Biographisch woordenboek van protestantsche godgeleerden in Nederland. Deel 2

[Alle Derks]

Derks (Alle), zoon van Derk Alles, oudsten leeraar bij de oude Vlaamsche Doopsgezinden te Meeden in Groningen, werd aldaar geboren den 16den Juni 1670. Door zijn vader tot het leeraarsambt opgeleid werd hij in 1699 te Groningen tot den gewonen dienst des Woords verkozen, en bevestigd door zijn vader, als wiens opvolger in den vollen dienst of als oudste hij den 3den Juni 1711 bevestigd werd door zijn ambtgenoot J. Kriens.

In 1713 geraakte hij in conflict met het burgerlijk Bestuur, omdat hij te Uithuizen zekeren Gerrit Berends, geboren uit Hervormde ouders had gedoopt. Dit veroorzaakte dat Alberda van Nijenstein, tegen hem wilde procedeeren en zijne uitlevering vroeg. Op diens klacht ging men echter niet in, daar Alle Derks bewees dat de gedoopte omtrent dertig jaar oud was, sinds lang de vergadering der Doopsgezinden bezocht en sedert tien maanden vóór zijn aanneming naar den begeerden doop had gestaan en zulks met goedvinden zijner ouders. Daarop trachtte Alberda v.N. de H.H. van de Ommelanden een resolutie te doen nemen, waarbij de rechters in de Ommelanden verzocht werden Alle Derks gevangen te nemen en de vergaderplaatsen der Doopsgezinden bij provisie te sluiten. Deze desbetreffende resolutie (2 Juli 1714) bleef zonder gevolg. Alle Derks bleef in zijn ambt.

In 1723 reisde hij met Albert Willems naar Polen, om aldaar bij de gemeenten Doop- en Avondmaal te bedienen en iemand in vollen dienst te bevestigen. Op de Zondagen (16 en 23 April) voorafgaande aan zijn vertrek had hij aan zijn Groninger gemeente de Voetwassching en het Avondmaal toegediend, tevens afscheid van haar nemende met Hand. XX:32.

Toen uit Zwitserland vele vluchtelingen hier te lande kwamen, trok Alle Derks zich hun lot ernstig aan. Ook werd door hem in 1732 in vereeniging met Hendrik Berends en Pieter Folkerts een jaarlijksche collecte bij de gemeente der Societeit

[p. 445]

voorgesteld voor de noodlijdenden in Pruisen en Polen, die door bijna alle gemeenten werd toegestaan.

Hij overleed, in de kringen der Doopsgezinden diep betreurd, den 29sten April 1733, nadat hij voor het laatst had gepredikt te Sappemeer den 1sten Febr. te voren over den tekst Rom. VI:23.

Hij was den 10den Januari 1692 gehuwd met Aaltje Izaäcs Cremer, eene Deventersche.

Zijne geschriften zijn:

Een nieuwe uitgave van den Biestkens Bijbel.

Lusthof des Gemoets, bestaande in stichtelijke gezangen, Gron. 1732, met een Agter hofje, in zig bevattende uijtgesogte stichtelijke en zielroerende Gesangen. Gron. 1732 en 1735. Herdruk van dit Agter hofje in 1736 met een Bijvoegsel.

Litteratuur: Blaupot ten Cate, Geschied. der Doopsgez. in Gron., Overijssel en Friesland. I, blz. 130, 137, 143, 158, 183; II, blz. 54. - Dez., Gesch. der Doopsgez. in Friesl. (Leeuw. 1839), blz. 200, 202, 382. - Naamlijst der Doopsgez. Schryveren en Schriften, Beginnende met den Jaare MDXXXIX en eindigende met den Jaare MDCCXLV. (Amst. 1745), blz. 29.

Over Alle Derks als dichter: Doopsgez. Bijdragen (1900), blz. 76, 96 vv.