Biographisch woordenboek van protestantsche godgeleerden in Nederland. Deel 3

[Hendrik van den Hespel]

HESPEL (Hendrik van den), geboren te Dordrecht den 26^en Oct. 1742, werd ingeschreven aan de Groningsche academie den 31^en Aug. 1765. Na in Oct. 1770 tot proponent bevorderd te zijn door de classis Dordrecht, diende hij eerst als hulpprediker de Amsterdamsche gemeente, en kwam vandaar als predikant te 's-Heerjansland (Sirjansland). Hier werd hij, na den 18^en Juli 1775 peremptoir geëxamineerd te zijn in een extra-ordinaire vergadering der classis Zierikzee, waar hij bedankt werd voor zijn ‘fondamenteel en keurig systematisch examen’, den 27 Aug. d.a.v. bevestigd door zijn broeder Florentius v.d. Hespel, pred. te Huisduinen¹⁾ (m. 2 Tim. II:15; intr. m. Jes. LV:5). Hij nam afscheid van zijn eerste gemeente den 5^en Nov. 1780 (m. Lc. XIX:42a) om te vertrekken naar Ovezande en Driewegen, waar zijne bevestiging den 12^en d.a.v. plaats had door Ds. J.L. Lotichius, pred. te Goes (m. Lc. III:5, 6; intr. m. Joh. IV:24). Zijne derde gemeente was West-Souburg, waar hij den 18^en Sept. 1785 bevestigd werd door Ds. N. Wittermans, pred. te Ritthem (m. Col. IV:17; intr. m. 1 Tim. I:15a). Te voren (1784) had hij voor een beroeping naar Vrouwenpolder bedankt. Hij bleef te West-Souburg tot hij wegens het ingaan van zijn emeritaat salvo honore den 4^en Mei 1807 afscheid preekte (m. Lc. XIX:42). Daarna vestigde hij zich metterwoon te Middelburg, waar hij den 15^en Oct. 1828 overleed in vast geloofsvertrouwen op zijn Zaligmaker.

Hij was zeer geacht als mensch en als leeraar. Ook na het ingaan van zijn emeritaat sprak hij zich nog meermalen uit door prediking en geschrift. Zijn betoog over Gods bestel in de omwenteling hier te lande behoorde tot die geschriften, waarin de omwenteling geheel uit godsdienstig oogpunt beschermd en verdedigd werd, en die daardoor wellicht hebben meegewerkt om uitspattingen te voorkomen.

Als een warm voorstander van Bijbel-, Zending- en Traktaatgenootschap deed v.d. Hespel zich kennen, maar ook in ander opzicht toonde hij een belangstelling, die in 1791 zijne benoeming tot lid van het Zeeuwsch Genootschap van Wetenschappen te Vlissingen tengevolge had.

1) Deze broeder van H. v.d. Hespel, geb. te Dordrecht in Mrt. 1738, diende achtereenvolgens de gemeenten van Huisduinen (1765), Petten (1777), Spanbroek (1792), emer. 1797; overl. te Leiden 13 Aug. 1825. Van hem komt in Boekz. Jrg. 1818a, blz. 310-320 een art. voor: Gedachten over Luc. XXII:36 en 38.

[p. 779]

Als emeritus was hij scriba van de Zeeuwsche synode te Veere 10-12 Mei 1808.

Hij huwde in 1785 met Anna Maria van Nederveen (overl. 6 Oct. 1805). Een zoon uit dit huwelijk was Jan van den Hespel, geb. te W.-Souburg 28 Mrt. 1786, die te Dordrecht later een zeer bekwaam heelmeester was, en schreef over wat men zou kunnen noemen ‘kerkelijke chirurgie’, o.a. over de Zijdewonde, welke onze Zaligmaker aan 't Kruis ontving, ontleed- en zielkundig beschouwd en Ontleedkundige Aanmerkingen over de genezing van het afgehouwen oor v. Malchus.¹⁾

Portretten zijn van hem niet bekend.

Van hem verscheen in druk:

Gods liefderijk bestuur in de omwenteling v. Nederland aangewezen. Middelb. 1796. 8^o. - Nieuwe leerwyze om Kinderen, langs een gemakkelyken en corten weg, het leezen en schryven gelyktydig te leeren. 2^de uitg. Middelb. 1799. 8^o. - Het leven en sterven v. J.K. Ellemer, den 22sten Maart 1815 geguillotineerd te Middelburg. In twee brieven. Middelb. 1815. gr. 8^o. - Vriendenraad omtrent het misbruik v.d. Heiligen Naam des Heeren. 2^de verm. dr. Middelb. 1818. 8^o. - Opwekking omtrent het Christelijk geven en ontvangen van aalmoezen. Middelb. 1819. 8^o.

In verhand. uitgeg. d.h. Zeeuwsch Genootsch.: Verhandeling over Gods goedheid, in de bepaaling omtrent den dood der meeste dieren. Dl. XII (1786), blz. 313-345.^2)

In: Biblioth. v. Theol. Letterk. v.h. jaar 1809.... Eerste St. Amst. MDCCCIX, blz. 296-304: Bedenkingen over Matth. XXI:19.

In Boekzaal: Gedachten over Matth. IV:4. Jrg. 1818b, blz. 619-626. - Gedachten over Matth. VII:1. Oordeelt niet, op dat gij niet geoordeeld wordt. Jrg. 1819a, blz. 297-303. - Bedenkingen over Matth. XII:31, 32. Daarom zeg Ik u: alle zonden en lastering enz. Jrg. 1820a, blz. 541-546. - Gedachten over Matth. XVI:24-28. Toen zeide Jezus tot Zijne Discipelen: Zoo iemand achter Mij wil komen, enz. Jrg. 1822a, blz. 689-695.

Litteratuur: v.d. Aa, Biogr. Wdb. VI, blz. 219. - Hs. Borger. - Nagtglas, Levensber., 2^de afl., blz. 375, 376. - Alb. Stud. Gron., k. 219. - Boekz. Jrg. 1791b, blz. 62; jrg. 1799b, blz. 573, 574; jrg. 1820a, blz. 459, 460; jrg. 1829a, blz. 116-118. - N.C. Kist, Neêrland's Bededagen en Biddagsbrieven. I. blz. 507. - Maandbl. v.h. Geneal.-Herald. Gen. ‘De Ned. Leeuw.’ 36^ste Jrg. (1918), k. 160. - v. Alphen, N.K. Handb. Jrg. 1909, Bijl. Q, blz. 132, 144, 149. - Knuttel, Cat. Pamfl. VI (1796-1830), N^o 24819. - Naamreg. 1790-1833, blz. 247.

1) Een en ander in het Genees- Natuur- en Huishoudkundig Kabinet, uitgeg. door J. Voegen v Engelen. Vgl. Schotel, Kerkel. Dordr. II, blz. 195, 196.

2) Hierin trekt hij ook ernstig te velde tegen alle misbruik van Gods schepselen.