Den sedighen toet-steen

[fol. *4r]

Op-gedraghen aen den seer eerweerdighen heer myn heer Iosephus vander Male. Canonick vande wijt-beruchte Abdije van onse Lieve Vrouwe tot parck by Loven der witte Canonciale Oorden van Premonstreyt proost van't oudt Vermaert en seer-befaemt Clooster der selver Oorden van Sinte Catharinendal tot Breda nu tot Oosterhout &c.

De Reden, Seer Eerweerdighe, Wijse en Deughtminnende Godts-gheleerde Heer,

Dat ick my verstout hebbe (als uyt hert-gunstighen jever ghedreven) in.t licht te brenghen eenighe leersaeme openbaeringhen

[fol. *4v]

van mijn sedighe inbeldinghen passende op de menschelijcke bedorve natuer en haer uytgheschoten af-fetselen der ghebreken, is alleen gheweest mijn opsicht inden Verloren Sone, wiens al te dertel en wellustich leven naer het uytlegh van het H. Evangelie, my soodanich had aenghelockt, dat ick geensins en conde versuymen dese godtvruchtige inbeldingen daer op te laten botten, om te dienen voor eenen spiegel aen al de ghene die inden Echten staet versaemt en met kinderen begaeft sijn, om de selve van jonckx af te leeren schouwen de archlistige stricken van d'onghebonde welde, die de voedster is van alle quaet, en hun in te planten de deught der voorsichtigheyt, die de meesteresse is van alle wijsheyt, op dat sy door onghetoomde vrijheyt niet te vroegh en vallen en te laet op en staen.

Hoe wel mijn onervarentheyt veel te swack is, om sulcken swaeren werck voor te stellen aen verstandige Oordeelders, en soude veel beter en gewichtiger uyt de penne van schrift-geleerder Schrijvers (om hun diepe vernuftheyt) gevallen hebben, als te verstaen van een on-

[fol. *5r]

geslepen Schrijver, had jemant van hoogher gheest sulck Voor-nemen ghelieft uyt te wercken, en daerom heb ick my niet willen vermijden de voorgeroerde Inbeldinghen eerst te stellen op U Eerw. goet, en verstandich oordeel, onder den Tytel van Den Sedighen Toet steen der onverdraeghelijcke Welde, ghelijck U Eerw. op mijn ernstich versoeck met voorsichtighe wijsheyt dese mijn eenvoudighe Inbeldinghen (die met gheen vercierselen van diepsinnighe Redenen gepolijstert, noch gheblancket en sijn) eerst gelieft heeft aen te hooren, om alle misslaghen daer uyt te monsteren tot versekeringhe van een on-ghestropieerde welstandigheyt des werckx, ende t'selve alsoo gheschiet sijnde, hebbe ick by desen met een blij-hertighe Danck-segginghe moghen segghen.

Als eenen Schrijver heeft sijn werck by een gevoecht
Hem anders niet als een goet oordeel en vernoeght.

Besonder een Werck voorts-ghecomen uyt den jever van goede genegentheyt, ende aengheleyt op het af-ghemeten besteeck der voorsichtigheyt, om wel verstaen te worden, en oversulckx en is

[fol. *5v]

met gheen uytheemse woorden en noch min met diepsinnighe vernuftheyt gheladeert, als naecktelijck om daer door te kennen het ghewicht van d'onverdraegelijcke Welde, gelijck het gout, dat eerst ghetoetst ende ghewoghen sijnde, bevonden wort van goede alloy te wesen, ende niet vervalst en is, andersints sou de wijsheyt voor dwaesheyt, de Leeringh voor mis-verstant, de waerheyt voor logentael, en het goet voor quaet geschelt worden.

