|
| |
| |
| |
Aenmerckinghe
datmen mach seggen, en doen ghelooven
noodt geen deught.
DAt dese sin-rijcke aenmerckinghe waerlijck moet worden toe-ghestemt inder daet gheloof-weerdigh te sijn: Wil ick vast stellen en bewijsen in 't gheven, en weygheren van Aelmoessen tot onderstant der ghebreckelijcke en behoeftighe arme menschen te weten wat loon den Gever, en wat straf die niet en geeft naermaels van Godt te verwachten staen, en dat daerom beter en ghelucksaligher is mildadigh, als vreck-gierich te leven wiltmen Godt behaghen en beminnen, ghebiedende: datmen den armen altijt en sonder weygheringh in noodt moet ghedachtich sijn om hem te helpen: want die het doen ter liefde Godts en uyt medelijden gheven naer staet en macht, sijn gheluckigh en sullen daer voor van Godt dobbelen loon ontfanghen daer het al van comt, die onsen Al is sonder gelijckenisse om sijn Almogentheydt alleen.
Oock en mach den Armen niet meer begeeren als het gene dat voor hem ghenoeghsaem is om daer by te connen leven, en iemandt die niet veel en heeft te gheven, en evenwel goetwilligh is en begerigh om te gheven, en ghevende dat hy can gheven ter liefde Godts, sal soo veel verdienen om sijn gunst door het gheven van een duyt, als den rijcken (die behoort te gheven) in't gheven van hondert guldens. Den gever en sal noyt verliesen, maer die den armen verstoot en niet en geeft sal qualijck varen, om dat hy door sijn vreck-giericheydt, vyandt van Christus is, ghelijck gheschreven staet: Qui pauperem & egentem despicit non amat Christum, qui est Pater pauperum.
Weynich sijnder die dit metter herten bedencken: om dat sy al te vast staen aen de wereltsche ydelheydt verbonden sijn: maer die de selve verfoyen (en de doodt voor ooghen hebbende) Godt vreesen, beminnen de Wijsheydt. Wetende dat niet soo seker en is als de doodt, maer eenen rijcken die inde welde sijn daghen overbrenght en geen vreese des doodts en heeft, en daerom oock geen medelijden met den armen is ongheluckigh, jae schoon dat hy overvallen sijnde van een doodelijcke sieckte sonder hope van wederom ghesont te worden, en siende dat hy door de doodt sijn geldt en goedt moet verlaten en niet | |
| |
en can mede draghen, sijn Testament maeckt, by het welck hy aen den armen naer sijn doodt veel gelt wilt ghegheven hebben, Jaerghetijden in-stelt, veel Missen van sielen-rust ordonneert ghedaen te worden meer om daer door sijn ghesontheyt wederom te crijghen als te sorghen voor sijn saligheyt, daer hy noyt ghesont sijnde op ghepeyst en heeft, om Aelmoessen te gheven aen den armen en daer door saligh te worden. Als de vreckgierigheyt in het ghesont leven de overhandt heeft van de nootsakelijcke bermhertigheyt om den armen in sijnen noodt te helpen, en datmen t'selve op sijn sterf-bedde (siende de doodt voor ooghen, geerne doen soude,) en sijn de middelen niet om daer door de saligheyt te crijghen, om dat de vreese van sterven in doodts noodt als dan d'oorsaeck is om goede wercken te willen doen, diemen ghesont sijnde, niet en heeft gedaen, noch trachten te doen, soo gaet vast: dat ghelofte van goede wercken te doen door dwangh in noodt, soo groote deught niet is, als t'ghene ter liefde Godts met eenen goeden en onbedwonghen wil vrymoedigh gheschiet. Passende dit bewijs op de woorden hier voor gheseyt: NOODT GEEN DEUGHT, te verstaen dat de noodt den mensch (sijnde op zee) niet en dede vreesen te verdrincken oft andersins in noot wesende van te moeten sterven, hy en soude soo licht geen ghelofte van schuldt maken, om daer van verlost te worden, soo volght dan: datmen sich op den loon van beloofde aelmoessen oft ander goede wercken in sulcken ghelegentheydt soo vast niet en mach betrouwen als diemen verwacht ten opsicht vande deught diemen ghedaen heeft buyten dwangh door noodt, en sonder te sijn in noodt.
