Panpoëticon Batavum

Veertiende boek.

De Geest der Digt-lust een verheveven ziel bewoond;

Die haast zyn kragten in 't beleyd der Vaarssen thoond.

[p. 205]

 

Met een doordringendheyd, om 't herte te beroeren,

 

En 't oogwit van een Vaars gelukkig uyt te voeren.

 

Een Digter die zig zelfs dus niet bewoogen vind,

 

Hoe manlyk hy ook Rymd, 't is egter maar een kind.

 

Zoo ziet me op 't Schouw-Tooneel de braafste mannen hoonen,

 

Wanneer hen 't onluk treft, dat zy, die 't stuk verthoonen,

 

By de ongeoeffendheyd, of logge, of weynig geest,

 

Onkundig huns Persoons, niet zyn beroerd geweest.

 

Wiens gorgel door natuur niet is gesteld tot zingen,

 

Al tragt hy die, door konst, tot hoog, of laag te wringen,

 

't Zal zyn een Marsyas, een horter stroef, of schril;

 

't Werd noyt een goed Poëet die 't Digten leeren wil

 

Ten ondank van zyn Geest, die 't elders heen wil stuuren,

 

En dwars dryft, 't geen op 't laatst hy moê werd te volduuren,

 

Ten zy 't hem lusten mogt een ^* Maevius te zyn,

 

Een schreeuwer op de markt in een Poëten schyn.

 

Maecenas kon een boer wel ligt een Maro heeten,

 

Die, stout op 's Vorsten gunst, zig van dien naam vermeten.

 

Dog zoud hy daarom zyn Virgilius! ô neen.

 

Hy bleef, met al zyn goud, gelyk hy was voorheen,

 

Een plompe woud-aap, en een onbedreven kinkel:

 

Want als men fluyten maakt uyt eenes Ezels schinkel,

 

Was daarom zyn gebalk des blasers kloeke geest!

 

Dat niet. hy bleef, en sturf een grof Arcadisch beest.

 

Wat geeft de Tytel der gelauwerde Poëten!

 

Al doen zy 't voor een ampt by hunne namen weten:

 

Nog leeft in heugenis een ^† Davus Puppius,

* Maevius ] geweldig slegt Poëet ten tyde van Augustus, die alle anderen veragte.

† Puppius en Stroomberg ] de eerste heeft een boek in 8. laten drukken met Vaarssen, waar in, om de voeten te vinden, hoofd, en staart worden afgesneden, gelyk by voorbeeld, Pensio qui nostrae Narius urbis erat. ‘Quod Theo non Logiae est, qui Theo Lugduni Doctor erat Logiae,’ en wat'er van zulkx meer is; voorts zoo verbaasd ongeschikt, dat het my niet lust daar van meer aan te halen, 't boek is, om zyn lelykheyd raar, en daarom by my bewaard. Stromberg was een Anagramatist zoodanig lelyk, dat het my niet mogelyk is uyt te drukken, 't moet gezien werden. deze waren (Godwouds) gelaurierden Poëten. Edog zulke, die, wanneer zy op het oude thooneel quamen, in plaatz van gelaurier, te werden, daar van afschopt, en met steenen beworpen zouden zyn geweest, gelyk dat by Athenaeus lib. VI. kan werden gezien, en met bygebragte voorbeelden by Macrob. Satuen. Petron. Saturnal en Arbiter, welke laatste zegt, dat zulke Poësy een ziekte was (te weten raserny) dat hy die met zulk uytging, zyn schoot met steenen moest laden, en daar mede hem zoo lang bewerpen, tot het bloed uyt het hoofd quam enz. waar by in agting komt dat men dulle menschen, met steenen op haar te werpen, van zig hield, en slegte Poëten voor zulke wierden gehouwden; waar mede ook Aesopus overeenstemdt, fab. LII. en Lucianus op verscheydene plaatzen. het zelfde onthaal hadden ook de slegte Musikanten, wier speeltuygen men verbryzelde, gelyk men zulker Puppiussen Gedigten verscheurde, en onder 't volk wierp.

[p. 206]

 

Met zynen konstgenoodt de Stromberg Copricus,

 

Berugt, maar niet beroemd door hun Latynsche Vaarssen,

 

Waard in een moddermans, of vuylder stinkaards laarssen,

 

Des niet ontfangelyk in 't Pan-Poëticon.

 

Ik gaf 't een braaf Poeët, schoon hy straks werk begon,

 

Zulk gelaurierdt gedrogt, al wilde hy ook, te smeden

 

Of te verbeteren zyn leven te besteden:

 

Dat was een werk, 't welk zelf Alcides overwon;

 

Daar die Augeäas stal zoo ligt opruymen kon.

 

Zoo Rykaard, voor zyn geld, of heymelyke gunsten,

 

Verkreeg het Meesterschap der Seven vrye kunsten,

 

Of door een Maakklaar van een Grave Palatyn,

 

Een buyten 't Hooge-School Licentiaat te zyn,

 

Dat 's Doctor Paddestoel in de Artzeny, en Regten.

 

Ik wilde op zulk een prul geen Duytpleydoy doen slegten,

 

Nog oud Fidelletjen zien helpen in zyn kug

 

Maar zagt, myn lezer! zie, daar klopt my op den rug

 

De geest van Pindarus in euv'len moede, en vragen,

 

Of ik in hem bespot den Lauren-krants te dragen,

 

Tot ^* viermaal toe? 't zy verr! zoo immer een Poëet

 

Die eerkroon waardig was z' is regt aan u besteed:

* Tot viermaal ] in de Schouwspelen, naar de plaatzen waar in zy wierden gehouden, geheten Isthmia, Nemaea, Pythia, en Olympiaca.

[p. 207]

 

Ja ^* onnavolgelyke, in kragt van Redenklemmen,

 

En woorden uytgekipt, om daar op 't zaam te stemmen.

 

De ^† alziende Blindeman had u gewis zyn kroon,

 

By laatste wil gemaakt, als zynen liefsten zoon.

 

Dus past het my alhier 't regtmatig Lauwerieren,

 

En geene onwaardigen met zulk een krants te çieren,

 

De Grieksche Aloudheyd in haar voorzorg op te doen!

 

Men koos dan ^‡ Rigters, om den Winnaar-Campioen.

 

Den prys der zegepraal onzydig toe te deelen.

 

Men deed de meest beroemde in Poësy erweelen,

 

Op duur gestaafden Eed, door giften, nyd, of haat,

 

Geen onregt te bestaan, op straf der grootste smaadt,

 

Van Ampten, Burger-regt, en Stamhuys te verliesen:

 

't Was des onmogelyk daar toe een Vorst te kiesen;

 

Wiens eerste, en grootste kunst is, 't ligt misleyde volk,

 

Door staat-streek, of geweld, en vreeze voor den dolk,

 

In zyn natuurlyk Regt der Vryheyds lust te mompen,

 

En 't vuur der moedigheyd uyt Poësy te dompen:

 

Voorts de onverzaadbre spreuk, Altyd vermeerderaar

 

Des Ryks te willen zyn, eyscht geene Digters snaar,

 

Van rust, en vreede, of wel Apol de maat quam zetten.

