Biographisch woordenboek van protestantsche godgeleerden in Nederland. Deel 3

[François Halma]

HALMA (François) werd geboren den 13^en Jan. 1653 te Langerak bez. de Lek, waar zijn vader Reinier Jorisz. Halma van 1640 tot 1660 predikant was¹⁾. Zijn moeder vestigde zich als weduwe te Utrecht, waar haar zoon Latijn leerde om voor predikant te worden opgeleid. Door omstandigheden evenwel mislukte dit plan en bereidde deze zich voor om in den boekhandel te gaan. Zijn taalkennis, die hem daarbij goede diensten bewees, vermeerderde hij door het verkeer met Fransche officieren, die tijdens Utrechts beleg in 1672 door de Franschen, dagelijks bij zijn meester aan huis verkeerden.

In 1674 vestigde hij zich als boekhandelaar te Utrecht; hij werd er tot academiedrukker aangesteld. In 1699 verplaatste hij zijn zaken naar Amsterdam, en in 1710 vertrok hij vandaar naar Leeuwarden, waar de Staten van Friesland hem tot landschapsdrukker hadden aangesteld. Aldaar overleed hij den 13^en Jan. 1722.

Hij was een man, wiens weg voorspoedig was, die in breeden kring groote achting genoot en wiens naam ook buiten de vaderlandsche grenzen met onderscheiding bekend was. Verschillende zijner geschriften hebben een Bijbelsche en stichtelijke strekking. Ook beoefende hij de dichtkunst, maar zijn gedichten, meestal

1) Van dezen verscheen in druk:
Een historisch verhaal van vele watervloeden enz., die den Alblasserwaard in 't byzonder getroffen hebben sedert 860. Schoonhoven. 1660. - Loths wyfs opgerechte zoutpylaar. Utr. 1663.

[p. 466]

ernstig en godsdienstig, staan, hoewel vrij vloeiend, achter bij die van sommige zijner tijdgenooten. Zijn Psalmberijming werd zeer geroemd en veel gebruikt.

Hij was lid van het Leidsche Dichterlijk Genootschap ‘Kunst wordt door arbeid verkregen.’

Uit zijn huwelijk, in 1674 gesloten met Machteld Pos werden vier dochters en zes zonen geboren, onder welke laatste Franciscus Halma, pred. te Holwerd (1716), te Elburg (1725), te Amsterdam (1727; overl. ald. 1733).

Er bestaat een portret van François Halma op 69 jarigen leeftijd, ter halver lijve rechts, een rol in de hand houdende, in ov., m. randschr. Met 6 reg. vers v. Ab. Br. v. Nidek. Naar A. Boonen, door F. Ottens. kl. fol. vgl. Muller, Cat. v. Portr., n^o 2151.

Van hem zag het licht:

