Faems weer-galm

Den Lof en Eer gaen boven geldt en goedt.

BEminden leser. Alle menschen die ryck van goet, verstandich, en hoogh van staet syn, en daerby in hunnen secreten handel dobbel, onrechtveerdich en sonder deught, syn gelijck Crocodillen de welcke al lachende iemandt vernielen en weenende aenlocken. Ridendo intersiciunt, die syn ghelijck de ghene die op een bruyloft gaen met gheleende cleederen, want de eer is den loon vande deught. Niemandt en is weerdich verheven te worden als door syn eyghen verdiensten. Die Ryck en oneerelijck is en van quaeden naem is ghelijck een doodt en opgeciert lichaem voor de werelt, en die arm en eerelijck is behoort meer geacht te worden als den Rycken en onrechtveerdigen, den Armen mensch can van selfs beter leven sonder den ryc-

[p. 90]

ken als den Rycken van selfs sonder den Armen. Alle menschen die begaeft syn met groote Ryckdommen ende de selve Ryckdommen besitten sonder winst van hunnen eygen arbeyt, syn de grootste schuldenaeren van den Armen overmidts sy den Armen in noodt behoorden jae schuldich syn te helpen en by te staen, hoe wel datter luttel gevonden worden die dese lesse syn volgende, meer besorght synde om het lichaem te vullen met ydelheyt als de siel met Salicheyt, de giricheyt van den Rycken wordt geblust gelijck het vier met de olie, dat door de olie meer ontsteckt, en voorts loopt soo is't dat den girichaert overladen sijnde met alle weldighe incomsten meer als hy can verteeren door een gedurighe begheerte onsteken wordt, om noch al meer te hebben, niet eens bedenckende dat hy hem op het lest moet te vreden houden met eenen mondt vol aerde, als wanneer hy niet achter en laet dan eenen quaeden naem, en wordt vande fortuyn dan noch uyt gejockt, die hem gegeven heeft eenen ydelen wensch van wellusticheyt, sonder deught, daer nochtans de deught de oorsaeck is van eenen goeden naem achter te laeten, en daerom is de deught veel milder als de fortuyn want de fortuyn gheeft gaven die verganckelijck sijn, en de deught geeft gaven die nimmermeer en beswycken oft en vergaen, maer blyven ons altyt by tot het eynde des levens, ende door een eeuwighe faem den naem noch altyt roem-ruchtich en gedenck-weerdich maken als wysheyt, vroomheyt, oytmoedicheyt godtvruchticheyt ende miltheyt, welcke deughden

[p. 91]

op de werelt in den mensch baren een vernoeght en gerust gemoet, en naer de doodt blyven rollen op de vleugels vande eeuwige en over al vliegende faem.

De menschen worden oock door de sonde tot deught ende weldoen, tot berou en bekeeringh gedreven om de mismaecktheyt ende leelijckheyt der sonde, en om de walginge diemen daer naer af heeft, walginghe om haer vuylicheyt, en vrees om haer straffe, de deught hoe hert ende moyelijck dat sy is, soo geeft sy ons verlichtinge en hope van leven, wy trachten al dicwils door veel verkeerde middelen naer eer en lof, naer staet-sucht en heerschappye, schoon dat de heerschappye seer lastich ende in eenen gedurighen twist is met de onderdanicheyt, daerom behoorden wy altyt ons gemoet in gedult te oeffenen ende te verswacken inde begeerte, daer en is niet dat ons tot ydel en wellustige begeerten is aenporrende als het vlees, dat niemant beter en can temmen als wy selver, door de weygeringh en niet met consent in te volgen ende te volbrengen, daer en is niet als de gewoonte ende de oeffeninge die dese begeerten onderhouden. Veritas odium, prosperitas superbiam, securitas periculum, familiaritas contemptum, & voluntas luxuriam parit. De waerheyt baert nydt, het geluck hooverdy, de gerustheyt peryckel, de vryheyt verachtinge, ende den wil baert d'oncuysheyt, en alle ander quaet, altemael voorts-comende uyt een quade gewoonte want inden eersten soo wilt den mensch van een ander noyt sijn gebreck hooren, jae schoon hem de waerheyt tot beter-

[p. 92]

nisse van sijn fouten wordt geseyt, hy laet hem verleyden door den haet, tot den genen die hem om beter-wil berispt, al is't dat hy daer door is verachtende de lesse vanden H. Vader Augustinus in sijne brieven ad Marcum. Magis amat objurgator sanans quam adulator dissimulans, eenen berisper ghesont makende meer bemint als eenen pluymstrycker met een geveynsdelijck gelaet simulerende.