* Onnavolgelyk ] zie hier voor.

† Alziende Blindeman ] Homerus eerst geheten Melisigenes. Wegens de oorzaak dezer verandering des naams zyn de gedagten zeer verscheyden. Veele houden hem blind gebooren, 't welk geheel en al onmogelyk is; want, behalven de natuurkunde, vind men in zyn Iliaden, en Odyssaën zulk een menigte van nette beschryvinge der Landen, Steden, Volken, Zeën enz. dat geen blinde zulk kan uytvoeren: daar de Sterrekunde, en andere dingen by komen, alzoo weynig door een blinde te beschryven, als de coleuren, die hy egter van onnoemelyk veel zaken aantrekt; en egter de man werd Homerus blind geheeten; zyn aanbidders willen, om dat hy voor allerley wellusten blind was; maar die, myns bedunkens, naast by komen, zyn, die de oirsprong stellen, in zyn laag nedervallende oogleden; gelyk zomtyds zulke werden gevonden, die, by na als de blinden, zomtyds naar de lugt zien.

‡ Rigters ] voor het Treur-Thooneel tien, en voor dat der Klugten vyf. De Opperste, of Voorzitter van deze Rigtres noemde men Agonarcha, als Prins van het Digteren-Campgevegt, waar van hier na breder.

[p. 208]

 

Men wil, dat ^* Muhamed, Heyrpauken, en Cornetten;

 

Aannam; Viool, en fluyt, en Cimbel zond weêrom.

 

Dit maakt geen onderscheyd by Turk, of Christendom.

 

Als dat, in honderd jaar misschien een Prins komt rysen

 

Om zyn byzond're liefde op Poësy te prysen,

 

En zelfs konst-oeffenaar, zulk een als Vrankryk gaf

 

In ^† Vorst-François, wiens naam blonk op Petrarchaas graf:

 

Schoon die verworpen had zyn giften, en Laurieren;

 

Waar na het Roomsche Volk 's mans Digtriomf deed vieren

 

Door Raad, en Ridderschap, met zulk een stacy-pragt,

 

Als oyt een Veldheer wierd na 't Capitool gebragt,

 

Daar hy, in 't openbaar doorlugtig Zegepraalde,

 

En een ^‡driedubb'le Kroon van Eere-lof behaalde.

 

Roemrugtig Erffenis der egte Poësy;

 

Maar, zints die schandelyk verviel aan Bastaardy,

 

Werd geen regtgeschapen man met lust daar toe gedreven,

 

Daar se aan onwaardigen zoo agt'loos werd gegeven.

 

Wyl op een Puppius, of Stroombergs schurfde kruyn

 

Veel nutter passen zouw de ^§ Mispel, of Ajuyn.

 

't Geeft nu, als lang voor heen van milde Maecenaten.

* Muhamed ] de derde Turkx Keyzer, aan welke de Conink van Vrankryk eenige Mysyk gereedschappen en meester om daar op te speelen naar Constantinopolen hebbende gezonden, schikte die veragtelyk te rug.

† Vorst-François ] groot liefhebber van Petrarcha, 't vaars voor Grafschrift luyden als volgd ‘in dit kleyn plaatzjen, 't geen de faam zoo zeer uyt blaasd, de pen, den arbeyd, de tong, ende pligt zyn overwonnen, door de minnaar, en minaresse. ô Edele ziel, die zoo veel geagt zyt, wie kan u pryzen, als met stil te swygen! want de woorden zyn altyd te berispen, als het onderwerp den speeler te boven gaat.’ Heb deze vertaling liever van woord tot woord in onrym willen laten, als door het berymen yts van den zin te doen afwyken.

‡ Driedubb'le Kroon ] Laurier, Myrth, en Klimop, welk laatste meer aanzienlyk was, als de twee eersten: om zyn langdurend leven, bruyne groente, hoog op klauteren en alle ongemakken van de lugt, harde winter, en hagel, door te staan.

§ Mispel of Ajuyn ] deze zette de ouden op 't hoofd van die geene, welke men als eerloos bande, of ten toon stelde, gelyk by ons op de Kaak.

[p. 209]

 

Een byster schraal zaysoen voor Digters; geen Legaten.

 

Het gaat 'er op ^* zyn fransch; Mecenaas laatste wil

 

Is alzoo kragteloos, als Caesars Codicil;

 

Dog een Bataafsch Poëet, uyt 't egte bed gesprooten,

 

Is geene bedelaar, nog hunkerd op de Grooten;

 

Geen smeerschoen, kakkerlak, met laf, en slaafs gevley,

 

Nog Tafelbezem op een dronk, of lekkerny:

 

Hy eyscht geen ander loon, als braaver lieden agting,

 

Naar heusche vriendschaps wet: zoo, boven zyn verwagting,

 

Pligtschuldigheyd daar op een zegel zetten wil,

 

't Was een te norsche, viese, onburgerlyke gril,

 

Dit af te wyzen, dog alschoon ook zulke storven,

 

Bataafsche Poësy, gy hebt dien troost verworven,

 

Dat gy toch leven zult. Hoor, hoor, waar dat gy zyt,

 

Of mooglyk zuft, en treurd, om 't onregt van de Tydt,

 

Hoor uwe Orakelen by Hollands Delphos staven;

 

Met meerder zekerheyd, als by den Griek opgaven,

 

De ^† Drievoet, of ^‡ 't gebel in 't Dodonâesche woud.

 

Wat hebt gy, Digt-geest, wyz uw gaven toevertrouwd,

 

Niet aan een swetzer, van een Hoogeschool gekomen,

* Op zyn fransch ] 'k zie op het Testament breken van Koning Lodewyk de 14.

† Drievoet ] dit was een stoeltje van die vorm, 't welk gesteld over een gat in de grond, hier op zat de Priesterinne (bedriegster) die als 'er quansuys een God spraak van Apollo opquam, de antwoorden voortgebragt; en om dit aanzienlyk te maken quam 'er een zeer lieffelyke wazem, als van Balsem, uyt, te hooren by Lucianus, Dialog. de defectu Oraculorum, omtrent deze, en bedriegeryen daar by gepleegdt, door Dr. Anth. Van Dalen uytgegeven, drie dubbeld waardig, dat men het leze alzoo daar in begrepen is, dat alles wat van de Orakelen by oude Heydenen, en Christenen, en zelfs onze tydgenooten werd gemeldt, niet rust, als op het misleyde geloof aan konstige bedriegerye, zoo kinderen doen aan de goochelaars.

