Biographisch woordenboek van protestantsche godgeleerden in Nederland. Deel 2

[Jaques George Chaufepié]

CHAUFEPIÉ (Jaques George) zoon van Samuel (geb. ± 1644, predikant te Couhé tot aan de intrekking van het edict van Nantes, en toen naar Holland gevlucht, waar hij achtereenvolgens in dienst was bij de Waalsche gemeenten te Balk en te Leeuwarden, in welke laatste plaats hij stierf den 11^den Maart 1704) en Marie Marboeuf de la Ribaudière, aanschouwde het levenslicht te Leeuwarden, den 9^den Nov. 1702. Zijn moeder, die na den dood van haar man, met een groot gezin (10 kinderen) achterbleef en van een niet al te groot inkomen moest leven, gaf aan haar jongsten zoon een voortreffelijke opvoeding en deze toonde zoo'n grooten ijver dat hij bereids op jeugdigen leeftijd naar de hooge school te Franeker kon gaan, waar hij de lessen volgde van R. Andala, de beide Vitringa's en A. Schultens. Met verbazend veel lust voltooide hij hier zijn studie en het feit, dat hij op 19-jarigen leeftijd, den 8^sten Mei 1723, door de Walsche synode, destijds te Amsterdam vergaderd, tot proponent werd bevorderd, bewijst genoegzaam, hoe hard hij gestudeerd heeft. Tot zijn onderhoud werd hem een voldoend jaargeld gegeven en in de hoofdstad des lands, zou hij voor een bejaard predikant, enkele predikbeurten vervullen. Als hij hier ongeveer drie jaar had doorgebracht, werd hij bijna gelijktijdig beroepen te Kampen (den 26^sten Maart 1725) en te Vlissingen (den 28^sten Maart 1725). Laatstgenoemde gemeente werd aangenomen en de bevestiging, door zijn te Nijmegen werkzaam zijnden broeder Samuël Simon, had plaats den 17^den Juni met Hebr. XIII:20 en 21, de intreepreek ging over Cor. IV:5.

Achtereenvolgens diende Chaufepié de Waalsche gemeente te Delft (beroepen 13 Nov. 1733, bevestigd 17 Jan. 1734) en te Amsterdam (ber. 17 Sept. 1743, afsch. te Delft met Hebr. XIII:20 en 21, bev. 1 Dec. door Ds. Courtonze met 1 Cor. III:7 en 20, intree-tekst Hand. XX:24). In deze zijn derde gemeente is Chau-

[p. 40]

fepié voortdurend werkzaam gebleven tot den 3^den Juli 1766 toen hij op ruim 84-jarigen leeftijf overleed. Preeken deed hij evenwel in het laatst van zijn leven niet veel meer, immers in 1765 nog maar tweemal: ‘edoch naderhand hebben zijne ligchaamskrachten hem zulks niet meer toegelaten, evenwel behield hij, tot het einde toe, zijne zielsvermogens, alsmede het volle gebruik van zijn gezicht.’ Om zijn getrouwheid en ijver waarmee hij zich van zijn plicht kweet, wordt hij ten zeerste geprezen en zijn kanselarbeid wordt zeer geroemd. Bij hem beheerschte de stof den tekst en ‘hoewel de exegese in zijn werk eene groote plaats inneemt, en hij zelfs in drie achtereenvolgende leerredenen de niet gemakkelijke taak op zich neemt, om eene verklaring te geven van Daniël IX:24-27, zoo is de onderworpenheid aan de bedoeling van den tekst zijn hoofddeugd niet.’ Veel waarde hechtte hij aan goed catechetisch onderricht en tot op hoogen leeftijd gaf hij godsdienstonderwijs aan hen, die dit van hem verzochten. Trouw in het doen van huisbezoek, hielp hij armen en ongelukkigen zooveel en zoo maar immer mogelijk. ‘Zijn voorbeeldig leven, zijn werkzaam geloof, en zijne aanhoudende verrichtingen, ter bevordering van het heilrijk doel zijns Grooten Meesters, laaten geen den minsten twijfel over, of hij geniet reeds daadelijk den genadenloon, aan alle Gods graaggetrouwe knegten toegezegt.’ 's Mans uitmuntende hoedanigheden en groote diensten werden door de gemeente zeer op prijs gesteld. Met Chaufepié daalde een voortreffelijk man ten grave. Van zijn groote kennis, die hij bezat, getuigen de vele geschriften, die van zijn hand het licht zagen.

Terwijl hij nog student was verschenen van hem twee Latijnsche verhandelingen nl. eene de ideis innatis en de andere dissertatio de supplicio crucis (gedrukt in 1721).

Lettres sur divers sujets importants de la religion. Amst. 1736. (In dezen bundel vindt men de zeven brieven, die in onze taal overgezet, verschenen onder den titel; Brieven over gewigtige zaken betreffende den godsdienst. Haarl. 1738.

