om Palleysen en Huysen mede te verfraeyen, maer oock om deughden mede te saeyen. Dese Const heeft sulcken kracht dat sy niet alleen nieusgirighe ende Const-lievende Gheesten en verlockt maer wel de grootste Sondaers, en Barbarise herten, jae onruerelijcke en steenrotsighe Tyrannen can beweghen, lichtveerdighe tonghen toomen, eyghen Opinie-volghers beschamen en bloetdorstighe oft wraeckgirighe menschen versoenen. Tot het eerste proefstuck, soo wil ick verhalen hoe dat in't jaer 1527. sekeren Schilder by naem Francisco Mazzoly, binnen de Stadt Roomen seer gherustelijck op den hoeck van een straet sat en schilderde, en sijn invallende ghedachten sonder verbaestheyt uytweckte ter wijlen dat de Soldaten besich waren met de selve stadt te plundren, te stroopen, te moorden ende te branden, jae in sulcken furie waren uytghelaten dat qualijck een onnoosel kindt vry was van hun tirannie te proeven, en comende als rasende Tijghers ontrent desen Schilder, en siende de wonder uytwerckinghe van sijn Const, hebben den selven het leven gheschoncken en vande doodt bevrijdt. Daer sachmen de Leeuwen herten veranderen in Schapen sachtmoedicheyt alleen door cracht van onse Pictura. Sekeren Schilder op Zee van Barbarische Roovers overweldight ende tot buydt van dese vyanden ghevallen zijnde, is voor een slaef mede ghenomen, en in alle onghemack, pijn en miserie vele Maenden gheboyt en uytghehonghert gheseten hebbende heeft eens den Provost (die hem met meer andere slaven in bewaernis hiel) met een swerte kole op den muer gheconterfeyt en soo natuerelijck doen verghelijcken, dat den Barbaer niet anders en meynde oft het was toovery oft onmenschelijck doen, uyt dien datmen aldaer in die Landen van gheen Schilder-const en wist oft en sach: en t'selve aen de Meesters aenghedient sijnde, die t'selve oock ghesien hebbende, noch meer vewondert waeren, en niet sonder reden, Cum ignorantia sit admirationis Mater, Aenghesien de onwetentheyt de Moeder is van alle verwonderinghe. Soo ist ghebeurt dat hy door de selve Const sijn vrijheyt heeft ghecreghen naer dat hy vele Barbaren had uyt gheconterfeyt, die meynden dat hy meer eenen Godt als eenen mensch om sijn Conste was. Als den Coninck Demetrius de stadt Rhodes beleghert hadde, om dat de Rhodianen met sijn vyanden in verbondt waren en om meer andere verraders stucken die sy hem bewesen hadden, maer alsoo den vyandt van hem versocht (eer hy sijnen thoren op hem sou laeten uyt bersten) dat den Coninck voor den onderganck van Rhodes sou willen eerst uyt de stadt laten voeren en bevrijden een schoon schildry die Protogenes gheschildert en noch niet volmaeckt en hadde, welcke schildry Demetrius ghesien hebbende, wert tot de Const soo seer ontsteken, ende tot sulcken bermherticheyt beweeght dat hy de Stadt heeft verlaten ende sijn vyanden vrijdom ghegheven. Een mottich en onbelompen man sijnde ghetrouwt met een mismaeckte en leepoogige Vrou-persoon als saus naer het kommeken oft scheel naer het potteken, verweckten samen seer gheestighe en wel besneden jae uytnemende schoon kinderen, sulckx dat al de werelt verwondert was en qualijck en wilden ghelooven dat den man vader van soo aenghenamen en soet wesentlijcke kinderen kost wesen, met opinie ende vast ghevoelen dat de vrouw den man moest horens setten en haer bed laeten schenden van een ander, maer bevindende in hun huys een seer