‡ Dodonâesche woud ] Dodone was een Stad in Epiren, en lag digt onder dezelve een eyken bosch, waar in een Tempel van Jupiter daarnaar gebynaamdt, aan deze boomen hingen zeer liefelyk luydende klokxkens, die nagt en dag bengelden; dog als 'er een vermeend Orakel stond op te komen, byzonderlyk ook meende zommige dat deze eyken zelf spraken. Zie Virg. Claudian, en den voorn: Dr. van Dalen.

[p. 210]

 

Maar eenen uyt het veld, en koe-stal opgenomen;

 

Die op het natte gras met houte klompen treedt,

 

Of, by den arbeyd in het zuyvel-bouwen, sweet;

 

Werd van uw geest beroerd; door een gebrek gedreeven,

 

Op een Mecenaas gunst, op hoop van ampt te leven;

 

Daar Maro in herleefd: waar op ook Martiaal

 

^* Zyn woord herroepen zouw, in 't scharpe spot-verhaal

 

Van 't aas, 't welk uyt die beemd Poëten kon verwekken;

 

Hy zouw hem zeggen, ‘dit deed u naar Romen trekken,

 

Uyt ^† Bilbilis, door staat- of schraap-zugt, of uyt noodt.

 

Daar bleefd gy stout, en luy. eyscht gy myn naam? 'k ben Poot:

 

'k Bouw met myn eygen rund de Vaderlyke Landen.

 

'k Ben vry. ik zoek geen ampt, ik wil geen woeker-panden.

 

Vertel dit aan uw ^‡ Maat, die zulk een zalig roemd;

 

En 't stoot my niet, zoo gy my ook een Melkboer noemd,

 

Die ben ik, en met een liefhebber van het Digten;

 

Niet met bordeel-brokx taal de swakke jeugd te ontstigten,

 

Myn Venus is zoo reyn. als quamze eerst uyt den dop,

 

En voor haar gordel-riem den Minnaar wierd ten strop;

 

Maar de uwe een ^§ vuyle hoer, door lempte, en schurft afschuuwlyk,

 

En voor een eerlyk mensch om aan te zien te gruuwlyk,

* Zyn woord ] Martial. Epigramm, lib. VIII.

† Bilbilis ] een Stad in Arragon, nu geheeten Calataynd, een zeer schraal landschap.

‡ Maat ] Horatius Flaccus Carmin. lib. V. od. 11 Beatus ille &

§ Vuyle hoer ] noodeloos de passagien aan te haalen, om haar schandaleusheyd al te onstigtelyk voor eerbare ooren; ik weet wel, dat zyne, en diergelyke Schryveren voorspraken, zig tragten te verschoonen, met te zeggen zulkx gedaan te zyn, om die vuyligheden te bestraffen; maar dat men het verboodene doorgaans meest wil, thoond, leyder! de dagelyksche ervarendheyd al te klaar; en op die wyze zouden die uytbraakzelen de Bordelen Petronius Arbiter, Aretin, enz: voor deugtzamen geschriften gaan; waarom ik ook niet schroom Arnobius te berispen, wanneer hy in zyn treffelyk werk tegen de Heydenen, zoo onbewimpeld eenige afgoden bybrengd, te schendig hier te noemen, komende in deeze zeer wel te passe, 't geen die deftige Camphuysen zegt, al wat zelver wast, behoeft men niet te zajen.

[p. 211]

 

Dog dien gy, als een oude, en stoute Roffiaan,

 

Voor welbekoorelyk doed aan de ^* Kuf-deur staan.

 

Myn Venus blyft in huys; als ik haar spreek, gedooken

 

In 't maagdfelyk sluyer kleed, slegts by geval ontlooken.

 

'k Heb een Batavers hert, en noyt myn Pen, of Tong,

 

't Zy open, of ter sluyk, tot ymands oneer zong.

 

'k Zogt nimmer door gevley een ^† schrikdier te behagen,

 

Uyt vrees van Amptverlies, om Hemelwaarts te dragen,

 

Te heten Heer, en God; maar toen een ^‡ strenger Prins

 

Verfoeide uw vuyl gedigt, en oude Saters grins,

 

En niet verkuysd was met uw al te schandlyk vlyen,

 

Om hem, gelyk een God, nog levende in te wyen,

 

Wierd Romen u te naauw, toen na 't verloopen nest

 

Daar stierf ge uyt herten-leed, als veel te schraal gemest.

 

Ik blyf, van waar ik was, in 't weelig Delfland woonen

 

Daar deun ik, naar myn wyz, op allerhande toonen

 

Van eerlyk maatgeluyd; in zoo volmaakte rust,

 

Als of ik Tyters fluyt geërfd had voor myn lust.’

 

Dus peynsde ik mogt ook Poot, voor vriendelyk te groeten,

 

Des ^§ Spaanschen vuyl-bekx geest, als hy hem zag, ontmoeten:

 

Wyl ik hem, als schandaal voor Eerbaarheyd, en deugd,

 

Den Ban van 't school toewensch, tot stigting van de jeugd.

 

Triomf, Triomf, geluk! Bataafsche Jongelingen

 

'k Heb nimmer Poot gekend, als na u toe te zingen

* Kufdeur ] is bygebragt uyt de gewoonte van Romen, alwaar de bordeelen meest waren in de boogen van des Stadsmuuren, en daar de ontugtige Vrouwen aan de deur stonden, te zien by Juvenalis omtrent Messalina.

† Schrikdier ] Domitianus die zig God deed heeten, zeer bloeddorstig, doende op enkel vermoeden, wel aanzienlyke mannen dooden; hy verbande de wiskunstenaars, en Philosophen uyt Romen; werd vervolger der Christenen, dien hy, teffens met hun naam swoer te zullen uytroeien, lees van hem Suetonius.

‡ Strenger Vorst ] Trajanus, deeze deed de googchelaars, en boetzemaker, dien men Pantomimos noemde, uyt Romen vertrekken, deze gezellen zongen ook liedjens in zeer slegte Poësy, gelyk onze straatslypers.

§ Spaanschen ] Martialis, wel van Roomsche afkomst, maar in Bilbilis gebooren.

