Biographisch woordenboek van protestantsche godgeleerden in Nederland. Deel 1

[Jan Beets]

BEETS (Jan), geboren in 1709, werd, na volbrachte studie, predikant bij de Doopsgezinde gemeente te Hoorn, waar hij in 1788 op 79 jarigen leeftijd stierf. Hij was naar alle waarschijnlijkheid een oudere broeder van den in 1729 geboren Pieter Beets, behoorde tot de orthodoxe partij onder de Doopsgezinden, gelijk Barueth zegt in den Advocaet der Vaderl. kerk enz. (cf. Sepp, Polem. en iren. theologie. Leiden 1882. blz. 158). Ook was hij een der voornaamste woordvoerders van die partij, die het hare deed, om een vereeniging met de Hervormden tot stand te brengen, tot welk doel eveneens moest medewerken de door hem uitgegeven preek: Ééne kudde en één Herder, dat is de heilige algemeene Christelijke kerk en gemeenschap der Heiligen, opgedragen aan alle ware Zioniten. Hoorn 1776. Met dit streven staat nog in verband zijn geschrift: Verklaringe ter proeve opgesteld van eenige hoofdleeringen des geloofs, getrokken uit de geschriften van Menno Simons en de Belijdenissen der Mennoniten. Hoorn 1765 en opgedragen aan A. van der Os (sedert 1 Sept. 1748 predt. te Zwolle), die in 1754 tot de Doops-

[p. 379]

gezinden was overgegaan en die den doop, na belijdenis des geloofs, begeerd en ontvangen had.

Waar de zeer invloedrijke predikant Deknatel, neigde naar vereeniging met de Herrnhutters, ja zelfs twee zijner zonen ter opleiding naar Herrnhut gezonden had, daar kwam Beets met kracht op tegen deze ziens- en handelwijze in zijn Brief tot vermaning en waarschuwing van eenige broederen en zusteren, zoo in de Provintie van Vrieslant als elders. Hoorn 1749¹⁾.

Verder zag nog van hem het licht:

Leerrede over Openbaringen 18:15-20. Hoorn 1756.

Christus alles in allen. Hoorn 1765.

Nadere verklaring van het vorige stuk. Hoorn 1766.

Brief aan N.N. over de algemeene en bijzondere genade Gods. Hoorn 1755.

Onderscheidene schriften. Hoorn 1756.

Brief aan de kommissarissen der N. Holl. Waterl. Sociëteit over de advertentie en het protest van C. Vethman. Hoorn 1766.

Uit het geschrift Kennisgeving aan de leden der Waterl. Sociëteit in N. Holland van ‘'t Rapport’ door Ds. J. Beets opgesteld en door Ds. P. de Jong nagezien, omtrent het erkennen van Ant. van der Os als leeraar, 24 Juni 1768, blijkt, dat Beets zich ook in de kwestie over het al of niet toelaten als predikant van van der Os heeft gemengd en dat hij daarover een rapport heeft ingediend.

Verantwoording op de beschuldiging van Corn. Vethman. Hoorn 1766.

Op het tegen hem geschrevene antwoordde Vethman met: Antwoord op de brieven van J. Beets, benevens een Aanhangsel. Alkm. 1767.

Onder de enkele door J. Beets geschreven werken bij van der Aa genoemd ll. dl. II blz. 264 en 268 komen voor: Liefderijke Raad, Hulp en Vertroosting, voor de Bekommerde, Verleegene, Overtuygde en Opgewekte in de Provintie Friesland, en byzonder aan die van Leeuwarden in deze geestelooze dagen. Leeuw. 1751.

Hoofdleeringen der Mennoniten. Hoorn; terwijl in het Naamregister van de bekendste en meest in gebruik zijnde Nederduitsche boeken enz. voorheen uitgeg. door Johs. van Abkoude en later ‘overzien enz.’ door Rein. Arrenberg. 2^de druk, Rotterd. 1738. blz. 46, nog voorkomt, als door J. Beets geschreven: Redevoering over de aardbeving te Lissabon. 1756 Hoorn.

Litteratuur: van der Aa, ll. dl. II blz. 264 en 265 (zeer onvolledig). Sepp, Johs. Stinstra en zijn tijd dl. I blz. 136 dl. II blz. 99 en 188. Id. Polem. en Iren. theologie 2^de dr. blz. 158. Id. Biblioth. van Nederl. kerkgeschiedschrijvers blz. 406 en 407. Cat. van de bibl. der vereenigde Doopsgez. gemeente dl. II Amst. 1888. blz. 83 en 251.

1) Tot de bestrijders van de Herrnhutters behoorde, behalve de Amsterdamsche predikant G. Kulenkamp ook W. Peifférs, die schreef: Agt korte t'zamenspraken ingerigt tot onpartydig onderzoek en genoegzame wederlegginge van de Herrnhuttery, inzonderheit in hare grondbeginselen en tot ernstige afradinge van hare gemeenschap. Opgedragen, met eene trouwhartige aanspraak aan alle de ledematen van de Christel. Geref. Gem. byzonder te Amsteldam, die tot de Herrnhutterye min of meer vervallen, of in verzoekinge daar toe zijn.... Amsteld. 1749. - Dit werk werd zóó toegejuicht, dat er in één jaar, 4 drukken van verschenen. Om blijk nu te geven van zijn afkeer van de Herrnhutterij, keurde J. Beets, dit boek van Peiffers, openlijk goed en beval het ten zeerste aan om te lezen.