Biographisch woordenboek van protestantsche godgeleerden in Nederland. Deel 1

[Samuel Koenraad de Bruine]

BRUINE (Samuel Koenraad de) zoon van Johannes en diens huisvrouw Elisabeth Imbregts, aanschouwde het levenslicht te Wezel, den 11^den April 1700. Hij bezocht de Lat. school te 's-Gravenhage en ging in 1717 naar de academie te Utrecht, ten einde zich aldaar verder door studie in de godgeleerdheid te bekwamen (cf. Alb. Stud. Rh. Tr. kol. 122). Hier volgde hij de lessen van H.A. Roëll, Reland, Mill, Serrurier, Duker, van Alphen en Lampe. ‘Onder deze Heren verscheide reizen gepreekt hebbende, heeft hij onder het opzigt van den laatsten in het openbaar gedisputeert, de Locis N.T., quae de λογῳ ὑπόστατιϰῳ agere videntur’.

Na volbrachte studie werd hij in 't laatst van het jaar 1722 praeparatoir geëxamineerd in de classis van 's-Gravenhage. Beroepen den 19^den Jan. 1723 te Dubbeldam, aanvaardde hij alhier zijn betrekking, na afgelegd peremptoir examen in de classis van Dordrecht, den 23^sten Mei. Van Dubbeldam, ging hij naar Deventer (ber. Oct. 1726, afsch. 10 Nov., intree den 8^sten Dec). ‘Hier was de Bruine met een onuitsprekelijk genoegen; wordende onophoudelyk door den opgewekten lust van die gemeente aangespoort, om met inspanning van alle zyne vermogens zyne Bedieninge te vervullen. Terwyl hy zig alhier dus bezig hieldt, wierden hem aangeboden de theologische professie en het ampt van predikant tot Lingen; doch wierdt te rade daar voor te bedanken.’

Een op hem den 26^sten Jan. 1729 uitgebracht beroep naar Middelburg werd niet aangenomen, ‘doch als hy op den 24 April 1729, wederom met eenparigheit van alle die stemmen, uitgesondert enen, wierd geroepen, en de WelEd. Groot Achtb. Burgemeesteren den 26 daaraan volgende daar by geliefden te voegen het ampt van theol. professor op 300 guldens jaarlyks, vondt hy zich verpligt die roeping op te volgen.’ In Zeelands hoofdstad deed hij zijn intree den 24^sten Juli 1729, ‘maar nauwelijks vyf weken daar geweest zynde, wierdt hy aangetast van een zware ziekte, die wel 38 weken duurde en hem zeer verzwakt hadt, van welke verzwakking de droevige overblyfselen nooit zo geheel verdwenen zyn, dat 's mans grooten geest, naar zyn blakenden wensch zich van het op dien tydt

[p. 670]

toe frissche lichaam, in die welgesteltheit die het voorheen bezat, heeft konnen dienen.

Na zyne herstellinge deedt hy zyne inwyingsrede tot het professoraat: de mirabilibus verbi divini, et necessaria ad illorum intellectum mentis illuminatione’.

Den 4^den Aug. 1739 volgde 's mans beroep naar Amsterdam, alwaar hij, na van Middelburg, den 6^den Sept. afscheid genomen te hebben en den 20^sten d.a.v. te zijn bevestigd, den 23^sten in dienst trad. Hij heeft hier gearbeid tot den 30^sten Maart 1748, toen hij, na een ongesteldheid van weinige dagen stierf. ‘Van de uitmuntende gaven en genadens, die de hemel gelegt hadt in dit broose vat, zal men liever geheel zwijgen, dan te weinig zeggen. Brieven van voorschryvens hadt hy in zyn tydt niet nodig. De groote gemeente, daar in hy als een getrouw dienstknecht de gerechtigheit van zijnen Heere boodschapte, was en blyft zyn brief, geschreven, toen hij nog in het vleesch was, in zyn hart, bekent en gelezen van alle menschen, en wel in 't byzonder de zulke die door zyn dienst zo zyn bewrogt, dat ze zyn openbaar geworden te zyn een brief van Christus geschreven niet met inkt, maar door den geest des levendigen Godts, niet in stene tafelen, maar in vleesche tafelen des harten. Niet zonder ontroeringe zag men onzen christen helt schoon het bouwvallig lichaam onder den last byna bezweek, den doodt als uittarten op den predikstoel, in zyne laatste leerredenen, zo op den jongsten bededag als de daar op gevolgde bedestont, en byzonder op den dag des Heeren, die onmiddelyk voor zyn sterven kwam, gehouden in het maar al te waarachtig voorgevoelen van velen, voor zwanen-zangen van de byna reeds verhemelde ziel hunnes teer beminden leeraars; tot wiens gedachtenis men veel vrymoedigheit vont om te zeggen: Amsterdam heeft den dienst genoten enes mans, dien nooit genoeg waarderen konden die hem recht kenden, en dien nooit recht gekent hebben, die hem niet in hoge waarde mochten gehouden hebben.’

Van hem bestaan:

Vier predikatien over het allerkrachtigste verband tusschen 's Heylands twee staten.

Men heeft van hem twee portretten, één door Quinkhard geschilderd en door Houbraken gegraveerd, met een Lat. vers van Is. Schorer predikant te Middelburg. Gerustelijk mag dus worden aangenomen, dat het gemaakt is in den tijd toen hij hier predikant was. Het tweede in zwartekunst door J. van Vilsteren, met een zesregelig gedicht van dezen graveur.

Litteratuur: v.d. Aa, ll. dl. II, blz. 1496: - Schotel, Kerkel. Dordrecht, dl. II, blz. 115 en 781. - Vooral Boekzaal 1748a, blz. 462-471. Uit het hier meegedeelde grafschrift blijkt, dat de Bruine den 5^den April begraven is. Nagtglas, ll. dl. I, blz. 84 en 85.