Biographisch woordenboek van protestantsche godgeleerden in Nederland. Deel 1

[Abraham Josua Brakonier]

BRAKONIER (Abraham Josua) geboren te Amsterdam, den 8^sten October 1670 als zoon van Abraham en Maria de Colenaar. Pas was Brakonier naar de Lat. school in zijn geboortestad gegaan, toen zijn vader en moeder stierven (de eerste den 30^sten Oct. 1680, de tweede den 4^den Nov. d.a.v.). Na den dood zijner ouders kwam hij onder voogdijschap van Ds. Dankaarts, Carel Quina (ridder), Abraham Quina (m.d.), Cornelis Broek en Jakob Quina (kooplieden), die (het zij ter hunner eere gezegd), op voortreffelijke wijze zorg droegen voor de opvoeding van den jongen Brakonier, die, als hij de ‘triviale scholen’ had afgeloopen, in 1687, na het houden eener oratie in het koor van de Nieuwe Kerk, ‘de tribunis plebis’, leerling werd van de illustre school. Hier volgde hij de lessen van Wolsogen, de Raai en de Bie terwijl hij zich vooral onder leiding van Prof. van Leeuwen en van den Joodschen geleerde Pina, in de Oostersche talen bekwaamde. Van Amsterdam trok hij achtereenvolgens naar Franeker, waar hij twee jaar vertoefde, naar Utrecht en Leiden alwaar hij een jaar sommige hoogleeraren in de godgeleerdheid hoorde, terwijl hij in Juli 1697 in de classis Amsterdam, praeparatoir werd geëxamineerd.

Beroepen in Januari 1698 te Lisse, werd dit beroep echter, ‘onverwacht geimprobeerd’ door de ambachtsvrouw, en niet lang daarna overviel hem een langdurige ziekte, waardoor hij zóó verzwakte, dat hij in geen drie en een half jaar den predikstoel beklom, en voornemens was om ook geheel van het preken af te zien.’ Aanhoudende verzoeken van vrienden, deden hem evenwel eindelijk van dit voornemen afzien, hij begon weer te preeken en zag zich in 1702 beroepen te Kaag, maar ook dit beroep werd geimprobeerd en zoo gebeurde het dat hij proponent bleef tot den 14^den Oct. 1703, toen hij te Nijmegen beroepen werd in plaats van Ds. Beekman, die emeritus geworden was.

Na peremptoir examen te hebben afgelegd, werd Brakonier, den 30^sten Dec.

[p. 572]

1703, door den welbekenden Smeetius, in zijn eerste gemeente bevestigd, en hoezeer hij aan de gemeente te Nijmegen gehecht was, moge blijken uit het feit, dat hij, voor een den 26^sten Nov. 1705, op hem naar Dordrecht uitgebracht beroep, bedankte. De roeping naar Utrecht den 1^sten Maart 1706, nam hij evenwel aan en hij werd hier, als hij den 21^sten Maart van laatstgenoemd jaar, zijn afscheid had gepredikt, den 1^sten April door Ds. Boudaan bevestigd.

Bijna 30 jaar heeft Brakonier t.d.p. gearbeid. Onder groote belangstelling in zijn werk, tot den 30^sten Maart 1736, toen hij stierf, na een korte ziekte. Immers den 23^sten Maart door een lichte ongesteldheid aangetast, had hij den 25^sten nog gepreekt. Dit heeft hem waarschijnlijk zóó aangepakt, dat hij vijf dagen later overleed.

Van hem zag het licht:

Lijkrede op K. Ruiter. Utr. 1710.

Uitgelezene Bijbelstoffen. Utr. 1743.

Onderwijs in de grondwaarheden des Christendoms volgens den Catechismus. Utr. 1744. Waarvan in 1755 reeds een derde druk verscheen.

Uitgelesene predikaatsien uit het O. en N.T. waarin de stoffen ontleedt, volgens de grondttale naargespeurt, uitgebreit tot het oogmerk des geestes gebracht, en op de gemoederen toegepast worden..... Uitgegeven onder het opzicht en met een voorrede van G.M. Elsnerus. Utr. 1750.

In dezen bundel zijn 29 preeken, met een aanhangsel ‘over hetgene in Genesis XIV, Psalm CX en Hebr. VII van Melchisedek wordt gemelt.’

In de aankondiging van dit werk (Boekzaal 1750a, blz. 486) wordt o.a. gezegd dat Brakonier, bij zijn leven, de ‘lust en liefde was van alle verstandige, deugtsamen, die hem kenden. Grote talenten (zoo heet het verder) waren zyn WelEerw. van zynen Here toevertrouwt, die Hy ook getrouwelyk en alleszins op woeker aanleide. Zyne welbespraakte tong, zyne keurige styl en taal, zyn nette, klare en bondige voorstelling van goddelyke zaken op den predikstoel, zyne gepaste lichaamshouding en gebaarden, geschikt naar den aart der zaken, lokte elk enen, die lust hadt om bybelwysheit te horen en te leren, tot zyn gehoor, en de beste leerlingen op Utrechts hoge schole, die zich in de heilige godtgeleerdheit oeffenden, achtten zich gelukkig, te mogen zien en horen een man met so net een welsprekentheit en bondige betoogwyze en krachtigen aandrang van de bybelwaarheden, om zulk een aangenaam voorbeelt te mogen navolgen op den predikstoel.’

De laatste hand aan dit werk is niet geslagen door den auteur, ware dit zegt de uitgever het geval geweest, ‘het werk ware schoner en sierlyker voor den dag gekomen.’ Een gebrek kan dit echter niet genoemt worden, ‘dewyl het zyn volledige predikaatsien, zo als zy uit zyn penne zyn voortgevloeit bevat.’

Uitgesogte Keurstoffen, namentlyk Davids laatste woorden, uit 2 Sam. 23:1-8 uitgesloten, de heilsame raad van Eliphas aan Job, uit Job 22:21, tot het einde, de 27, 47 en 83 Psalm, en de blydschap der kerke over des Messias tegenwoordigheid, uit Jes. 9:1-7 uitgesloten; ontleed, verklaard, tot het oogmerk des geestes toegepast, en in de vervullinge aangewesen, door ........... Uitgegeven door Antonius de Stoppelaar, bed. des Godd. Woords in den Oudenbosch. Utr. 1758.

‘Welke stoffen hier behandelt zijn, kan men uit den titel genoeg zien; dezelve zijn alle door den auteur keurig uitgewerkt, uit het eigen handschrift van denzelven

[p. 573]

overgeschreven, in order geschikt, en dus nu uitgegeven; terwijl ook hope gegeven word, dat men nog eenige andere stukken van des voortreffelijken mans arbeid te gemoet zien mag; inzonderheid over Jes. 40 en 42, Jerem. 31, Zachar. 6 en Luc. 1, die alle tot de drukpersse gereet leggen.’

We worden er hier opmerkzaam op gemaakt, dat Brakonier zijn preeken schreef, en wie ze leest, moet erkennen, dat hij er zeer veel werk van maakte.

De laatste preekenbundel, over Jes. 40 en 42 enz. zag het licht te Utrecht in 1771, onder den titel van: Vervolg van uitgesogte keurstoffen.

Litteratuur: Boekzaal 1736a, blz. 499-503. - v.d. Aa, ll. dl. II, blz. 1169 en 1170.