En om dat aen den mensch ontrent sijn doodt de cracht sal ontbreken, door de moyelijckheden der cranckheyt, verlies van verstandt, en hope van ghesontheyt die de menschen onderworpen sijn, en geen sekerheyt en hebben, om iet goets te connen doen, oock niet soo langh hun sinnen in't maken van Testamenten te seer becommert sijn met hun tijdelijcke goederen, aen wie sy de selve sullen achtern laten, om eenen gerusten wegh van vrede daer door te openen, datter geen tweedracht oft twist en sou rijsen tussen hun Erfghenamen. Soo is het beste: dat alle menschen (wesende ghesont van herten en begaeft met goedt verstandt, maken hun testamenten, en alsdan hun tijdelijcke goederen soo beschicken, datter niet en wordt vergeten om de selve goederen (rechtveerdich ghewonnen sijnde) wel te verdeylen, en den Armen daer van oock deelachtich te maken om het eeuwich goedt daer door te connen besitten en | |
| |
Godts glorie te moghen ghenieten: maer t'selve en behoorde op soo danighe manier niet ghedaen te worden alsmen sieck te bed leydt wesende alsdan den hoogsten tijdt sich te bekommeren met Godt en te dencken op sijn saligheyt, maer niet op tijdelijcke goederen.
De woorden van Godt gheven ons te kennen: dat alle Aelmoessen (diemen gheeft aen den Armen in sijnen naem) hem behaghen en loonweerdigh sijn: maer nochtans met dit onderscheydt: dat hem aenghenamer is eenen Penninck van den ghesonden mensch aen den Armen ghegheven, als hondert Penninghen, die van jemandt in't sterven naer sijn doodt achter-ghelaten sijn voor den Armen. Wat ist: dat eenen rijcken vreckgierigh mensch (hebbende een overladen maghe, soo vol: dat hy niet meer en can inslicken, te verstaen van overvloet der goederen, in sijn sterf-bedde, den overschot met een walginghe wilt uyt-werpen om aen den armen ghegeven te worden: het welck geen deught en is, alsmen op sulcken manier sijn goedt aen den armen wilt gheven, om datmen t'selve niet en can mede draghen want dat sulcx conde gheschieden, niet en sou gheven, daerom is een cleyn milde gift vanden mensch (levende in ghesontheydt) veel meer te achten als een gift van den stervende mensch die de noodt van te moeten sterven, meer als den godtvruchtighen wil Liberael maeckt:
De daghelijckse ervarentheydt in 't leven van Rijcke menschen ons dit ghenoegh bethoont en te verstaen gheeft: hoe dat veel Rijcke-Fockaerts, vroetende als mollen inden overvloet van hun tijdelijcke goederen) noch soo gierigh sijn: dat sy d'Arme menschen daghelijckx ontmoetende, en voor ooghen siende) voor by gaen sonder op hun Aelmoes vraghen iet te gheven, thoonende aen de selve een stuur ghesicht en verfoyen hun Armoede, oock sonder te ghelooven: dat een voor ghedraghen brandende Keerse meer inde duysternissen aen eenen die daer in wandelt, verlicht als veel die volghen: daerom sijn het schoonder Keersen die voor als naer lichten. Een goet-gunstighe en liberael Aelmoes verlost ons van sonden en van een quade doodt, belettende dat de siel sou gaen inde eeuwighe duysternissen maer sy versekert een Godtvruchtighe siel te sullen vinden door Godts bermhertigheydt het eeuwigh elven, en doet vast ghelooven dat sy waerlijck sal saligh sijn die den Armen kent en ghedachtigh is: ghelijck den Heylighen Hieronymus seyt noyt ghelesen te hebben: dat jemand oyt een quade doodt sou ghestorven sijn die seer geerne goede wercken van bermhertigheydt ghedaen heeft.
| |
| |
Het is dan seer moyelijck Rijck te sijn, en het Rijck des Hemels in te gaen, en daerom sijn de Rijcke weert te beclaghen die op de werelt hunne troost hebben en straf sijn teghen den Armen mensch vol miserie en ellende om sijn Armoede, sonder te willen ghelooven: datter niet soo quaet en onsaligher en is als het geldt te beminnen, en altijt naer: meer en meer te trachten, en d'Arme te verstooten. Daerom bidde al de ghene, dit lesende, dat sy noyt en wenschen rijcker te sijn als sy noodigh hebben, willen sy saligh worden. Ja al ist datter weynich op dese aerde te vinden sijn, die soo leven, sijt eenen onder de weynighe, sult voor gheluckigh gheacht en van Godt ghebenedijdt worden. Het sijn arme menschen die rijck en staet-girich sijn, wetende en niet en schijnen te weten: dat al het ghene van de werelt is blijft in de werelt, en dat de Bermherticheydt alleen is den den goeden Leydts-man vande Overledene naer den Hemel, en de sonden de Leydts-mannen der Overledene naer de Hel.
Die dit dan ghelooven sijn gheluckigh, wetende niet alleen genoegh te sijn: dat de namen van Bermhertighe en deught-same menschen op dese aerde bekent sijn, maer noch meer als ghenoegh die om hun deught der bermhertigheyt gheschreven staen in de Hemelen. Ja schoon datter veel ghevonden worden de welcke hun selven willen achtbaer maecken op dese aerde om de Rijckdommen die sy besitten, ghelijck de groote van dese werelt, levende seer staet-suchtigh hun bloet en vleesch hebben doen verheffen en, ghestorven sijnde de ghedachtenisse daer van vergaet ghelijck eenen ydelen klanck die verr' gehoort is en door de doodt niet meer en klinckt. Maer ten gaet soo niet met de Mannen der bermhertigheydt, wy hun rechtveerdigheden noyt en vergaen, oft noyt en worden vergheten want hun namen sullen bekent blijven in de ghebenedijdinghen, ende de vergaderinghen der Heylighe sullen hun Aelmoessen altijdt vercondighen.