[p. 212]

 

De glory van ons land in Digtkunde uyt natuur

 

Der Rederykeren. Zie daar, ter goeder uur,

 

Een man die myn gestel werkdadiglyk verdadigd,

 

U met een vollen houw van Rym-geregt verzadigd,

 

Naar welk een lekkerny uw Digtlust watertand,

 

Hebt gy een ^* Amaril, haar smaak is by der hand:

 

Gy hoeft geen fransman na Petits Pâtêes te vragen,

 

Roomkaasjens waaren oyt van haar groot welbehagen,

 

Hier zynze kars en vars; als hy aan Rosemond

 

En Cloris, Philis op verjaar- of feest-dag zond,

 

Voor mannen schaft hy kaas met geur'ge speceryen

 

Van lof- en dank gedigt. hoe gaat hy spelemyen

 

Ten Bruyloft! hy bezoekt zelfs Venus op haar koets,

 

In tweespraak met haar boel, dog slegts met reden-toets,

 

En zonder dart'le taal; maar zoo het mogt gebeuren,

 

Dat ge, om een Herders dood, met lykgezang, moest treuren,

 

Zet op zyn maat uw toon; dog wild gy hooger aan,

 

En tot uw Heylands liefde, en pligt der Kerke gaan,

 

En ziel-beroerelyk uw Digt tot hem verheffen,

 

Poots melody doed u het Hallelujah treffen.

 

Dus moet gy welkom zyn by al die Digtkunde eerd,

 

En juycht, dat in uw roem gantsch Holland triomfeerd

 

Zoo Cuma waardig was, om Sibillynsche Boeken;

 

't Phocenser Delphos, tot Orakelen te zoeken;

 

't Bataafsch om 't kop're graf ter eere van de held,

 

Die Neêrlands vryheyd rukte uyt het Ibeersch geweld,

 

'k Zag u, maar de ouderdom beletme u thuys te ontmoeten,

 

Dog egter leeft myn hoop (wil 't God) u te begroeten

 

In 't Pan-Poëticon, als, door van Halens gunst,

 

Gy daar zyt ingeleyd, uyt agting voor uw kunst.

 

Gy midd'lerwyl ga voort uw lustige landsdouwen,

 

En liefde tot het Rym gelykelyk te bouwen.

* Amaril, Phillis & ] pastorelle namen, van Poot in zyn vaarssen.

[p. 213]

 

Bewys door uw Gedigt, ô wel gelukkig man,

 

Dat by u geest en sweet wel gaan in een gespan.

 

Gy kund uytdagende verbluffen, en doen swigten

 

Dien ^* Hoogen Leeraar in zyn lessen tot het Digten,

 

Waar in hy eyscht voor al Vertrek en ledigheyd;

 

Gy zoud hem zekerlyk zien in der yl bereyd,

 

In plaatz van nydig u om beuzeling te smalen,

 

Uyt zyn ^† Bedroefd Gezang dien regel doorzienhalen;

 

Indien hy nu ter tyd in 't koude Pontus was;

 

Zoo dra hy slegts een staal van uwe Vaarssen las.

 

Nog meer, als hy die wist in 't Veld te zyn gebooren,

 

En zonder Fransman, Griek, of Latinist te hooren.

 

Zoo veel vermag natuur, gebouwd door oeffening.

 

Gelyk een konst fonteyn, uyt eene zuyv're spring,

 

Het water, als een val, van trap tot trap doed bruyssen,

 

Of door de lugt geparst, en engte van de buyssen,

 

Met style pylers werd gedreven naar om hoog;

 

Hier als een zonnebloem, daar als een Regenboog;

 

Door de verandering der opgestelde tuygen

 

In veelerley gedaant, den drift des Brons doed buygen

 

En t'elkens tot den grond, waar uyt het eerstmaal springd

 

Naar het oirsprongelyk van al zyn ad'ren dringd.

 

En vallende, op den maat geregelde klauwieren,

 

Een orgel, of cimbaal doed lieflyk tierelieren.

 

'k Agt die gelykenis wel net tot Poots Gedigt;

 

Die voor geen swaarte der veranderingen swigt;

 

En alles onder 't pak van Landmans besigheden.

 

Hen, die al dus hun lust, en lyfsberoep besteden,

 

De ^‡ Bastaard Zuster noyt zal werden tot een last,

 

Die beter by haar broers, den luye, en Dronkaart past.

* Hoogen Leeraar ] Ovidius Trist. Lib.1. Eleg. 1.

† Bedroefd gezang ] Ovid. Libell. Trist. Carmina secessum scribentis & otia quaerunt.

