Biographisch woordenboek van protestantsche godgeleerden in Nederland. Deel 2

[Johannes Doesburg]

Doesburg (Johannes) was de oudste zoon van Johannes Doesburg en Aletta Vermeer. Geboren te Utrecht den 23sten Mei 1647 ontving hij aldaar onderwijs o.a. van de predikanten J. van Lodenstein en Gentman. Hij bezocht er de Latijnsche Scholen en later de Academie, waar hij in 1665 als student werd ingeschreven. Hij genoot er de leiding van mannen als Gisb. Voetius, die hem ook gedoopt had en Andr. Essenius. Den 18den Maart 1668 bevorderd tot proponent, werd hij den 27en Dec. d.a.v. bevestigd predikant te Varik door Sam. Wiselius, predikant te Zalt-Bommel (met 2 Kon. IV:9); zijn intreetekst was 2 Thess. III:1. Vandaar vertrok hij naar Beesd, waar hij den 7den Aug. 1670 intrede deed (met Ps. XXXIV:12), na den 24sten Juli afscheid te hebben genomen van zijn eerste gemeente (met Filipp. IV:1). Zijn derde standplaats was Jaarsveld; na afscheid van Beesd den 31sten Dec. 1671 (met 2 Cor. XIII:11), ving hij daar zijn dienstwerk aan in 1672 (met Jerem. I:4-7). In datzelfde jaar werd Jaarsveld door een inval der Franschen bijna geheel in de asch gelegd. Dit was oorzaak dat Doesburg uitweek naar Amsterdam, waar hij meer dan eens tot veler genoegen predikte. Niet lang daarna keerde hij terug, maar uit het oogpunt van veiligheid hield hij zich op binnen Schoonhoven, vanwaaruit hij telkens naar Jaarsveld ging om er den dienst waar te nemen. Den 7den April 1674 werd hij beroepen te Kampen, waar hij in Mei d.a.v. bevestigd werd. Na in 1677 van daaruit voor een beroeping als Gasthuispredikant te Delft bedankt te hebben, nam hij in datzelfde jaar eene andere, naar Rotterdam aan, waar hij den 2den Januari 1678 als eerste negende predikant werd bevestigd door Fr. Ridderus, predikant aldaar (met 1 Tim. IV:12a) en intrede deed (met Psalm li:14, 15); zijn afscheidtekst te Kampen was 1 Thess. IV:1, 2.

Hij bleef, schoon gedurende een paar jaar vóór zijn dood lijdende, toch tot zijn overlijden den 12den (niet zooals v. Harderwijk t.a.p. opgeeft den 11den) Juni

[p. 519]

1711 den dienst waarnemen; den 31sten Mei tevoren had hij zelfs nog tweemaal gepredikt en was hij in het ‘Gebed’ voorgegaan. In 1693 hield hij de openingsrede voor de Z.-Hollandsche synode te Brielle (tekst: Exod. XXII:30), en fungeerde aldaar ook als praeses. Onder zijn leiding werden door deze synode artikelen opgesteld tegen Balthazar Bekker, die ‘de werkinge der Geesten op de lichaamen loochende’ en tegen Roëll, die leerde ‘dat Jezus Christus niet is geweest de eenige, eeuwige, natuurlijke en eigentlijke Zone Gods’. Voorts presideerde J. Doesburg nog de Z. Hollandsche synode te Dordecht in 1698, waar hij ook benoemd werd tot deputaat, en in 1706 die te Woerden. Achtmaal verscheen hij op verschillende synoden als lid, tweemaal als correspondent.

Als Evangeliedienaar maakte hij grooten opgang. Hij was een boeiend prediker, een krachtig bidder, een man van groote gaven, geliefd ook om zijn ijver en beminnelijkheid in den omgang. Van den kansel bestreed hij meermalen het Pausdom en de philosophie van Descartes. Een proeve van zijn dichtkunst is te vinden vóór in het eerste deel van à Brakels Redelijke Godsdienst en draagt tot opschrift Eergraf van den zaligen Heer Wilhelmus à Brakel Th.F. Leeraar van Gods Kerk te Rotterdam. Hij was gehuwd met Elisisabeth Pecock, dochter van Willem Pecock, koopman te Amsterdam en van Sara Seuleyn.

Uit dit huwelijk werden geboren drie zoons en drie dochters, die hem overleefden.

Een zijner zoons was Johannes Doesburg, den 9den Maart 1735 overleden als predikant te 's Gravenhage. Van hem bestaat een Lijkpredicatie op Wolferdus Bernhardus Blanken, predicant te 's Hage. 's Grav. 1629. 4^o. Zie over hem: Het Rechtbetaamlijk Gedrag en de heerlijke belooning van een Geestelijken Dienstknecht of Huisbezorger; Vertoond in een Lijk-reden over Matth. XXIV:45-47, ter Nagedachlenisse van den E. Heere Johannes Doesburgh. Laatst getrouw Bedienaar des Godd. Woorts in de Gem. te 's Gravenhage. Uitgespr. in de Gr. Kerk ald., op den 13den Maart 1735 door Lud. Timon Pielat, Des Overledenens Amptgenoot. 's Grav. 1735. 4^o.

De jongste zoon van J. Doesburg Sr. was Petrus Doesburg, overl. den 17den Dec. 1762 als emeritus van Varik (waar hij tweemaal predikant was geweest).

