elkander. 's-Hertogenb. 1868. post 8^o. - Mijn Gods-idee. 1871. (Niet in den handel verschenen).

In De Hervorming: Wat is godsdienst en wie is godsdienstig? Jrg. 1846. - Noodzakelijkheid eener wetenschappelijke opvatting der H. Schriften. Jrg. 1846. - In De Tijdspiegel: Een woord ter eere der Kerkhervorming aan al hare vrienden, tegen al hare vijanden, door J.I. Doedes, Theol. Dr. en Pred. te Rotterdam. Tweede dr. Utr. 1849. Jrg. 1850. II, blz. 161-164. - De Hoogleeraar J.H. Scholten en de Emer. predikant W. Broes. Jrg. 1851. I, blz. 179-183. - Over het goddelijk gezag v.d. schrijvers en de boeken des N. Verbonds. Id. II, blz. 81-91. - Kerk en Kerkelijke belijdenisschriften. Jrg. 1852. I, blz. 81-96. - Eerste bladzijde in een dagboek voor jongelingen. Jrg. 1853, I, blz. 157-159. - De kranke Kerk en hare genezing. Jr. 1856. I, blz. 5-10. - In de Kerk. Crt.: Art. 13 v.h. Concept Algem. Reglement voor het Bestuur der Ned. Herv. Kerk. Jrg. 1851. N^o. 28. - In De Dageraad. Jrg. 1855 en 1856: Wetenschappelijke beschouwing v.d. mensch, de godgeleerdheid, de godsdienst v.h. christendom. - De Evangel. Maatschappij en De Dageraad. - Het Zondagsblad. - Geloof en ongeloof. - Christelijk Onderwijs. - Twee waarschuwende stemmen. - Chonia. - Ontwerp v. Wet op het L. Onderwijs.

Litteratuur: Molhuysen en Blok, N. Biogr. Wdb. I, k. 1099, 1100 (art. Dr. W. Meindersma). - Alb. Stud. L.B., k. 1224. - Het Geslachts-Register v.d. Fam. v. Heusden enz. blz. 22-26, 57-62. - v. Doorninck, Verm. en Naaml. Schr. I, k. 135, 159, 198, 436, 529, 537, 538, 583, 584, 599; II. k. 139, 187, 414. - Cat. Letterk. I, II (reg.). - Brinkman's Cat.. (1850-'82), blz. 520. - Cat. Burgersd. en Nierm., N^o 6802-6809.