Biographisch woordenboek van protestantsche godgeleerden in Nederland. Deel 3

[Willem Goede]

GOEDE (Willem) is in 1764 geboren en studeerde onder voortreffelijke leiding te Jena, daar hij zich tot het predikambt bij de Lutherschen wilde voorbereiden. Tot proponent bevorderd, verbond hij zich in 1787 aan de Luthersche gemeente te Doetinchem en ging vandaar in 1789 naar Kampen. In 1792 openbaarde deze gemeente den wensch, zich bij de Remonstrantsche broederschap aan te sluiten, waarvan vroeger ook een gemeente te Kampen bestaan had, die echter sinds 1700 was te niet gegaan. Deze wensch werd, volgens een daarbij gevoegde verklaring, ingegeven door een afkeer van alle banden van menschelijk gezag in den godsdienst, terwijl de Lutherschen tevens onderstand vroegen voor het tractement van hun leeraar. Goede zelf ondersteunde dit verzoek, maar de Vergadering der Broederschap wees het van de hand, omdat zij zelf in financiëele ongelegenheid verkeerde en niet gaarne zich wilde mengen in een geschil tusschen de Lutherschen te Kampen en het Amsterdamsche consistorie. Goede besloot nu, zijn kerkgenootschap te verlaten en tot de Remonstranten over te gaan; hij wendde zich tot het College van professoren en curatoren, had op 5 Mei 1795 met hen een onderhoud over zijn godsdienstige beginselen en werd zonder bezwaar onder de Remonstranten opgenomen. De kleine Vergadering der Broederschap stelde hem den 3^en Juni 1795 tot predikant aan op een tractement van f 500. -, zoolang hij geen vaste standplaats had, daar hij den 24^en Mei van dat jaar zijn bediening te Kampen had neergelegd. In druk verscheen zijn Afscheidsredevoering, gehouden bij de Evang. Luthersche gemeente te Campen over Hand. 20:16-38, gevolgd van eerste leerrede bij de Remonstranten gehouden te Rotterdam over Joh. 8:31, 32 (Amst. 1795). Beroepen te Rotterdam op 3 Februari 1796, als opvolger van C. Nozeman, die Generaal-Chartermeester der Marine was geworden, hield hij hier spoedig zijn Intree-leerreden, gehouden 24 April 1796 bij de gemeente der vrije Christenen, genaamd Remonstranten te Rotterdam (Rott. 1796) en bleef er werkzaam tot zijn emeritaat, dat 13 Januari 1820 inging. Daarna vestigde hij zich te Kampen en overleed aldaar den 14^en Februari 1839. Hij was gehuwd met Susanna Maria Hulleman, die hem overleefde.

Goede, die in 't bijzonder werk maakte van het katechetisch onderwijs, heeft

[p. 277]

zich bekend gemaakt door het schrijven en vertalen van vele godsdienstige geschriften.

De volgende oorspronkelijke werken verschenen van zijn hand:

Leerreden over de christelijke vrijheid, Gal. 5:13-15 (Amst. 1791).

Godsdienstig magazijn voor predikanten, katechizeermeesters enz. (Rott. 1797).

De kinderen aan hunne zwakke zijde, of tafereelen van kinderlijke ondeugden en gebreken (Leiden 1805).

Een voorspellende droom (Amst. 1808).

De Onzigtbare, of de Goddelijke Voorzienigheid, werkzaam in de lotgevallen der menschen, 3 dln. (Amst. 1812/15). Dit geschrift verscheen naar aanleiding van een Duitsch werkje, getiteld: Der Unsichtbare oder Menschen-schicksale und Vorsehung.

Galerij van merkwaardige menschen en menschelijke lotgevallen (Dordr. 1813).

Een tweede druk, ten gebruike van de jeugd ingericht door L. v.d. Bor, verscheen te Amsterdam in 1835.

Schoolonderwijs over de gezondheid van den mensch en derzelver bewaring (Zutph. 1813, 2^e dr. ald., 1834).

Magazijn van en voor lijdenden en rampspoedigen, of bijdragen ter hunner onderrigting, bemoediging, hulp en troost, 2 dln. (Gron. 1817).