Jongere broeder van J. Doesburg Sr. was Wynandus Doesburg, overl. den 4den Mei 1694 als predikant te Rotterdam, waar hij bijna drie jaren lang samen met zijn broeder arbeidde, die na zijn verscheiden eene lijkrede op hem hield: Het Zalig Afsterven van Wyn. Doesburg, in zijn leven Getrouw Dienaar J. Chr. in Zijn Gemeynte te Rotterdam, ons tot opwekkinge en navolginge voorgesteld in een Verhandeling over Hebr. II:4. Rott. 1694. 4^o.

Voorts verscheen van hem:

De Rouwe van Gansch Juda, over de Dood van den Godvrugtigen koning Josia, Toegepast en naader uitgebreid op het overdroevig afsterven van zijn Majesteit, Willem de Derde, Koning van Engeland, Schotland, Vrankryk en Yerland, Erfstadhouder &c. &c. Ende tot Opwekkinge v.h. Nederlands Juda. In deze tijden voorgesteld uit II Chron. XXXV vers 23, 24, 25. Rotterd. 1702. 4^o.

Des levens kortheid en des menschen ijdelheid, Voorgestelt en toegepast op den 20 April 1704 uit Psalm 39:6 bij gelegentheid van het droevig en haestig overlijden van den heer Ludolphus de With. In zijn leven zeer getrouw Dienaer J. Chr. in zijn Gemeynte tot Rotterdam. Rott. 1704. 4^o.

[p. 520]

Moet gevende Opwekkinge Davids aan Salomon. Over 1 Chron. XXVIII:20. Bij de bevest. v. zijn zoon J. Doesburg. Amst. 12^o.

Litteratuur: Fr. Ridderus, Voorbeeldt v.e. Waar Predikant, vertoont in een Predicatie, Gedaen op den 2. January 1678. Uyt 1 Tim. 4 vers 12 (Niemant verachte uwe jonckheydt). Op de bevestinge van D. Johannes Doesburgh, tot Predikant in de bloeyende Gemeynte v. Rotterdam - Tit. 2 vers 7. Betoont u zelven in alles een Voorbeeldt v. goede Wercken. Rott. 1678. 4^o. - A. Tiele, Israëls Rouwbedryf over de Dood v. Samuel, Ter geleegentheid v.h. smertelijk en haastig afsterven v.d. Eerw., en Welgeleerden Heer Johannes Doesburg, In zijn E: leeven zeer ijverig en getrouw Leeraar in de Gemeente v.J. Chr. te Rotterdam, Ontslaapen den 12. en begraaven den 17 Junii 1711. Uitgebreid en toegepast, des daags na de begraafenis, uit 1 Sam. XXV:1. Rott. 1711, 4^o. - Dan. le Roy, Elia van Elisa ontrukt en weggenomen Door een haastige en wonderbare Hemel-Vaart, Van Elisa beklagelijk uitgeroepen, Ter gelegentheid v.h. Onvermagt en Zaalig Afsterven van D. Johannes Doesburg, In zijn Eerw. Leven, Waardig en Getrouw Leeraar der Gemeinte J. Chr., te Rotterdam. Uit II Koning. II:XII. Rotterd. 1711. 4^o. - v.d. Aa, a.w., i.v. - K.J.R.v. Harderwijk, Naamlijst en Levensbijzonderheden der Predikanten .... in de Nederd. Herv. en Waalsche Gem. te Rotterdam ...., blz. 51. - Album Stud. Acad. Rh. Traj., kol. 59. - H. de Jongh Azn., Alphab. Naamlijst van alle de Predik..... tot de jaare 1750 .... ond. de negen Classen v.h. Syn. v. Gelderland, blz. 289. - M. Soermans, Kerk. Reg. v. Z.-Holl., blz. 71, 81. - Dez., Synod. Reg. v. Z.-Holl., blz. 76, 77, 186, 235, 246. - W.P.C. Knuttel, Acta der Part. Syn. v. Z.-Holl. IV (1657-1672); V (1673-1686); VI (1687-1700) (reg.). - H. de Jongh, Naam-lijst der Predik., ond. de IX Cl. v.h. Geld. Syn., blz. 77, 87, 289. - A. Moonen Azn., Naemketen der Predik..... v.d. Herv. tot het jaer 1709 .... ond. de vier Cl. v.h. Overijss. Syn., blz. 24; Vervolg tot 1803 (d. B.G. Noordbeek) en tweede verv. d. J. Hoogewal (Dev. 1807), blz. 38. - v. Alphen, N.K. Handb. Jrg. 1903, Bijl. U, blz. 117, 158; jrg. 1907, Bijl. Q, blz. 152, 153; jrg. 1910, Bijl. S, blz. 156; jrg. 1912, Bijl. S, blz. 147. - J. Hartog, Geschied. v.d. Predikkunde in de Prot. Kerk v. Nederl., blz. 90. - v. Abkoude - Arrenberg, Naam-Reg. v. Ned. Boeken. I, st. III, IV i.v. - Catal. der Bibl. v.d. Maatsch. der N. Lett. te Leiden. I, 728, 734; II, 174. - W.P.C. Knuttel, Catal. v.d. Pamfl. berust. in de Kon. Bibl. III (1689-1713), No. 14703, 14704.