Histoire du monde sacré et profane uit het Engelsch vertaald naar Shuckfort. Leid. 1738 en en 1752. 3 dln. Alleen het 2^de deel is bewerkt door Chaufepié, J.P. Bernard zette het 1^ste, en Toussaint het 3^de deel over.

Histoire universelle depuis le commencement du monde jusqu'a présent. Amst. Parijs 1742-1792. Dit werk werd door verscheidene vertalers in het Fransch overgebracht. Chaufepié vertaalde dl. XV-XXIV en verrijkte deze deelen met veel verbeteringen en oordeelkundige aanmerkingen.

Nouveau dictionnaire historique et critique pour servir de supplément ou de continuation au dictionnaire de M.P. Bayle. Kan, wat de geleerdheid der artikelen aangaat, Chaufepié hier bijna de evenknie van Bayle geheeten worden, als criticus staat hij verre beneden hem.

Histoire de la vie et des ouvrages d'Alexandre Pope, geplaatst voor de door Elie de Joncourt bezorgde vertaling dier werken, waarvan de uitgave begon te Amsterdam in 1754.

La vérité de la religion Chrétienne, prouvée par l'état présent du peuple juif, en trois sermons, auxquels on en a adjoint deux autres; l'un sur l'époque de l'avénement du Messie, l'autre sur le lieu de sa naissance.. Amst. 1756. (In het Duitsch vertaald door Petzold. Breslau 1758).

Vie des plus illustres philosophes de l'antiquité; vertaald uit het Grieksch door Diogène Laërce. Amst. 1758. 3 dln.

[p. 41]

Histoire de la patrie par demandes et par réponses. Uit het Holl. vertaald naar de verkorte Vaderl. Historie van J. Wagenaar.

Pratique des vertus Chrétiennes. Uit het Engelsch vertaald naar Basker. Amst. 1760. 2 dln.

Sermons de feu Jean Brutel de la Rivière, avec un éloge historique de l'auteur. Amst. 1746.

Trois sermons sur Jéremie XXXVI:35-37. Amst. 1758. Het doel dat Chaufepié met deze Sermons heeft is, om, uit den tegenwoordigen toestand van het Joodsche volk, de waarheid te bewijzen van den Christelijken godsdienst.

Na zijn dood gaf zijn neef Samuël uit: Sermons sur divers textes de l'Ecriture sainte. Amst. 1787. 3 vol.

Mémoires pour servir à l'histoire de la vie et des ouvrages de Monsieur Jurieu. Handschrift in 16 bladen. Onvoltooid gebleven biographie van Jurieu, eindigende met het dispuut van dezen met Nicole in 1686/87. Oorspronkelijk bestemd om geplaatst te worden in het supplément op Bayle's dictionnaire en ook voor een afzonderlijke levensbeschrijving van Jurieu.

Omstreeks het midden der 18^de eeuw richtten de Protestanten te Bordeaux een vraag over het doopen van kinderen (Mémoire adressé par les Protestants de Bordeaux à Messieurs les pasteurs de l'église Wallonne d'Amsterdam, touchant le Batême de leurs enfants. Ms. de 5 f.). Hierop verscheen antwoord: Réponse des pasteurs de l'église Wallonne d'Amsterdam à un Mêmoire, dans lequel on demande, si des Protestans, qui se trouvent dans un pais, où leur religion n'est pas reconnue, où l'on supose par les loix qu'il n'y a point de Protestants, peuvent sans crime faire administrer le Baptême de leurs Enfans dans l'Eglise Romaine; et y contracter des Mariages. Ms. de 4 f. Dit stuk is ongedateerd, het is vervaardigd door de Chaufepié zooals uit een met zijn handteekening voorziene aanwijzing blijkt.

Mémoire sur l'état de l'église Wallonne d'Otterberg dans le Palatinat, présenté au nom de l'église d'Amsterdam, au synode assemblé à Amsterdam. Juin 1752, geteekend door de Chaufepié. 27 Mei 1752.

La Confession de Foi etc. Leyde, Chez. El. Luzac 1726. (Nouvelle edition, revue par ordre du Synode de Schiedam, Mai 1767, par J.L. Flournoy, pasteur de Leyde et Actuaire, et J.G. de Chaufepié, Pasteur d'Amsterdam).

Van den vader Samuël bestaat in handschrift een autobiographie, het laatste gedeelte van zijn levensgeschiedenis is hierin voorgesteld door Jaques George.

Litteratuur: La France Protestante. 2^me ed. T. IV. Col. 245/46. - Boekzaal 1766b, blz. 112-114. - v.d. Aa, ll. dl. III, blz. 332-335. - J. den Hartog, Geschiedenis enz., blz. 405 en 406. - Catalogue de la Bibl. Wall. Leide 1875. Supplément 1875-1880 en 2^de Suppl. Zie reg. i.v.