‡ Bastaard zuster ] de armoede; dog dat van deeze de Poësye geen moeder is; blykt by het bovenstaande voorbeeld van Poot , en men kende van ouds, en ten allen tyden Koopluyden, ambagts gezellen, mannen en vrouwen, die hunne neeringen, en handteeringen vlytig waarnemende, egter goede Poëten zyn geweest, en nog blyven, zonder daar door tot armoede te vervallen; maar die is doorgaans oorsprongelyk uyt de bovengemelde oorzaken van ledigheyd, luyheyd, en drankliefde; daar de eerste by uytgespaarde uuren, en wel by nagt, hunne Digtlust oeffenen; om hun tydelyk beroep niet te verzuymen: zulkx ik ook niet schroom vryborstig te zeggen en tegen te spreken Pier. Valerian. P. Dan. Bartoli en andere, ja zelfs P. Ovidius, wanneer zy de Poësy aanmerken, als een oorzaak der armoede, want als men de meeeste der vervallene, of gebreklydende Poëten naspoordt, zal het gewoonlyk uyt het voornoemde slegt gedrag bevonden werden toegekomen; of dat men de Poësye neemd tot een bedel-neering, by zelden geboorene onses tyds Mecenaten; waar door die doorgeleerde Italiaan Torquato Tasso tot zulk een armoede is vervallen, dat Balsaq van hem schryft geen goede koussen aan zyne beenen te hebben gehad, en om een aalmis te hebben gebeden; maar laat ons des mans ongelukkige staat wat van naby beschouwen, en men zal in hem de waaragtige oorzaak zien van veeler andere Poëten rampspoed, voor eerst hy had geen leggende Renten uyt zyn Vaders ( Bernardo Tasso ) erffenis, als die gebannen, en van alle zyne middelen beroofd was, hy studeerd te Padua in de Regten, schaars genoeg van zyn bloedverwanten onderhouden. Hier wierd hy zoodanig tot Digtlust vervoerd, dat hy de Regtsgeleerdheyd, waar in hy al verre was gevorderd, verliet; egter op zyn 17^de jaar een gedigt gemaakt hebbende, tot lof des Huys van Este, geraakte hy in 't hof van de Hertog Rinaldo, die hem ried zyn studien in de Regten te vervolgen gelyk hy deed; ondertusschen quam zyn Jerusalem verlost in 't ligt, en van daar begon de duysternissen van zyn fortuyne: want met de Florentynsche Academia della Crusca over het voornoemde stuk in geschil rakende, trof hem dat zoodanig, dat hy weynig beter als rasende wierd: waar nog by quam, dat de arme hals in spooreloose liefde op de Hertoginne Leonora, Huysvrouw van Alfonso d'Este ontsteken, zonder genot, van dag ten dage erger wierd, invoege hem de Hertog deede opsluyten, met goed onderhout, zeer bescheydentlyk oordeelende, deze minnelust een herssen ziekte te zyn; maar Tasso heymelyk vlugtende, swurf jaaren agter een door geheel Italien, in zeer bittere armoede, eyndelyk quam 'er weder een lugtje: wanneer de Cardinal Cinthius Aldobrandinus hem naar Romen sont en veel gunst bewees, dien hy egter, door zyn kort opkomende dood, quam te verliezen. Aldus kan men uyt Tassoos gedrag zien, dat niet de Poësye hem heeft arm gemaakt, want hy was zulks reeds; maar dat hy zig niet met zyn eygen voet heeft gemeten; om letterkrakery in oorlog is getreden met magtiger, geen brood korf van zyn ouders hebbende, dat verkeerdelyk waande in de Poësy te vinden, en eyndelyk zyne dwaaze verlieftheyd, oorzaak van de grootste zyner aanhoudende rampen. Dog ik kan my niet genoeg verwonderen, dat men Sannazarius ook steld onder de arme Poëten, naar dien de zelve zig een kerk, en daar in een graf van het allerschoonste marmer heeft doen bouwen, en daar by zyn Beeld benevens dat van Apollo, en Minerva, en anderen het hoog autaar voorzien met zeer kostbaare Schilderyen & de plaats was hem nevens het dorp Mergellina gegeven van Frederik Koning van Sicilien, en Napels; hy stierf van droefheyd, om dat Prins Philibert van Oranje, in zyn togt naar Romen, zeker zyn lusthuys had verwoest, zeggende op zyn dood bedde. ‘ik zal gerust sterven, om dat ik zeker ben, dat Mars wreker zal zyn van dezen Barbarische verstoorder der musen’; ik heb dit uyt de beschryving van Pozzuolo, door Jul. Caes. Capaccio Secretaris van Napels, ook heb ik het geluk zederd gehad van zeker Edelman, niet lang geleden van daar gekomen, over dit verhaal te begroeten, die my zeyde de overblyfzelen, dog zeer vervallen, gezien wierden ik heb wel gedogt, of dit bouwen hem misschien mogt verarmd hebben; maakende alzoo zyn erfgenamen uyt nalatenschap; nog by de voorsz: kerk, een lusthuys, en hoven 't zyner gedagtenis hebben gestigt, ook had hy een goed inkomen van Coning Frederik, die hem, op 't afsterven van J.J. Pontanus zynen Secretaris maakte, maar ik geloof dat deze kladde hem is op 't lyf geworpen door de geestelyken aan de voet van de berg Posilippo digt aan de zeekant, en niet ver van het graf van Virgilius: want Sannazarius, was by hen berugt geen opregt Roomsch Catholyk te zyn, ja zelf geen Christen, wegens de voorsz: Beelden; waarom ook zyn bloedverwanten bezorgden, dat men den Apollo, David, en Minerva, Judith moest noemen, dog de Nymphen, en Satyrs in Basso relievo wistmen niet te herdoopen.

[p. 214]

 

Wel jonge liên, en gy tot jaaren opgeklommen

 

Maak geene Algebraas op, uyt averregtsche zommen;

[p. 215]

 

Verwagt uyt Digt-kunst; maak gebruyk die als wat snoep,

 

En geest-versnapering in uw gewoon beroep.

 

Zoo kundge uws zelfs vermaak, verpligting, en genoegen,

 

('t Ga met die 't leest zoo 't wil) volkomen vergenoegen.

 

Welk eene menigte van levenden, en doôn,

 

Vermaard in Poësy werd ons hier aangeboôn!

 

't Werd laat. de Zon is reeds by onze kimme aan 't dalen,

 

En wenkt ons elk naar huys. kom danken wy van Halen :

 

Zyn liefde op Digteren zy nimmer uytgeblust.

 

Hy droom genoechelyk, in ongestoorde rust.

 

Myn toeleg is, eer 't nog by ons begind te dagen,

 

Op morgen, voor 't gerit van paarden, kar, en wagen

 

Onze eenzaamheyd belet, in 't naaste bosch te zien,

 

Wat brave Digteren, om 't Steeds-gerugt te ontvliên,

 

Schoon met een Beeld vereerdt, zig zomtyds daar vertrekken;

 

Om hunne, en and'ren geest nog hooger op te wekken;

[p. 216]

 

En 't Pan-Poëticon, al schynd het nu zoo wyd,

 

Te kleyn doen worden door zyn yver, gunst, en tyd.

 

Braaf op uw tyd gepast, zyt welkom, Batavieren,

 

Om, door vroegopstaan, 't lof der naarstigheyd te vieren

 

Uw landaard toegestaan, zelfs van de vuyle nydt:

 

Dat zy daar op 't gebit, en tong te schande slyt.

 

Verhaasten wy aanstonds der voorgenomen kuyer;

 

Voor dat de morgenstond haar violette sluyer

 

Verschuyft. ay zie! hoe haast 't bedauwde Roose-roodt,

 

Verswind, zoo pas de Zon daar op zyn straalen schoot!

 

't Was ugtend, eer de zon beneveld uyt de kimmen

 

Van 't schip- en vischryk Y, ten dagreyse op quam klimmen,

 

En 's Hemels swerk als nog de purpre mantel droeg;

 

Toen Aegoos slaaploosheyd hem uyt het bedde joeg

 

(Verdriet 't geen 't meeste deel der oude liên komt plagen)

 

Hy zag het Stier-oog, en den Voerman van de Wagen

 

Nog tintelen; daar hy, alleenelyk verzeld

 

Met een kleyn boekjen, en zyn wandelriet, te veld

 

Naar het Castanje-bosch: hier zyn wy in de dreven,

 

Daar hy al wandelend veel vaarssen heeft geschreven,

 

Zie daar een Veldman van myn kennis lang te voor,

 

Zoo zaft van Rym, als Naam, ô had ik nu gehoor!

 

Gy, kind'ren, luyster naar het streelen van zyn toonen

 

Op schallemey, en fluyt, en leer, als kloeke zoonen,

 

Dat de zoetvloeindheyd, in alle Herder-zang

 

Is, boven grootsche styl, het eerste, en laatst belang.

 

Geen kaars te ontsteken! heeft niet Willink dit Boschaasie

 

Dees zoo wyd uytgestrekte, en lustige Plantaasie

 

Zoo net, natuurlyk, en behoorlyk afgemaaldt,

 

Dat geene Digters penn't zyn geest te boven haald,

 

En thoond hoe de Amstel-stroom al hupp'lend haar komt groeten,

 

Tot daar het schipryk Y , en Vecht haar boord ontmoeten,

 

En binnen Amsterdam , beslooten in zyn wal,

 

De Stad, en zig ten roem, opregt een Tempes-dal,

[p. 217]

 

En hegt een Bloemekrans van zedige gesangen

 

Aan een Castanje stam tot glory opgehangen.

