Biographisch woordenboek van protestantsche godgeleerden in Nederland. Deel 2

[Casparus Danckerts]

Danckerts (Casparus) ontving zijn opleiding bij Joannes Naeranus, Remonstrantsch predikant te Oudewetering, aan wien door Curatoren van het Seminarium den 4den September 1669 was opgedragen in zijn plaats op te richten ‘uyt naem van de E. Societeyt een School, als Rector, om de jonge luyden, welcke nog vrij ongeoeffent sijn in Linguis Latina et Graeca, in de Philosophia en Historiis te oeffenen soo ver, dat sy met goede vruchten de lessen van den Professor in Theologia souden konnen aanhooren’, een maatregel voorloopig voor een jaar genomen, maar later door de Broederschap ad vitam bevestigd. Tevens werd bepaald ‘dat Ds. J. Naeranus syn discipel Casparum Danckerts sal gebruicken als Conrector.’ In de Vergadering der Remonstrantsche Broederschap van Aug. 1671 werd van de school als van het ‘Gymnasium der Societeit’ gesproken. In 1673 vroeg Naeranus verlof Danckerts somtijds voor zich te laten prediken. In November van dit jaar werd Danckerts uitgenoodigd gedurende twee maanden te Amsterdam te komen om het theologisch onderwijs van Prof. van Limborch te volgens ‘ten einde er orde op zijn examen zou mogen gesteld worden’. Het examen werd echter sterk vertraagd; het had pas in Maart 1677 plaats; hij werd tot proponent aangenomen, ‘doch soo, dat hij zich zelve sal evertueeren, om binnen weynich weecken zijn bedeestheyt te ooverwinnen en alsoo als Proponent in dienst van de Societeyt te konnen gebruickt worden’.

Na het vertrek van Danckerts geraakte de kweekschool van Naeranus geheel in verval. Laatstgen. overleed 4 Dec. 1679. Tijdens zijn ziekte had Danckerts, die inmiddels zijn schoonzoon was geworden, met een der Amsterdamsche predikanten eenigen tijd om de veertien dagen te Oudewetering gepredikt. In den winter van 1680 kwam hij als proponent te Kampen, waar de Remonstrantsche gemeente van tijd tot tijd op verschillende wijze door predikanten en proponenten bediend werd. In de Vergadering der Broederschap van Mei 1681 klaagde Danckerts over ongelijk, hem bij het beroep van een ander proponent aangedaan; daarna werd hij op verzoek van Kampen, als satisfactie aan deze gemeente als leeraar toegestaan, onder beding dat hij, evenals anderen, zich moest tevredenstellen met hetgeen de gemeente boven het proponentstractement kon opbrengen, maar met toekenning van het recht om elk wettig beroep naar elders op te volgen. Dit werd den 19den Aug. besloten. Spoedig echter bleek dit tractement onvoldoende, waarop aan Danckerts zijn volle tractement uit de kas der Societeit werd toegelegd met de bepaling dat Kampen rekening zou doen aan den Boekhouder der Societeit en na Danckerts geen recht op een eigen predikant zou hebben.

In 1684 vertrok hij naar Zwammerdam, welke gemeente sinds 1681 met die van Boskoop gecombineerd was. In den winter van 1694 werd hij voor Boskoop geholpen door den proponent, die te Gouda assisteerde, en twee jaren later werd hij wegens zwakheid en ouderdom geheel van den dienst in de gemeente ontslagen. In 1716 emeritus geworden, overleed hij in 1719 te Rotterdam.

[p. 379]

Hij schreef een Historia Reformati Belgii, ministrorumque Sacrorum, qui Remonstrantes vocantur; 2 tomi. Liber scriptus ab eo aetatis anno 78, cf. Tom. 2 non procul a fine. (Loopend tot op de eerste vervolgingen). Dit handschrift, meer apologie dan historie bevattend, werd in 1737 door den hoogleeraar van Cattenburch aan Curatoren van het Seminarium overgegeven, maar is nimmer in druk verschenen.

Na den dood zijner eerste vrouw, hertrouwde hij met Adriana Zwaerdecroon, (dochter van Petrus Zwaerdecroon, Med. Doctor te Rotterdam), welke kinderloos overleed.

Van zijn hand verscheen:

Virtus Triumphans Illustrissimi Herois D.D. Petri Grotij, Olim ad Reges Galliae en Sueciae Legati, aliisque Splendidis in Patria Munijs Summa et Fide, et Prudentia perfuncti, Boni Civis, Patris Patriae, Per varios Labores, Discrimina et Casus, portum Immortalitatis ingressi. Roterodami, MDCLXXVIII, 4^o. Van dit gedicht verscheen, bij denzelfden uitgever (Isaak Naeranus) een vertaling door J. Oudaan: De Zegepralende Deugd Van den doorluchtigen Heere De Hr. Pieter de Groot, wijlen Gezant aen de Koningen van Vrankryk en Zweden En door heerlijke Staatsbedieningen in zijn Vaderland, met de hoogste Trouw Wijsheyd en Lof bekleed, Goed Burger, Vader des Vaderlands; Door veelderleye toevalligheyd, arbeyd en gevaar, ter haven der Onsterffelijkheyd ingebracht. Uit C. Dankers Latijn vertaalt. Rott. MDCLXXVIII. 4^o.

Danckerts gaf voorts een vertaling van van Limborchs ‘Theologia Christiana’ onder den titel: Christelijke Godgeleerdheid van Philippus van Limborch, Hoog-Leeraar der H. Godgeleerdheid onder de Remonstranten. Tot oeffening der Godzaaligheid, en bevordering der Christelyke Vreede byzonder aangeleid. 3 dln. Amst. MDCCI, MDCCII, MDCCIII. 4^o.

Litteratuur: v.d. Aa, a.w.i.v. - J. Tideman, De Remonstrantsche Broederschap. Tweede dr. (uitg. Dr. H.C. Rogge en Dr. B. Tideman Jz.), blz. 22 vv., 146, 149, 152, 160, 381, 448. - Chr. Sepp, Johannes Stinstra en zijn tijd, II. blz. 271. - Catalogus der Boeken en Handschriften v.d. Biblioth. der Remonstr. Gem. te Amsterdam, blz. 78, No. 75, zie ook No. 76. - W.P.C. Knuttel, Catalogus v.d. Pamfletten-Verzameling, berust. in de Koninkl. Bibl. 2de dl. 2de st. 1668-1688. No. 11634, 11635, - De Navorscher, IV, Bijbl. p. LXXVIII, LXXX.