Biographisch woordenboek van protestantsche godgeleerden in Nederland. Deel 1

[Louis Henry Bähler]

BÄHLER (Louis Henry) geboren in 1766, studeerde te Lausanne in de godgeleerdheid en werd in 1791 proponent bij de Walen. Vinden we hem eerst te Amsterdam, in 1795 woonde hij te 's Gravenhage. Hij werd den 7^den Febr. 1798 beroepen te Zwolle, welk beroep den volgenden dag door de municipaliteit werd goedgekeurd, waarna het door Bähler werd aangenomen, terwijl het den 21^sten Maart, door eene daartoe saamgeroepen vergadering van de classis te Delft, werd geapprobeerd, bij welke gelegenheid tevens het peremptoir-examen werd afgelegd. De intree te Zwolle had plaats den 18^den Maart, bij welke gelegenheid de bevestiger, Ds. Payen uit Delft, sprak naar aanleiding van 1 Tim. IV:16. De bevestigde aanvaardde zijn betrekking sprekende over Gal. I:10. Bähler, die gehuwd was met mejuffr. H.W.M. Despar, is steeds te Zwolle werkzaam gebleven, tot zijn dood den 11^den Juli 1836.

Bähler is een man geweest van het réveil. Hij was een vurig aanhanger van de beginselen, voorgestaan en beleden door Mr. Is. da Costa, met wien hij op godsdienstig gebied geheel en al meeging.

't Was in 't jaar 1832 dat Da Costa's Bezwaren tegen den geest der eeuw te Leiden bij L. Herdingh en Zn. het licht zag. Zoowel in tijdschriften en maandwerken (cf. Boekzaal 1823b. blz. 406-423) als in couranten werd, tegen den inhoud van dat werk, op geduchte wijze uitgevaren en de meeningen die er in opgesloten lagen en uitgesproken waren, stonden aan de felste kritiek bloot. Maar natuurlijk is het dat niet allen meezongen in dit koor van verguizers en bespotters en onder hen, die het voor Da Costa opnamen, behoorde o.a. ook de Walsche predikant te Zwolle, L.H.

[p. 293]

Bähler. Hij deed dit in een leerrede La vérité de Jésus Christ, l'esprit du Siècle, et la réformation. Sermon sur Jean XVII:17. Avec un mot de préface, tout particulièrement rélatif à l'ouvrage de Da Costa, de ses Griefs contre l'esprit du Siècle: ainsi qu'au jugement qui en a porté dans le public, dans diverses feuilles et journaux, et dans les Ecrits qui ont paru en même tems, et suiyi contre ses Griefs. Amst. 1824. Deze rede, gehouden op den dag, dat hij 26 jaar te Zwolle was, is ook in onze taal overgezet onder den titel van de waarheid in Jezus Christus enz. en mede te Amst. in 1824 verschenen. Pas 5 maanden echter, nadat hij ze voor de gemeente had uitgesproken, besloot hij om ze te laten drukken. Waarom Bähler haar de wereld inzond?

Dit zegt hij ons in de voorrede aldus: ‘Na den kreet tegen Da Costa's bezwaren tegen den Geest der Eeuw opgegaan; wat stoutmoedigheid (zal men zeggen) een Leerrede in het licht te geven tot verdediging van de waarheid van Jezus Christus in de Hervorming, tegen dien zelfden heerschenden Geest der Eeuw....! en dat nog wel nadat het eerste oogenblik (waarin het welligt eenig belang had kunnen inboezemen) voorbij gegaan is.’ Dit moge zoo zijn, maar hij wil de waarheid verdedigen, voor haar wil hij optreden, hem is het te doen om voor zijn gevoelen op te komen, waartoe hij zich gedrongen gevoelt, hij wil belijden ‘de altoos dierbare beginselen van het geloof der vaderen.’ Men moge dit dweperij noemen, laat dat zoo zijn; de geest der eeuw moge er tegen opkomen, er mee spotten, de waarheid moge voor een tijd worden gesmoord, met des te meer sterkte en kracht zal ze zich weer oprichten en in het einde zal ze overwinnen, nimmer is het woord Gods gebonden. Hij moet spreken, hij kan niet zwijgen. Hij heeft zich in het boek van Da Costa verwonderd ‘over de genade van God in een bekeerden jood, die zedert korten tijd eerst, Jezus Christus als zijnen Zaligmaker omhelsd en beleden hebbende, met een edelmoedigen ijver, onder ons Hervormden zelve, tot de verdeediging snelt der Heilige Waarheid, tegen den heerschenden geest der Eeuw, niet onwetende van hetgeen hij van eene Eeuw te wachten had, die hij niet gevreesd heeft aldus in haar meest geliefdkoosd vooroordeel aan te tasten.’