Nieuwe katechismus der natuurlijke geschiedenis, 4 dln. (Zutph. 1817; 2^e dr. Gron. 1832).

Korte schets eener christelijke geloofsbelijdenis (Rott. 1818).

Gezangen uit den kerker. Ten voordeele van den dichter uitgegeven door W. Goede (Rott. 1819). Dit zijn gedichten van iemand, die op 18jarigen leeftijd gevangen gezet, na 17 jaar wegens goed gedrag werd ontslagen.

Gezondheidsregelen voor het opluikend geslacht (in het 1^e dl. van: Herinneringen en wenken ter onderhouding van het geleerde door jongelieden, uitg. door W.H. Suringar, Leeuw. 1825).

Manier van catechiseren, door hemzelven beschreven en met een aantal uitgewerkte catechisatien verrijkt (Arnh. 1829).

Bloemen en vruchten, geplukt in den grooten tuin der geschiedenis (Breda 1830).

Nuttig en aangenaam allerlei (Kampen 1839).

Keur van Mengelingen, ter bevordering van wijsheid, deugd en godsdienst (Gorinchem 1839).

Als vertaalde werken deed hij het licht zien:

J.A. Starck, Vrijmoedige overdenkingen over het Christendom 2 dln. (Campen 1790/91).

Lichtenstein, Reizen in het zuidelijk deel van Afrika in 1803-1806, 4 dln. (Dordr. 1815).

L.C.G. Schmid, Beknopte handleiding voor leeraars van den Christelijken Godsdienst om verstandig en nuttig te prediken over de lijdensgeschiedenis van Jezus Christus (2^e dr. Rott. 1808; 3^e dr. Dev. 1852).

K. Hahn, Parabels en zedelijke verhalen voor de nadenkende jeugd (Gron. 1815).

J. Carr, Reize door Ierland, 2 dln. (Leeuw. 1816).

Ewald, Gedachten over de vorming der Israëlieten in Christelijke staten (Gron. 1817).

Ewald, De laatste tooneelen voor de wederkomst van Jezus, volgens de Openbaring van Johannes (Gron. 1817).

[p. 278]

L.J. Snel, Onderhoudende en leerrijke geschiedenissen voor de jeugd (2^e dr. Dordr. 1819; 3^e dr. ald., 1824).

Ewald, De Bijbelsche Geschiedenis, het eenige echte middel om den mensch tot waarlijk Christelijke godsdienstigheid op te leiden (Amst. 1819).

Muzel, Over het geloof aan de in het N.T. verhaalde wonderen (Amst. 1819).

Ewald, Geest des Christendoms en Christelijke gemoedsgesteldheid, geschetst voor beschaafde Christenen en inzonderheid voor de vrouwelijke sexe (Amst. 1819).

J.H. Fritsch, Handboek voor leeraars om verstandig en nuttig te prediken over de lijdensgeschiedenis (Gron. 1820).

Donndorff, Merkwaardigheden uit allerlei wetenschappen (Gorinch. 1820).

Nicolai, Over zelfkennis, menschenkennis en verkeer met de menschen (Arnh. 1822).

H.L. Fischer, Het bijgeloof ontmaskerd (Zutph. 1824).

Heinig, Des menschen ziel sterft niet, maar leeft in eeuwigheid (Utr. 1824).

A.H. Niemeyer, Philotas, Raadgever voor lijdenden en derzelver vrienden, vrij gevolgd en met aanmerkingen vermeerderd (Utr. 1827).

Litteratuur: V.d. Aa, Biogr. Wdb., i.v. - Molhuysen en Blok, N. Biogr. Wdb., dl. II, kol. 484. - Frederiks en V.d. Branden, Biogr. Wdb., blz. 284. - Glasius, Godg. Ned., dl. I, blz. 532. - Tideman, Biogr. Naaml. Rem. Br., blz. 57, 58, 382. - Rogge, Cat. Pamfl. Rem. Bibl., 1^e st., 1^e afd., blz. 215-217. - Boekzaal, passim.