Biographisch woordenboek van protestantsche godgeleerden in Nederland. Deel 3

[Abram Pieter van Groningen]

GRONINGEN (Abram Pieter van) zag den 7^en Maart 1798 te Haarlem het levenslicht als zoon van den godsdienst-onderwijzer Lambertus van Groningen en van Maria Bayard. Hij doorliep de Latijnsche school in zijn geboortestad en liet zich den 19^en September 1815 te Leiden als student in de godgeleerdheid inschrijven. Zijn dichterlijke aanleg en liefde tot de geschiedenis deden hem het studenten-gezelschap ‘Rederijkers’ stichten, aan de beoefening der vaderlandsche dichtkunst en historie gewijd, waarvan o.a. ook Da Costa eenigen tijd lid was. In den studentenalmanak verschenen sommige van Van Groningen's verzen, waarvan vooral de twee Zedeprinten in den trant van Huygens zeer populair waren en vooraan geplaatst werden in de Studentenzangen (Leiden 1822). Op 3 October 1821 legde hij met goed gevolg voor het Prov. kerkbestuur van Zuid-Holland het proponentsexamen af en ontving dadelijk een beroep naar Bleskensgraaf en Hofwegen, waar hij den 9^en December 1821 intrede deed. Spoedig werd hij lid van de toen nog jeugdige maatschappij ‘Diversa sed una’ te Dordrecht, waar hij zijn eerste uitvoerige dichtstukken voorlas en veel van den omgang van begaafde mannen, o.a. E. Kist en B.F. Tydeman, genoot. Van Bleskensgraaf vertrok hij den 7^en October 1827 naar 's-Gravendeel waar hij op 2 Augustus beroepen was en op 14 October intrede deed. In deze verwaarloosde gemeente wist hij veel belangstelling te wekken en bleef er tien jaren, ‘de bloeitijd zijner dichterlijke gaven’ (W. Moll). In dien tijd gaf hij ook zijn Zangen voor onze dagen (Dordr. 1831) naar aanleiding van den Belgischen opstand in 't licht, die algemeen gunstig ontvangen werden, maar door een onbekende in de Utrechtsche Courant van 11 November 1831 scherp werden gehekeld als ‘hoogdravende onzin’. Doordat dit stuk eindigde met enkele versregels van J. van Lennep, scheen het, alsof deze de bedoelde criticus was, maar weinig dagen daarna deed Van Lennep een Brief over de zangen voor onze dagen (Amst. 1831) drukken, waarin hij dit ontkende en Van Groningen en zijn werk volkomen recht liet wedervaren. Den 30^en Juli 1837 deed

[p. 368]

Van Groningen intrede te Ridderkerk (beroepen 26 April; afscheid 's-Gravendeel 23 Juli), waar zijn moeder, die bij hem inwoonde, in 1843 overleed; zijn gevoel van eenzaamheid bezong hij in het later uitgegeven gedicht De Sterrenhemel. Den 23^en April 1845 verbond hij zich in 't huwelijk met Mej. M. Sitter (overleden 1883).

De vele détail-studiën, die hij voor zijn geschiedkundige gedichten gemaakt had, stelden hem in staat een Geschiedenis der Watergeuzen (Leiden 1840) samen te stellen, die toen zeer geprezen werd, maar nu verouderd is. Op historisch gebied leverde hij later nog een Kort verhaal van de invoering der bisdommen in Nederland in 1559 (Haarlem 1853). Zijn gedichten werden in twee bundels uitgegeven, namelijk: Onuitgegeven en verspreide gedichten (Leiden 1855; 2^e dr. ald., 1869) en Onuitgegeven en verspreide poëzy (Leiden 1855; 2^e dr. ald., 1869), het laatste voorzien van Van Groningen's welgelijkend portret. Den 22^en December 1861 is hij overleden, terwijl zijn nagedachtenis gehuldigd werd door J.H. Peetsold en P.J. de Bosson in een redevoering en een gedicht, te Dordrecht in 1862 verschenen als: Hulde aan de nagedachtenis van A.P. van Groningen.

Zijn biograaf, Prof. W. Moll, dien hij te de Vuursche als predikant bevestigd had, roemt hem om zijn edel karakter; alle jacht naar menscheneer was hem vreemd, vandaar dat hij moeilijk was over te halen, om zijn gedichten te doen drukken. Verschillende geschriften zijn in handschrift bewaard gebleven en een aantal losse aanteekeningen op zijn verlangen na zijn dood vernietigd.

Behalve het reeds genoemde zag van hem het licht: In Letterk. Lb. de biografieën van J.G. la Lau (Jaarg. 1858, blz. 14) en C. Gébel (Jaarg. 1859, blz. 79); verder: Nieuwjaarswenschen van Leidens Weezen voor 1842; Julianus (z.p., 1850) en een Leerrede over 1 Cor. 3:11, bij gelegenheid van zijn 25jarigen Evang. dienst uitgesproken (Zwijndr. 1847). Ook plaatste hij een mededeeling omtrent Joris Wybo of Sylvanus in de Bijdr. tot de Oudheidkunde en Gesch. van Zeeuwsch- Vlaanderen (dl. II, blz. 317 vv.); een recensie van Glasius' verhandeling over Erasmus als kerkhervormer in Nepveu en Schüller, Rec., 1852, blz. 184 vv., en verzen in Mnemosyne, Nieuwe Verz., 6^e stuk (1826). Eindelijk werkte hij mede aan een bundel Leerredenen, door Arnhemsche en andere predikanten in 1846 uitgegeven, aan Bijbelsche Vrouwen, Dichterlijk Album (Haarl. 1847/49), aan de Proeven van Christelijke gezangen, door Beets e.a., die in 1854 te Amsterdam het licht zagen, en bezorgde de uitgave van A. Biben, Timotheus (Schoonh. 1851).

Litteratuur: Molhuysen en Blok, N. Biogr. Wdb., dl. IV, kol. 678. - Frederiks en V.d. Branden, Biogr. Wdb., blz. 301. - J.P. de Keyser, Ned. Letterk. in de 19e eeuw, dl. II, blz. 589. - Letterk. Lb., Jaarg. 1864, blz. 141-159. - Knuttel, Bibl. v. Kerkg., blz. 117. - Sepp, Geschiedk. Nasp., dl. III, blz. 167. - Ned. Arch. K.G., N.S., dl. XII, blz. 277, 285. - Alb. Stud. L.B., kol. 1240. - Cat. Letterk., dl. I, kol. 77, 268, 404, 523. - Boekzaal, passim.