Gelijk reeds opgemerkt werd, vond Bähler in Da Costa's godsdienstige zienswijze de waarheid, zooals die in Jezus Christus geopenbaard was. Deze waarheid wil hij prediken en in zijn preeken, wenscht hij, als evengeliedienaar, deze alleen te behartigen. En moge zich daartegen veler stem verheffen ‘hij zal zich aan dat geschreeuw niet storen, en (zoo lang het den Heere behage hem daartoe genade te schenken), zal hij tot den laatsten levensadem voortgaan in eenvoudigheid en vrede des harten te verkondigen het zuivere Evangelie der genade van God onzen zaligmaker, gelijk het ons overgeleverd is door de Apostelen van onzen Heere Jezus Christus’.

Met Da Costa zal hij den geest der eeuw, d.i. ‘de hoogmoed van den mensch, dat is de geest der wereld, of van den natuurlijken onwedergeboren mensche, die de dingen des geestes Gods niet verstaat’ bestrijden. Tegenover dien geest, tegenover dat beginsel, stelt Bähler een ander ‘het beginsel dat naar den Geest van God, in de Kinderen Gods is.’ Dat beginsel toch spreekt van ‘diepe ellende, bederf en dood in Adam: het verkondigt dat Jesus is gekomen, om te zoeken en zalig te maken, niet het geen waarin Hij reeds van natuure eenige deugd of goede neiging vindt (gelijk de hoogmoed beweert, die het evangelie met een bloot uitwendige belijdenis heeft aangenomen), maar hetgene verloren was, geheel en volkomen, verloren, te

[p. 294]

weten allen, die Hem de Vader gegeven heeft, opdat Hij haer het eeuwige leven geve, tot welken einde Hem macht gegeven is over allen vleesche; het verkondigt eindelijk, dat alles Genade is, louter Genade en Barmhartigheid, gave Gods, niet uit ons, eeuwige ontferming en mededogen van Jezus Christus den Heiland Zijner Kerke, over allen die gelooven, opdat geen vleesch gerechtvaardigd worde voor God uit de werken, en alles zij tot lof en heerlijkheid van den God hunner Zaligheid!’ Met Da Costa en vele anderen, behoorde Bähler tot die partij in ons land, die meenden: ‘als krijgsknechten van Christus de slapende Gemeente ten strijde te moeten roepen tegen den Geest der eeuw’ en te winnen voor of terugtebrengen tot het apost. Christendom.

Da Costa was zeer met Bähler bevriend en plaatste voor de leerrede, De kleine wolk, als eenes mans hand, opgaande van de zee. enz. Amsterdam 1826, een gedicht, waarvan 't begin luidt:

Getrouwe, wien geen Eeuw van ongeloof en laster

In d'ijver voor Gods Kerk geschokt heeft, of ontzet,

Maar die, in 't heilgeloof van 't Godlijk woord steeds vaster.

Zijn vijand weer bood met de waapnen van 't gebed! enz.

Bähler is waard gekend te worden, hij is een man geweest, die den moed bezat zijner heilige overtuiging en die niet schroomde op te komen en te strijden voor datgene, wat hij waarheid oordeelde te zijn.

Behalve de twee genoemde preeken verschenen nog van hem:

De gedenkdag van Waterloo, beschouwd in betrekking met de jongstleden overstroomingen; enz. over Jesaja 30:18. Amst. 1825.

Elia bij de weduwvrouwe van Zarphat. Leerrede over 1 Kon. 17:8-16. Uitgesproken op den achtsten Maart, zijnde den Overijsselschen biddag voor het gewas, met eene voorede, handelende over het tegenwoordig heerschend Remonstrantsche verwarringstelsel in de Godsdienst, met bijzonder opzicht, onder anderen, tot een daartoe betrekkelijken wenk in het onlangs uitgegeven werk van den Heer W. Broes. (Uit het Fransch). Amst. 1826. De voorrede, waarvan hier sprake is, is voor de kennis van Bähler's godsdienstig standpunt, almee een niet genoeg te waardeeren bron. Er zit gloed en overtuiging in.

Het gevaar van verharding bij een volk. Leerrede over Exod. 7:5. Gehouden op den jongstleden gedenkdag van Waterloo.... Voorafgegaan van een dichtstuk door Vrouwe H.W.M. Bähler, geb. Despar. Bij gelegenheid der in ons land heerschende ziekten.... Amst. 1826.

La voix de l'éternel qui crie à la ville. Michée VI:9. Sermon prononcé le samedi 18 Juin dernier,.... Amst. 1831.

La patience de Job. Sermon sur Job II vs. 9 et 10. Prêché en juillet dernier dans l'église Wall. de Zwolle. La Haye 1834.

Krachtig werd Bähler in zijn geloofstrijd bijgestaan door zijn vrouw, die zich als dichteres eenigen naam verwief, preeken van haar man in onze taal overzette en ze met gedichten, die er aan voorafgaan, voorzag.

Litteratuur: Boekzaal 1798^a. blz. 327. Id. 1836^b. blz. 273 en 274.