Dat het geluck en voorspoet hooverdy baren can-men vast stellen in het exempel van menschen die van niet tot iet comen, die veel arger sullen wesen als die met den Ryckdom ende in edelheyt geboren syn, de welcke sijn gelijck verkens oft swynen die waer sy comen niet ongeroert en laten maer alle dinghen om vroeten in sulcker vuegen gaet het spreeck-woordt vast, als niet compt tot iet en kent iet syn selven niet, als d'Arme ende allendige menschen connen geraken tot eer staet en digniteyt, soo trachten sy alle privilegien en wetten om te keeren ende de ondersaten met haer ondeught te plaghen.

Iemandt die in rust leeft, lydt groot perykel om in onrust en ongemack te vallen, want den haet en nydt sijn gedurich op de been om eenen gerusten te quellen ende niet langer gerust te laten als den ongerusten en begeert, ende iemandt die vry en familiaer is wordt lichtelijck veracht en bespot, eyndelijck den wil gaet over al voor het werck, die den wil heeft om te sondigen die volbrenght de sonde, al is't dat de gelegentheyt de selve in hem niet uyt en werckt, evenwel den wil werckt het quaet uyt, al is't dat

[p. 93]

de daet niet en is gevolght, het welck meest inde oncuysche menschen te vinden is, want ick geloof dat den wil van oncuysheydt veeltydts gaet voor het werck: te weten: die syn herte vast ⁺ gestelt heeft geen nootsaeckelijckheyt hebbende maer (nota) macht hebbende over synen wil &c.

Jerusalem Jerusalem quoties volui congregare filios ⁺ tuos quemadmodum gallina congregat pullos suos sub alas & noluisti. t'gene is te seggen: Jerusalem, Jerusalem hoe dicwils heb ick u willen vergaderen gelijck een henne vergadert haer kiekens onder haer vleugelen, en ghy (nota) en hebt niet gewilt.

Sulcx dat altemael hanght aen den vryen wil vanden mensch. Sonder uwen raedt heb ick niet willen ⁺ doen om dat u goet niet soude syn als uyt nootsakelijckheyt maer uyt uwen wil.

Waer tegen de ketters derven seggen: dat den mensch sonder den wille Godts niet en can uyt-wercken uyt sijn eygen selven, verworpende dese woorden: Sy hebben de stemme haers vaders ⁺ niet gehoort want den Heere heeft gewilt haer doodt te slaen.

VVederom: hy werckt alles in alle Menschen en volgens den raedt van synen wil. Waer tegen (om een ⁺ eynde te maecken) niet beter en can passen tot mondtsluytinge van sulck danige ketterse tegenstrevers, als naer myn duncken, dat den mensch geen dingen en can uytwercken sonder gratie, hulp, ende mede-werckinge van Godt, nochtans alsoo dat wy dese gratie door onsen vryen wil, oft wederstaen oft aennemen connen gelijck bethoont can worden uyt Matheus: dat wy niet

+ 1. Cor: 7. 37.

+ Math. 23. 37.

+ ad Philem. 14.

+ 1. Reg. 2.

+ 1. Cor. 12.

[p. 94]

⁺ machtich en syn iet te dencken uyt ons als uyt ons: Dat leert de heylige kercke volgens 2. Cor. 3. dat niemandt tot den sone can comen ten sy dat den vader hem ⁺ treekt. Want al is't saecken datter oock geschreven staet: Corhominis disponit viam suam, sed domini est dirigere gressus ejus, het hert vanden mensch beschickt sijnen wech, maer het compt den Heere toe sijn gangen te bestieren.

Dese bestieringe moet naer myn duncken verstaen worden de gratie van Godt, de welcke wy connen weygeren aen te nemen oft in te volgen naer onsen wil. Waer-mede eyndende heb goedt gedocht hier naer te laeten volgen een cleyn voorbelt waer uyt getrocken can worden een leersaem lesse hoe den mensch sijn selven altyt behoort te bereyden tot alle dinghen die goedt sijn, en te schouwen het gene quaet is, dat is te volgen sijnen roep die van Godt compt, ende sijn eygen sinnelijckheyt te verachten, want daerom geeft Godt aen den mensch sijnen vryen wil, om sich in den lesten dach van leven niet te beclagen dat hy den selven misbruyckt ende daerdoor compt tot een onsalige ure van sterven.

+ Math. 23. 37.

+ Proverb. 16. 9.