 

Hoe aangenaam zyn daar de kleuren geschakeerdt!

 

Daar meest het zuyver wit der liefde triomfeerdt;

 

Niet die ons rildt door 't bloed, met meer, of minder lusten,

 

De ziel met naberouw, en kommer kan ontrusten,

 

ô Neen! 't is liefde op God, en zyn Barmhertigheyd,

 

En zegening tot loon genadig toegezeydt

 

Hen, die op 's Heeren Woord, aan zyn verarmde leden

 

Des huysgezins Brood, dak, en kleeding doen besteden.

 

Verschuylen we ons, of, zoo men liever volgen wil,

 

(De Herders zyn jaloursch) 't geschiede langzaam stil.

 

't Zyn twee by een, gewis van eenerleye zinnen,

 

In 't geen de Digtlust hen belaste te beminnen.

 

Men mag hunne eenigheyd niet steuren, nog hun lust,

 

Wie tot vermaak, of ernst een schoone uytvinding kust,

 

Beluysteren; zoo min, als twee gelieven dragen,

 

Dat nimand kom bespiên haar zoete minne-vlagen

 

Laat ons hier toeven; en wie weet, of niet misschien

 

Een gunstig toeval yts van hun bedryf doed zien.

 

Zaft! houden we ons op zy: want, schoon ons niet zou passen

 

Het doolend Ridderschap, kon ons nog wel verrassen

 

Een vrolyk avontuur. ay zie! aanstonds een buyt!

 

Wat kostlyk Boek is dit! wat zulk een band beduyd,

 

Zoo cierlijk, en vergoud! geen beeldekens vergeten.

 

't Zal voor een Nymfje zyn. Poëten zyn Profeten.

 

Laat ons het stuk doorblaân, wyl 't onverzegeld is.

 

Zie daar! aan Laura, of ik in myn raden mis!

 

Hier is 't om Amaril, daar Chloris te behagen;

 

Gintsch Arian op haar geboortedag; het jagen,

 

De Visch- en Vogel-vangst, musyk, en alles wat

 

De vrye lugt op 't land vermakelyk bevat;

 

Met schilderig vertoog van Beemden, Akkers, Bloemen,

 

Lust-hoven, Bogaarden, en wat men schoon kan roemen,

[p. 218]

 

Door Wellekens Gedigt, met zulk een keurlykheyd,

 

Als had Theocritus hem by de hand geleyd

 

Na Maro, om zyn styl tot Herders-kout te wennen,

 

En Danthe, en Ariost, met Tasso hem hun pennen,

 

By laatste wil, gemaakt. wat of zyn kamerraat

 

Ons zingen zal? wel schoon, op Barbarynsche maat,

 

De zevenfluytiens-kam op 't liefelykst te streelen

 

Daar by uytbreydingen van brave tafereelen,

 

Waar in de Reden straft, en toomd wellustigheyd;

 

Hoe hoogmoed, en begeerte, haar binnen houd, en vleyd

 

Uyt een verdubbeld hert. kan dus een Vlaming Rymen,

 

Gewoon met bastaard-taal zyn vaarssen t'zaam te lymen!

 

'k Bedenk my Amsterdam gaf hem het eerste ligt,

 

En letter-oeffening de Aloudheyd-kunde en Digt;

 

De Zede-lessen in Poëten styl vervangen,

 

En Leering, hoe de liefde eerbiediglyk te ontfangen.

 

Door alle deugden in het minnen te besteên;

 

Zulkx in gehoorsaamheyd door alle driften heen

 

Standvastigheyd, geduld, hoop, en geen smaad te vreezen

 

Regtvaardigheyd, en Roem van Eeuwig wel te wezen:

 

Dit alles zie ik in die wakkere Poëet,

 

Met honderd vindingen, op elk geval bekleedt.

 

Als of ik Danthes, of Petrarchaas Vaarssen hoorde,

 

En Barbarin, Guarin, en Casa my bekoorde.

 

Kom, gaan wy, kinderen. de Zon reeds hoog gerezen

 

Wenkt ons naar 't middag-maal.... maar, wat is daar te lezen

 

Zoo digte by het bort der Boomenschendery.

 

't Schynd onlangs aan geplakt, en vry wat hoog. lees gy.

 

‘Geen Sater zet zyn poot in dit geweyd Boschaadje

 

Met vuyge Poesy, of tragte naar Boelaadje.

 

Of hy werd by Placcaat, strax Vogel-vry verklaardt,

 

En die hem vat ten buyt zyn ruyge vagt, en baardt;

 

En, zoo hem ^* Herkmans geest te vangen mogt gelukken;

* Herkmans ] in zyn Rhyn- en Mase Schipvaarts lof.

[p. 219]

 

Hy zynen tweeden hoorn heeft oorlof af te rukken,

 

Die aan des Amstels boord, als eertyds aan den Rhyn

 

Zal tot zyn vrygtbaarheyd een zegeteken zyn.

 

Waar na zig yder een, in 't stellen van zyn Digten,

 

Op straf van Eer-verlies, van nu af aan moet rigten.

 

Aldus een stemmelyk beslooten in den Raad

 

Van 't Pan-Poëticon, elk hoede zig voor schaad;’

 

Heel goed. zoo werd het Regt van God, en mensch gestadigd

 

En de eerb're Poësy van ergernis verdadigd.

 

Dit is wat nieuws in Stad. houw Bosman, Bosman houw!

 

Bezorg tog, dat dit Boek aanstonds, ter goeder trouw,

 

Den regten Eygenaar mag werden toegezonden

 

Gy kend den Herder wel. het is door ons gevonden

 

Op 't hoogbewossen Pad, 't welk legt ter linker laan.

 

Het berg-loon zy voor u. gy zult wel zyn voldaan.

 

Wy voort naar huys, om daar het niets doen te verbannen,

 

En met een nieuwen moed de geesten in te spannen.

 

Zie daar, Bataafsche Jeugd, voor u een bloemryk hof;

 

Indien uw Digtlust kiest 't land-leven tot haar stof;

 

Stap in dat spoor, gy zult gewis daar in niet dwalen,

 

Om, als 't uw beurt zal zyn, ook met een beeld te pralen,

 

In 't Pan-Poëticon, door 't vord'ren in de kunst,

 

Te wagten uyt verdienste in Heer van Halens gunst.

 

Gy ondertusschen tragt uw yver te versterken

 

Door naarstige oeffening in braaver mannen werken;

 

Want zeker dit verhoogd, door loff'lyke eere-nyd,

 

Den geest, en wekt in ons een moed, om met der tyd

 

Hen te afterhalen, en ook zelfs voor by te streven.

