Biographisch woordenboek van protestantsche godgeleerden in Nederland. Deel 2

[Isaäcus Diamantius]

DIAMANTIUS (Isaäcus of Ysacus) werd in 1578 te Antwerpen geboren; in het Album Studios. der Leidsche Academie wordt als plaats zijner herkomst aangegeven Frankenthal, wat zich hieruit verklaren laat dat zijne ouders na de inneming van Antwerpen door Parma (1585) verhuisden naar Frankenthal in de Paltz, waar zijn vader bij herhaling als magistraat werd gekozen. Na de Academiën van Heidelberg en van Genève te hebben bezocht, waar hij als student in de Theologie werd ingeschreven resp. den 19den April 1597 en den 28sten Mei 1599, voltooide hij zijne studie aan die te Leiden, waar hij werd ingeschreven den 9den Augustus 1600.

Tot Proponent bevorderd werd hij in 1605 beroepen te Scherpenisse en in datzelfde jaar aldaar bevestigd. In het jaar te voren was door hem afgeslagen een beroep naar de Hollandsche Gemeente te Frankfort, waar zijn hulp begeerd werd naast den zwakken predikant Genius.

Van Scherpenisse vertrok hij in 1609 naar de gemeente van Breda. Aldaar geraakte hij in strijd met zijn ambtgenoot Abraham Muysenholl, een ijverig voorstander der Contra-Remonstrantsche richting, die met anderen aandrong op onderteekening van den Catechismus. Diamantius weigerde dit. Dit leidde tot een conflict, waarvan het verloop is geschetst in een schrijven van zijn zwager G.J. Vossius, Regent van het Theologisch College te Leiden aan Hugo Grotius, gedateerd 3 Dec. 1615 en afgedrukt bij Brandt (t.a.p. onder ‘Litteratuur’). In verband met zijn optreden in deze werd het gerucht verspreid dat Diamantius overhelde tot de gevoelens der Remonstranten. Zijne prediking werd aan eene scherpe critiek onderworpen. Met zijn ambtgenoot Boxhorn liet hij zich toen overhalen een formulier van vrede te onderteekenen, bedoelende scheuring te voorkomen. Ook dit werd hem van zekere zijde euvel geduid. Daarbij kwam dat een ziekentrooster te Breda er veel toe bijdroeg bij een deel der gemeente de verdenking van Remonstrantisme tegen hem te versterken. De oneenigheid nam toe; naar het heette waren een paar honderd lidmaten van zins zich om deze oorzaak van het Avondmaal te onthouden. Door een Magistraatsbevel (4 Dec. 1615) om zich op den kansel te onthouden van al wat de verdeeldheid verder kon bevorderen werd de openbare scheuring evenwel nog voorkomen.

Spoedig daarop verliet Diamantius Breda. Ongetwijfeld door invloed van Wtenbogaert, door H. Grotius op verzoek van Vossius daartoe bewerkt, was hij beroepen te Delft. Van den kant der gemeente, die hij verliet, ging dit niet zonder moeilijkheden. Den 24sten Juli 1616 echter kon hij intrede doen te Delft. Onder zijn prediking aldaar kwamen er ook lieden, die bekend stonden als Coornhertisten, David Joristen, Libertijnen en dergelijken. Dit bezorgde hem ook te Delft de ver-

[p. 470]

denking van onzuiverheid in de leer. Menigeen verliet hem. Zijn gestel bleek intusschen door al het gebeurde ondermijnd, en nog eer men kerkelijk handelend tegen hem was opgetreden, overleed de teergevoelige man reeds den 19den (volgens G. Brandt den 9den) Febr. 1617 (niet reeds in 1616 zooals Soermans e.a. gegeven), na een tijdlang gekwijnd te hebben.

Den 19den Januari 1606 was hij ten overstaan van Prof. Gomarus te Leiden gehuwd met Maria Junius, oudste dochter van den vermaarden Franciscus Junius en zuster van G.J. Vossius' echtgenoote. Zijne weduwe overleefde hem en huwde later met Samuel Naeranus (die in 1641 overleed als Remonstr. predikant te Amersfoort); Joh. Naeranus, Rem. predikant te Oude Wetering was hun zoon. Een brief van Hugo Grotius aan haar als weduwe gericht vindt men in Vaderlandsche Letteroefeningen (1845), blz. 438-440. Over haar levenslot zie J.W. de Crane, Oratio de Vossiorum Juniorumque familia, etc. (Gron. 1821), p. 49.

Geschriften van Diamantius zijn niet bekend.

Litteratuur: Mr. J. de Wal, Nederlanders, Studenten te Heidelberg in ‘Mededeel., gedaan in de vergad. v.d. Maatsch. der Ned. Letterk. te Leiden’ (1885-1886), blz. 97. - Le Livre du Recteur, Catalogue des Etudiants de l' Académie de Genève (1559-159). (Genève 1860), p. 55. - Album Studios. Acad. Lugd.-Bat., kol. 59.- A.A. van Schelven in ‘N. Ned. Biogr. Woordenb.’ (red.: Dr. Molhuyzen en Prof. Dr. Blok). III, kol. 283. - G. Brandt, Hist. der Reform. II, blz. 304-310. - H.C. Rogge, Johannes Wtenbogaert en zijn tijd. II, blz. 326-328. - J.J. Dodt van Flensburg, Archief voor Kerkel. en Wer. Geschied. inzond. v. Utrecht. VI, blz. 388-390. - Th.E. van Goor, Beschrijving der Stadt en Lande van Breda, blz. 76. - M. Balen, Beschryving van Dordrecht. II, blz. 1018. - B. Glasius, Geschied. der Nation. Synode, geh. in 1618 en 1619 te Dordrecht. I, blz. 227. - M. Soermans, Kerkel. Register v.Z. Holl., blz. 36, 154. - v. Alphen, N. Kerk. Handb. Jrg. 1907, Bijl. Q, blz. 110. - J. Wtenbogaert, De Kerckelicke Historie enz. (1646), blz. 800. - Fr. W. Cuno, Franciscus Junius der Aeltere, Professor der Theol. u. Pastor (1545-1602), S. 221, 222. - A.C. Duker, Gisb. Voetius. II, blz. 15³. - De Navorscher, IX (1859), blz. 130, 259, 272, 349; XLVI (1896), blz. 173.