En ghelijck ick hier voor heb ghethoont in 'r leven van den geelsuchtighen en bloedtgierighen Amurat en wracklustighe Theocrina den nootsakelijcken schroom die een Godt-vreesende Christen siel behoorde te hebben van de sonde der Onkuysheyt, en wat ongheluckighe doodt sy voor eeuwigh onderworpen is die daer in sterft, had goet ghevonden in't leven der gheluck-salighe twee sielen van Epictetus en Astion te beschrijven de Lof-weerdighe deught der suyverheyt en beslijdenisse van 't Rooms gheloof, ghelijck Comedie-wijs alhier oock wort voor ghestelt, en hoe dat een Arme siele de eeuwighe straf | |
| |
der hellen om een doodt-sonde moet lijden, en wat oneyndelijcke vreught en blijdschap een bekeerde siel om haer deught der suyverheyt en standtvastigheydt in 't gheloof sal ghenieten, op dat al de ghene (dese beschrijvinghe wel bemerckt hebbende, en daer naer levende) wel moghen sterven segghende voor het sluyten van hun ooghen en 't gheven van den gheest aldus: Ick love en bedancke u Heer Jesus Christus, Sone van den levenden Godt, niet alleen met mijn stemme en metter herten maer oock met den gheest, waer door ick u lief hebbe, waer door ick u verstaen, en waer in ick u sien. Ghy sijt mijnen al in alles aen my gheheel, ende niet anders behalven ghy aen my alleen die goet sijt, en den eenighen Sone Godts, Godt, aen wie met den eeuwighen Vader en gheest de eer en glorie toe comt alleen, in een inder eeuwigheydt der eeuwigheden. En dit alsoo wetende hope dat ghy, ô Hemelschen Vader naer mijn doodt de Poort des Levens sult openen voor mijn Ziele: op dat de Princen der duysternissen die niet toe en vaeren, en trachten te beletten haer ghewenschte Saeligheyt, ghelijck ick hope niet en sal gheschieden door mijn betrouwen op U bermhertigheyt en ghenade als ick sterve met een volmaeckt en oprecht berouw van mijn sonden, en dat ick alsoo bevele mijnen geest in U ghebenedijde handen. Wetende en versekert sijnde dat den wegh der deughden naer d'eeuwigheyt ons gheeft de hope der Saeligheydt dat is het eeuwigh leven. Het welck den seer Edelen en over schoonen Astion, noch Heydens sijnde sonder kennis van Godt, over-peysende, en siende dat de Christene gheloovende in Godt gheen doodt en vreesden om in sijnen naem te sterven, heeft door de gratie van Godt in den selven Godt ghelooft en is daer voor ghestorven. Reden dat ick goet vondt, in't uytlegh der volghende tijtel print, (af-beldende den wegh der deughden naer d'eeuwigheydt) noch meer te segghen: hoe datmen door een ghelucksalighe doodt sal genieten d'eeuwighe glorie des Hemels alsmen sijnen tijdt in de vreese Godts met berouw van sonden Godtvruchtigh heeft over ghebrocht gelijck den voornoemden Epictetus en Astion ghedaen hebben waer op wel passen de volghende veersen.
Een sinrijck voorbeeld is seer aenghenaem t'aenschouwen
Voor die niet lesen can, en t'uytlegh daer van tracht
Te weten als't betaemt, en wetende t' onthouwen
Hoe datmen leven moet, bestaende in't ghedacht
| |
| |
Van dese Tydel-print, en hoe den Wegh der Deughden
Recht naer den Hemel loopt voor die daer in wil gaen
Om te ghenieten naer t'wel leven s'Hemels vreughden
Alsmen de bitterheydt des doodts heeft onderstaen
Soo als den tijdt ons leert daer op wel scherp te letten
Datmen die wel ghebruyckt, verfoeyt de aerts ydelheyt
En Godts Gheboden onderhouwt als vaste Wetten
Bestaende inde deught vande Godtvruchtigheyt:
Ons thoonende den wegh naer t'Hemelrijck hier boven,
Daer alle Seraphinse tonghen eeuwigh loven
Den Heer der Heeren, die voor ons sijn bloet vergoot
En voor den mensch weerom het Hemelrijck ontsloot,
Stervende op het Cruys: wie sou dan oock niet sterven
In sijnen naeme, om het Hemels vreught te erven
Ghelijck als Astion een heydens Edelman
(Door Epicteet bekeert) daer van ghetuyghen can.
|
|
Auteursrechtvrij