 

Zoo ge u gemoedigd vind daar van een proef te geven

 

Door eenig Treur-spel; hier diend groote ervarenis,

 

Om elk te spreken doen, zoo 't hem betaamlyk is;

 

Naar eysch der zaken, en den staat der Personaadje;

 

Op dat me een Prince niet gelyk maak met zyn Paadje.

 

Daar is een misslag in het meest der jonge liên

[p. 220]

 

Van waan, dat zulk een stuk noodzaaklyk diendt voorzien

 

Met straffe woorden, en door alle gruuw'len banen

 

In zuygelingen bloed, en moederlyke tranen,

 

Naar Throon, en Scepter staf, verzeld met Tyranny;

 

Verraad, en oproer, moord, en maagden-schendery;

 

Als of ^* Tisiphone haar tot verschriklyk vloeken,

 

Voor penne, een slag-veer den ^† Harpyën had doen zoeken,

 

Vergalder draak spog, en getergder adders-gift.

 

Men moest, tot scheurens toe, het Treur-Thooneel doen dav'ren,

 

En dwinglandy den stoel van Coningen beklav'ren.

 

Dus maakt men 't Volk allenkx, door 't dagelykx berigt,

 

De wreedste afgryselykheyd onmededoogend, ligt.

 

Zoo als oud ^‡ Romen deed op Bruyloften, en Feesten

 

Aan menschen-slagting te gewennen, als der Beesten.

 

'k Agt dees geenszins ten nut der zedelyke deugd,

 

Van onze kinderen, in hunne ted're jeugd

 

Naar straf-Thooneelen der misdadigen te schikken,

 

't Welk tyd-verdryf leerd zyn, 't geen hen in 't eerst deed schrikken.

* Tisiphone ] een der drie helsche Rasernyen, by de Poëten voor de wreedste genomen, om haar verschrikkelyke stem, afkomende van een grieksch koppelwoord, zeggende, aller stemmen afgryzelykst.

† Harpyën ] dit waren, naar der Poëten verzieringen, Dogters van de zee, en aarde, gevlerkte gedrogten met menschen aangezigten, geenen lichaam, beeren ooren, en klaauwen voor vingeren, schrikkelyke vraten, en daarom Jupiters honden geheten enz: van deze fabelen, met haaren aankleef, leestmen veel omstandigheden by Apollodorus Lib. 1. §. 21. 22. en Natal. Comit. Mythiolog. Lib. VII. Cap. VI, al welk voorschreven niets anders schynd te wezen, als een zinnebeeldelyk vertoog der begeerlykheyd, en gierigheyd.

‡ Romen ] hier van kan men lezen Justus Lips. Saturnal. Serm. Clem. Baldin Gregor. Lil. Francisc. Perucc. Pompe funebr. die ons te kennen geven de gruuwzaame wreedaardigheyd in de bovengenoemde scherm gevegten, door gewoonte, met vermaak aangezien, van vrouwen, zoo wel, als mannen. men zag 'er twee, drie, en meerder paren te gelyk vegten, en als 'er een sneuvelde, klapte yder in de handen, als op het Schouw-Tooneel voor een braaf vertoonder, en dat in de Eetzaal, en Bruylofts-kamer, daar de schermers dan wierden ingeroepen, en zoo na by aan de Rustbanken, en Tafels, dat de Bruyd, en gasten dikwyls met bloed wierden bespat.

[p. 221]

 

De verdre opmerking, in een Treursper gâ te slaan,

 

Werd meer door oeffening als onderwys verstaan,

 

Waar toe voorhene Mans in allen deel bedreven,

 

En volgens-waardig, tot uw keur zyn opgegeven.

 

't Heugd my, van dat ik pas bescheydlyk lezen kon,

 

Ik met Andronikus aanstonds het Rym begon,

 

In zulken yver, en uytnemend welbehagen,

 

Dat ik 't spel meester wierd in minder dan drie dagen;

 

Ik bromde over 't Huys, aan Tafel, en te Bedt,

 

En met gebaarden naar die wreedheyd opgezet,

 

Na ik het stuk ebzag; maar toen my quam te vooren

 

Hoofd, Vondel, en voor al Heer Constantyn te hooren,

 

In een bekookter breyn, bespeurde ik 't regt beleyd,

 

't Welk het waaragtig van 't verwrongene onderscheyd;

 

De vinding net gepast, ten proeve van 't natuurlyk;

 

Den Geest verheven, by 't gemeenzaam, en gebuur'lyk;

 

Zulkx dat zyne Oogentroost my zoo volmaakt beviel,

 

En voort in 't vast geheug, en 't innigst van myn ziel,

 

Zoo diepe stempels dreef, dat die, spyt al het lezen

 

Van and're Digteren, wel zal bestendig wezen.

 

Voor Treur- en Blyspel, naar 't elkx zinne-keur behaagd,

 

En in het vloeiend Rym zyn kragt voeldt onderschraagd

 

Een groote menigte van Nederlands Poëten

 

Den leerling voor 't Thooneel hun geeft, en konst doen weten:

 

Dog, 't zy met hun verlof, 't is niet in myn geloof,

 

Dat imand denken zal ik hem zyn eere ontroof

 

Om 't noodig onderscheyd der keurelyke Bloemen,

 

In Vondel hier alleen tot zyn model te noemen

 

In 't geen bedenklyk is tot het volmaakt geheel

 

Van Treurspel, en 't vereyschte aan elk byzonder deel;

 

't Gevalle hem egter, om zyn Penn't, en Geest te slypen,

 

Al eer hy yts begindt, noodzaaklyk te begrypen,

 

Dat alle Poësy, voor al ten Treur-Thooneel,

 

't Zy waarheyd, of verzierdt, behoude in yder deel

[p. 222]

 

t Persoonlyk, tyd, en plaatz, en spreek-wyz, naar 't betamen,

 

Op dat ze in tegendeel de vinding niet beschamen,

 

En, voor een ernst ter deugd te wekken in 't gemoed,

 

Zig geene spotterny van klugtgevolg opdoed:

 

Dus zyn my veel Romans, al kon me 'er ook meê vullen

 

Een Oosters-gaaren-vat, te meer, te grooter prullen,

 

Van wien, hoe groot van naam; om 't byster onbescheyd

 

Der t'zamenspraak, gevoegd by noyt gebeurlykheyd:

 

Vraag dat de best geagt, by al de ^* Italianen

 

Cassandre, Cleopatre, en gâedlooze Arianen.

 

En 't eyscht veel onderzoek, en lezen in dit stuk,

 

Een spel te onthouden van dit dreygend ongeluk,

 

't Gebeurelyk, het geval, en uyt te vernoegen;

 

De woorden, naar den drift der togten wel te voegen:

 

Wie dit in Vondels werk niet lezen kan, of wil,

 

Vergeefsch een kaars, of Toortz, vergroot-glas, of de Bril.

