Biographisch woordenboek van protestantsche godgeleerden in Nederland. Deel 1

[Gerard Brandt]

BRANDT (Gerard) de jonge, werd als zoon van G.B. (die voorgaat) en Suzanna van Baerle, den 6^den April 1657 geboren te Nieuwkoop. De ‘fondamenten’ van zijn studie zijn gelegd te Hoorn en naderhand te Amsterdam, onder den geleerden rector Hadrianus Junius, en op zijn 13^de jaar ging hij ‘uyt de Latijnse scholen tot de academische lessen en hooger studiën’. Met goed gevolg deed hij zijn examina en gaf hij ‘groote hoop van yets bysonders te zullen wesen’, welk vermoeden volstrekt niet allen grond miste, dewijl hij ‘op zijn 21^ste jaer zig zelve niet alleen geoeffent had in de Latijnze, Grieckse en Hebreewsche, maar ook grondig verstond de France, Engelse en Italiaenze talen.’ Beroepen te Schoonhoven den 22^sten Nov. 1678, werd dit beroep toegestaan op voorwaarde, dat hij nog drie of vier maanden ten dienste der curateele zou blijven en dat hij slechts het tractement van een proponent zou hebben, totdat zijn eerste dienstjaar zou verstreken zijn. Spoedig nadat Brandt te Schoonhoven zijn intree had gepreekt, vertrok hij op last van het curatorium der broederschap naar Dokkum, alwaar hij de gemeente gediend heeft van den 18^den Dec. 1678 tot den 19^den Maart 1679; hierna hervatte hij zijn arbeid weer te Schoonhoven,

In Mei 1680 beroepen te Rotterdam, werd door die van Schoonhoven tegen de approbatie gedoleerd, aangezien hij nog geen drie jaar in de gemeente was geweest, en deze door zijn vertrek naar elders ongetwijfeld groote schade zou lijden. Deze klacht baatte evenwel niet veel, want het beroep werd geapprobeerd, op voorwaarde dat hij tot Pinkster 1680 te Schoonhoven blijven zou, wat ook gebeurd is.

Toen P. Bayle in 1681 begonnen was voorlezingen te houden aan de Latijnschelater illustre school te Rotterdam, werd Brandt den 19^den Aug. 1683 uitgenoodigd, iedere week een theologische onderrichting te doen. Deze voorslag werd aangenomen en het houden der ‘onderrichting’ bepaald op Vrijdag. Spoedig werd ze (immers den 19^den Nov.) naar de ‘groote kerk’ overgebracht. Lang hebben ze echter niet geduurd, want bereids den 21^sten Dec. stierf hij. ‘Zijne natuurlijke begaafdheden waren ongemeen! Zijn afscheyd christelyk.’

Volgens v.d. Aa, ll. dl. II, blz. 1195, bestaan er van hem drie afbeeldingen,

[p. 582]

één zonder naam van den graveur, maar met de initialen M.V.R., één door J. van Munickhuiysen en één door A. van Buysen. Onder één daarvan plaatste Joachim Oudaen dit vers:

Soo siet men Gerard Brandt, den tweeden van dien naam,

Een naam met liefde in 't hert, met eer in alle monden:

Hoewel den eeren-prijs, die haaren roem bestaan,

Onmooglijk nae verdienste op Aarde werd gevonden:

En schoon men trof hem min in omtrek, dat's geen nood;

Men heeft zijn schaduw zelfs gedoodverwt na den dood.

Van hem zag het licht:

XXXII Predikatien over verscheyde texten der H. Schrift. Rott. 1685. Hiervan verscheen ook een druk in 1724, vermeerderd met II predik. die nooit voor dezen gedrukt zijn geweest, alsmede de lijkpred. over ..... G. Brandt de jonge, door J. M(olinaeus).

Historie van de vijf artikelen, of een verklaring van 't gevoelen der Westersche kerken, en in 't bysonder van de kerk van Engelandt, in de vijf verschilpunten, heedensdaegs overgehaelt onder de naem van Arminianerye, beschreven door Petrus Heylins, hof-kapellaan van Karel I..... Uit het Eng. in Neerd. vert. door G. Brandt de jonge. Rott. 1687.

Tien predikacien over verscheyde texten der Heylige Schriftuere ..... waarbij gevoegd is een kort verhaal van zijn eerw. Leeven. Rott. 1704.

Elf predikacien over verscheyde texten der H.S., en theologische lessen..... Rott. 1705

Deze laatste bundel met den hieraan onmiddellijk voorafgaanden, gezamentlijk in een band gevoegd, kwamen onder den afzonderlijken titel: Eenentwintig Predicatien en Theologische lessen, met het leeven van den schrijver, in den handel. In de theol. lessen zijn deze punten verhandeld: ‘waarin de godsdienst bestaat; dat God is; van de onsterflykheyd der ziele; van de H. Schrift in 't algemeen; van de Apocr. boeken; van de waarheyd der H. Schrift; van de goddelykheyd der H. Schrift; van de volmaaktheyd der H. Schrift; van de klaarheyd derzelve.’

Litteratuur: v.d. Aa, ll. dl. II, blz. 1193-1195. Onder de werken van G. Brandt Jr. vinden we hier, op blz. 1194 nog vermeld: Twee predikatiën achter de Lijkrede van Johannes Minnaeus. Dit zijn dezelfde preeken, die we vinden achter den in 1724 te Rotterdam verschenen druk van de XXXII Predikatiën. - De Rem. broederschap, 2^de dr. reg. i.v. - Tweemaandel. Uyttreksels (Boekz. dl. XXVI), 1704, blz. 356-366. Boekz. dl. XXIX, blz. 351-366. - Rogge, Pamfl. Cat. (stuk I, afd. I, 3^de ged.), blz. 198 en 199. - Lijk-predicatie over het zalig affsterven van de Eerwaerdige, Godvruchtige, en zeer welsprekende Ds. Gerard Brandt de jonge, door Johannes Molinaeus. Rott. 1684.