Ende om de naeckte waerheyt van een valse munte der berispinghe en van het licht ghewicht des oordeels (t'gene quaet is) te beschudden, hebbe mijnen toevlucht genomen tot de Rechtveerdicheyt die den Toet-steen is van een goet, ongeveynst, en gheseghent oordeel, ende den grondt-reghel der bestandighe en matighe reden, op dat dit Werck van gheen pluym-strijckers (die jemant weten het seem te gheven van veel lof) maer van rechtveerdighe soude ghelesen worden, ter wijlen de rechtveerdicheyt blindt sijnde, niemant en ontstiet te berispen, te straffen, te eeren, oft te verheffen, naer verdiensten.

[fol. *6r]

Ende met een oprechte meyninghe mijn voor-nemen alsoo ghestelt sijnde in U. Eerw. rechtveerdighe Voorsichticheyt, en daer door versterckt, heb mijn Inbeldinghen den lossen swier ghegeven ende vrijmoedelijck in't openbaer ghebrocht, wel wetende dat de selve van Rechtsinnighe Oordeelders niet en sullen wederleydt worden, ghesien, datse met U Eerw. crachtighe voorspraeck en kennisse der omstandicheden al te vast ondersteunt en gehanthaeft sijn, om met de hulp van Godt ende tot sijn meerder eer ende glorie meerder inbeldinghen te mogen crijghen, en tot leeringh voor te stellen op het betrouwen van soo goede en milde handen, als my in dese gelegentheyt tot dien eynde sijn toe-ghereyckt, ende waer om ick voorder mach segghen met den belauwrierden Prins der Poëten Virgilius Mare tot sijnen vriendt Flaccus.

Sint Mecenates, non deerunt Flacce Marones.

Alsmen Beschermers vint der const, die daer voor spreken
Geen Schrijvers sullen (om wat goets te doen) gebreken

Tot eer der const, en te verheffen haeren lof,

Daer voorspraeck is en gunst, is noyt ghebreck van stof.

[fol. *6v]

Ontfanght dan seer Eerweerdighe ende wijt-befaemde Heer onder U, E. seer goede voorspraeck ende bescherminghe dese mijn sedighe Schriften, levendich op het leven van den Verloren Sone naer gheboetst ende op't Tooneel des oordeels ghebrocht, die onder de on-verdraeghelijcke Welde des wereldts niet en sou besweken hebben, had hy de crachten eerst daer van getoetst op den Proef-steen van voorsichticheyt, ende ghesien inden spieghel van sijn eyghen kennisse, en daerom wort den Toetsteen ghebruyckt om het gout eerst wel te kennen, dat niemandt daer mede in't overhandighen en sou bedroghen worden.

Soo hope dan dat niemant (mijn leersaeme Inbeldinghen aendachtelijck overlesen hebbende) de selve sal verworpen, overdenckende dat sy voorts comen uyt een rechtsinnich gemoet, niet gepalleert met andermans pluymen, mits den neuswijsen berisper al te nau-keurich is om sulckx te achterhaelen: en uyt ingheboren haet als eenen erf-vyant der consten, dit werck te beslijmen met sijn uyt-gebraeckte gal van verachtinghe, en daerom heb

[fol. *7r]

ick oock gherustelijck voorts ghevaeren inden vloedt van mijnen jever, want die wel soeckt te vaeren moet betrouwen op sijn eyghen riemen, om met ontleende riemen noyt te dolen, en qualijck te vaeren. Reden dat dese mijn leeringhen verfrayt met cierelijcke Sinne-belden, die op elck voorworp te pas comen, niemant en sullen mishaeghen. Waer mede treckende de handt van de penne, en noyt mijn liefde en opgheofferde dienstbaerheyt van U. Eerw. toeghenege gunsten, bevelende U. Eerw. wel vaeren ende eeuwighe Salicheyt inde ghenaede vanden Almoghenden Godt, altijdt blijve.

Seer Eerwigh en wijse Heer

Mijn Heer

V. Eerw. alder-minsten ende onderdaenichsten Dienaer

Cornelio de Bie.

Waerheyt baert nijdt.