 

Vergeefsch, dat nyd, of spyt myn Digtlust komt te quellen,

 

Met hem niet in de rang van Vondel op te tellen

 

In 't Pan-Poëticon: tot geen meer nuttigheyd,

 

Als voor den Pretendent de Britsche kroon bereyd.

 

Om ^* eenen Admiraal, die groot zal zyn te baaren,

 

Tot Scheeps-stryd, de Oceaan draagt tweemaal vyftig Jaaren

 

Om eenen Steven-kroon te ontfangen wyl hy leeft;

 

Daar 't veld in korte tyd veel Heyr-gebieders geeft;

 

Maar Eeuwen-Poësy, kon pas een Vondel teelen,

 

Die 't Opper-hoofd zouw zyn van alle Treur-Thooneelen.

* Italianen ] alle byzonderlyk verlekkerd op Romans, en by uytnemendheyd op de Ariane, in 't Frans beschreven door Graaf Majalino Bisaccioni , en gewaarddigt in het Italiaansch te werden overgezet, ook by ons in 't Nederduytsch, die 't gelezen heeft kan 'er niet anders van zeggen, als dat het is het gedrogtigste van zulk werk, 't welk oyt eenig breyn baarde; nogtans ben ik 'er in myn groen wambus zoodanig op verslingerd geweest, dat ik 'er dikwyl myn nagtrust, ja spyzen voor opschorte, om het spoedig ten eynde te lezen.

* Eenen Admiraal ] woorden van de oude Groot-Hertog van Toscanen, toen hem de Admiraal de Ruyter, groete.

[p. 223]

 

Hier roept me Andronicus tot een te rugge-tred,

 

Dat ik hem in gevaar van eere, en leven red,

 

Waar van een ^† onverlaat hem tragte te beroven,

 

Als van Jenever, drank der pluggen, digt bestoven,

 

Hem reeds ontkleed had, en voor elk ten spot gesteld

 

Met een blaauw duffeltien, in plaatze dat die Held

 

Den Coër, Pergameen, of Romer zouw doorlezen,

 

Om kranken (had hy die) van ziektens te genezen,

† Onverlaat ] ik meen Salomon van Rusting, die op een zoo vuyle, en onhebbelyke wyze dit Spel in Boerd heeft veranderd, dat ik 'er slegts een weynig van hebbende gelezen, het boek te gronde wierp; en van zulke verontwaardiging moet ook zyn bevangen geweest zeker Bezitter van dat slordig werk; want ik het in zekere auctie in hande krygende, vond ik den Tytel (volgeestige werken) veranderd in vuyl-beestige uytgietingen van & met meer andere wel toepasselyke omkeeringen, my vergeten; en 't heeft den vuylyk, anderzins geen onverstandig man, op zulk een trant zyn geest, en tyd te besteden tot twee vry dikke boeken in groot octavo ondertusschen komt my in hande zeker Boekje met den Tytel, zedig, en digtlievend onderzoek op Aran, en Titus, waar in de Schryver zeer veele aanmerkingen heeft tegen de ongebeurlykheden, wreedheyd, wanschik, en andere onhebbelykheden in een Thooneelstuk; 't welk ik voor 't meeste niet tegenspreek; maar dat het zedig is, kan ik, behoudens des Schryvers agting, hy zy wie 't zy, niet wel toestaan, en wel meest, om dat ongezoute, en meermaal schimpen op de glasenmakery, het ambagt van Vos, 't welk minder te pas komt; naardien hy bewysd het stuk niet van deszelfs maakzel te zyn; gelyk het ook by my, en alle lieden van gezond orodeel legt, wie het gemaakt heeft, is tot nog onbekend, hoewel my voor geloofwaardig is verhaald, dat een zeer aanzienlyk Regent dezer Stede het Spel, met zyn Personaadjen, en gantschen omslag in het Engels had, en in druk gegeven veel Jaaren eer het hier ten Thooneel wierd gebragt; dog, of het waar is weet ik niet; my spytende het by voorsz: Heer, met wien ik de eere had gemeenzame omgang te genieten, het niet heb onderstaan? 't heeft ook dezer dagen zeker jongeling behaagd al weder eenen verkleden Andronicus op te stellen, wel niet zoo vuyl-beestig als Rusting, dog egter al mede met diergelyke zap overgooten, daar 't hem nutter was geweest de schoone bloemen, die alle geleerden daar in vinden, zig ten gebruyk te maken. 'k heb, zints ik dit werk begon, in weynig maanden meer nederduytsche Poësy gelezen, als in myn geheele leeftyd te voore, en zie daar in, hoe men in dit zoo gehekeld en veragt Treur-spel, schoppende op de barsche, snarrende, en snorkende spreekwyzen, anderen, die het niet minder doen, hemel-hoog verheft, en onder veelen eene zoodanig, dat Pindarus, by den zelven vergeleken, een zeer armgeestig, en lam Digtertje moet zyn geweest; ja men noemdt hem, tot vermindering der eere veeler andere brave mannen, den Phoenix der Nederlandsche Poëten.

[p. 224]

 

Studeerde in Talen konst, die noyt een eerlyk man,

 

Als met verfoeiing, en ondankx zig zelve, kan

 

Aanhoren, en veel min zyn eygen spraak te maken,

 

En over de arme Vos zoo vunzig uyt te braken;

 

Die zeker in dat stuk had eer nog smaad ten deel,

 

Maar op zyn naam alleen gevorderd ten Thooneel,

 

En hy (wie weet waarom) daar toe was uytgelezen,

 

Om Jan Amphitruo van een Jupyn te wezen

 

Een grooter letter-held, die, door verkeerde schaamt

 

Niet wilde voor Poëet eens Treurspels zyn befaamt.

 

Schoon niemand op bewys van onbetwistb're gronden,

 

Den waaren Vader heeft tot heden uytgevonden.

 

Dog immer is 't Jan Vos in geenen deel geweest.

 

Dit zouw hem Seneca, beroepen door zyn geest,

 

Indien 't hem mooglyk was slegts eenmaal op te ryzen,

 

Met zyn Thyestes, zelf van woord tot woord, bewyzen;

 

Terwyl ik anderszins, om de agting, die ik draag

 

Voor de Oudheên-kundigheyd, en grootsche styl, wel graag

 

Belyd myn ongeduld, schoon 't werk mogt zyn gebrekkig,

 

Van de onbeschofte schoft te zien besmeurdt zoo drekkig:

 

Waarom myn Digt-lust dien verkeerden Salomon

 

Met Roede, en Brandmerk bant van 't Pan-Poëticon.