Hollandt aan de voeten des Konings, door La Volpelière, uit het Fr., met tegenzangen e.a. stukken. Amst. 1707, 12^o (m. pl.). - Davids Harpzangen of de CL Psalmen .... nevens de gewoone Lofzangen in de kerken gebruikelijk. Op nieuw, naar den Nederd. overzetting en kanttekeningen op de gewoone zangwyzen, in dichtmaat gebragt. [Met den Catechismus]. Amst. 1707. Met muziek. 12^o (vaak herdrukt). - Woordenboek der Nederduitsche en Fransche taalen, uit het gebruik en uit de beste schryveren, met behulp v. voornaame taalkundigen opgesteld. Dictionnaire flamand et françois. Amst. 1708. 8^o 2^de druk. Utr. 1710. 3^de dr. nauwkeurig overzien, verbeterd en opnieuw zeer veel vermeerderd. Leiden. Utr. 1758. 4^o. - Le grand dictionnaire françois et flamand, tiré de l'usage et des meilleurs auteurs 5^me ed. revue avec soin corrige et dérechef considérablement augmentée. (Volgt Holl. titel). Leiden-Utr. 1761. 4^o. - Muurkroon behaald door Z.D.H. Johan Willem Friso ... met de bemagtiging der sterke Staat Douai benevens de vesting De Scarpe op den 26 v. Zomermaandt 1710. Leeuw. 1710. fol. - Friesland in rouw over den dood v. Johan Willem Friso. Leeuw. 1711 fol. - Goddelyke begeerte v.e. geloovige ziel. Leeuw. 8^o. - Gereformeerd Gezangboek over de voornaamste gevallen en waarheden van 't Christendom. Met toepassende zielzuchtingen en gebeden, in dichtmaat. Leeuw. 1712. Met muziek. 12^o. - Het Kasteel van Aigermont en d' omliggende lantstreken in de Heerlijkheid van Nederkan, nevens de stadt Maastricht, in heldendicht afgeschetst, enz. Leeuw. 1715. 4^o. Met pl. - De Heidelb. Catechismus. Leeuw. 1716. - Woordenschat der H. Schrift. Leeuw. 1716. fol. - J. Lamigue, Het leven v. Johan Willem Friso, Prins v. Oranje, vert. en vermeerd. Amst. 1716. 8^o. 2 dln. - Kanaän en d'omleggende landen vertoont in een woordenboek uit de H. Schrift en Josephus. Leeuw. 1717. 4^o. (m. pl.). - Kaartboek van Friesland. Amst. 1718. fol. - Heilige Feestgezangen, behelzende geboorte, lyden, opstanding enz. Leiden 1718. 4^o. (m. pl.) - Toneel der Vereen. Nederlanden en onderhorige landschappen, geopend in een Algem. historisch, genealogisch, geographisch en staatkundig woordenboek. Leeuw. 1725. fol. (2 dln.) (m. pl.) (Tot letter W. door Halma; voltooid en uitgeg. d. M. Brouërius van Nidek).

Ook leverde hij vertalingen van:

Mos. Amyrald, Van den Staat der geloovigen na hun doodt. Utr. 1680. - Petr. Jurieu, De Staat-kunde van de Geestelykheyt van Vrankryk. Utr. 1681. - Petr. Jurieu, Vervolg van de Vervulling der Prophetien, ofte Uitbreiding van de Historische Bewysen, dewelcke betonen dat het Pausdom 't Antichristendom is.... Hier is byge-

[p. 467]

voegd, de Verantwoording voor 't Boek van de vervulling der Prophetien, waar in de tegenwerpingen, die tegen het zelve zijn gemaakt, beantwoord worden ... Uit het Fransch vertaalt. Utr. MDCCLXXXVIII. Met privilegie 4^o. - P. Bayle, Leven van B. de Spinoza benevens betoog v.d. waarheid des Christelyken Godsdienst (door Jaquelot). Utr. 1711. - B. Pictet, De christelyke zedekunst of schriftuurlyke en natuurkundige grondtregels om godvruchtig te leeven en zalig te sterven. Uit het Fr. Leeuw. 1720. 4^o.

Verder een paar bruiloftsdichten en een grafdicht.

Ook gaf hij uit: Joann. Brants lyk-reeden over het afsterven van Maria II enz. in dichttrant nagevolgd en uitgebreidt. Utr. 1695. 4^o.

De Bibliotheek van de Maatsch. der Ned. Letterk. te Leiden bevat van hem een brief in manuscript.

Litteratuur: V.d. Aa, Biogr. Wdb. VI, blz. 35, 36. - M. Brouërius v. Nidek, Het Leven v. Fr. Halma, vóór: Het Toneel der Vereen. Nederlanden. - Saxe, Onom. Liter. T. VI, p. 130, 646. - Witsen Geysbeek, Wdb. Ned. Dichters III, blz. 50-57. - Croese, Pred. Amst., blz. 204. - v. Iperen, Kerk. Hist. Ps.-gesang. I, blz. 221, 222. - Bennink Janssonius, Gesch. v.h. Kerkgez. blz. 153. - P.O. v.d. Chys, De Munten van Friesl., Gron. en Drenthe (uitg. v. Teylers 2^de Genootsch. XXVI. 5), blz. 115. - Nav. VII (1857), blz. 3. - Brinkman's Cat. (1850-1882) blz. 472.