Panpoëticon Batavum

Tiende boek.

Hoe schoone Parel aan de Kroon der Poësy
Is Westerbaan! Hoe hoog in 't vloeiënden Gety
Van allerhande drift het Topzeyl op te halen!
Maar wien is 't mogelyk te danken, te betalen
's Mans overgroote vlyt, en moeite, om 't Neerlands Digt
Hoe heerlyk uyt zig zelfs, als met een Zonne-ligt

[p. 130]

 

Uyt straalen, en den Geest van Romen glanz te geven,

 

Naar 't yders wensch verhoopt zyn Rym te zien verheven:

 

't Zy dat hem Treur-spel, of der Helden-Roem gevalt,

 

Of eerelyk in Jok des Weirelds Wan gestalt

 

In Bly-spel thoonen wil; of 't al te hevig Minnen

 

Door Klaag-gezangen tragt Ziel-roerig te bezinnen;

 

In dit, en meerder heeft de groote Westerbaan,

 

Door zyn Vertaling en bevat'lyk doen verstaan,

 

En Maro, Naso, en Terentius ontslooten,

 

Ten hulp der Poësy van zyne Lands-genooten,

 

Welk een veelvormig glad geslepen Diamant.

 

Met Zinne-toetzen op een keurelyk Verstand

 

Waar in men beurt om beurt door tint'len ziet de Ligten,

 

Om nut, vermakelyk, en 't Leerzaam te berigten,

 

Door schrandre Vindingen op allerhande stof;

 

't Zy dat hy hooren doed die wyze Zotheyds Lof;

 

Of, op zyn Okkenburg in stilte neêrgezeten,

 

Het Hof, den Raad, de Kerk, elk huys het zyn doed weten,

 

En houden zig gerust, en in zyn staat vernoegd,

 

Naar hem tot onderhoud een Lot is toegevoegd,

 

En geene inbeeldinge des Geestelyken yvers

 

Verkeerde driften wekt in onbezonne dryvers

 

Om 't Opper-Staats-bewind, in 's Lands Souvrain Gebied,

 

Waar voor men goed, en bloed, en 't Vaderland verliet,

 

Nu aan 't swart Hoedeken, als eertyds aan den Myter

 

Te hulden Eygen-baat, en Staat-zugt van een Wryter,

 

De Vryheyd van 't Gewisse, elkx Eygendom, en Regt,

 

Te zien vertreden door een Paus, en Meester-knegt.

 

Wie dit onwraakbaar (en 't is noodig) wil bewezen,

 

Die moet den Kranken-Troost, en Oogen-zalf doorlezen,

 

De Staat-kunde, en de Pligt der Prekers toegepast;

 

Dog moede, en mat getorst aan dezen swaaren last,

 

Laat hy zyn doffen Geest Uytspannen, en Verligten

 

Met Brandwykx straffeloose, en zoete Minne-Digten.

[p. 131]

 

ô Was uw Penn' verstompt, toen gy dien doopte in 't Nat

 

Der geyle Vuyligheyd, waar mêe gy hebt bekladt

 

De bladen, toen uw Geest zig strekte op Punt-Gedigten

 

Die dus de kriele Jeugd tot dartelheyd ontstigten!

 

Wien 't dunkt geooreloft dit Pad van Westerbaan

 

Tot meer uytgietingen der Wellust in te slaan.

 

ô Brandwyk, waart gy tog dien swavel-stank ontdooken,

 

Myn Geest was tot den vlam des yvers niet ontstooken;

 

Indien 't bewonden was in Dubbelzinnigheyd,

 

Het wierd toegevelyk ten besten ploy gevleyd,

 

Zoo 't u de Zedigheyd, 'k swyg 't Christelyk Welluyden,

 

En Burger-Eerbaarheyd behoorden te beduyden,

 

Terwylge uw Zilver Hayr kond in de Spiegel zien!

 

Om 't uwen Ouderdom ten minste te verbiên,

 

Dat op uw Voorbeeld, als Geregtigdt, jonge knapen

 

Zig aan het volgen van zulk Rymen ligt vergapen.

 

'k Spreek uyt Ervaring, niet door drift van haat, of gunst,

 

Waar in myn Digt-lust zoekt den Lof van zede-kunst;

 

't Is waarheyds Liefde, en om den Opspraak af te wenden,

 

Waar door me, om Misgebruyk, de Poësy doed schenden,

 

En uyt de Christenheyd, door een versoorde gril,

 

Verdoemdt, en boven-al ten Kerke uytbannen wil;

 

Niet uyt veragting, maar eenvoudig, teder schroomen,

 

Uyt het persoonlyk quaad des Rymers opgekomen:

 

Ja zy, die korts-geleên op uw Geest-kragtig Rym

 

Der Harp-zang was verliefd, nu liever 't laf gelym

 

Deund van Dathenus; en in zoo afkeerig Wezen

 

Zig niet gewaardigend 't onstraffelyk te Lezen.

 

't Is alles onbedekt: Zulkx welk een kuysche Vrouw

 

Die 't hoord, als onbekend wel graag ontveynzen wouw,

 

En sloot in 't Bed-gordyn, de schaamt niet kan ontduyken,

 

Om 't Bloed-rood Koonen-bloos voor yders oog te sluyken.

 

Myn Digt-lust, voor een wyl, door Westerbaan ontstigt,

 

Beroerd in Weêrzin van dat giftig Punt-Gedigt,

 

Herstel u, en kom op met Mannen, in wiêr Werken

[p. 132]

 

Zoo grooten Ergernis, nog aanstoot is te merken:

 

Op dat een yder 't zyn, naar de Eer-Verdienstlykheyd,

 

In 't Panpoëticon zy waardig toegeleyd;

 

Terwyl de Lezer my wil gunstelyk verschoonen,

 

Myn eerste Liefden aan de Vader-stad te thoonen.

 

Wat stoft tog Uytregt, als of in haar Stigtsche Ligt

 

De Ziel van Rotgans was met zulk een Geest bevrugt,

 

Tot eene uytnemendheyd in alle Poësyë!

 

Hoogdravend, vloeiënde door Styl, en Melodye;

 

Die Roem behoordt met Regt alleen aan Amsterdam,

 

Waar in Heer Lucas eerst 't gezegend Ligt bequam.

 

De Digters worden niet gemaakt, maar zyn 't gebooren

 

Zoo iemand wil het pit der Zeden-Lessen hooren,

 

En uyt Verdigtzelen der Heydenen verslaan,

 

Zie Rotgans op het Spoor van Paulus voorttegaan,

 

Nu van een Hoofd-Poëet Hoofd-Prediker geworden,

 

En flukx zig wêer het Swaard van Gedeon aangorden,

 

Om Baäls Priester-Rey, en wreden Amalek,

 

Die door Vervolging trad 't Frans Zion op den Nek,

 

Met dat geslepen Staal van boeten, en gebeden,

 

Voor Gods Genade-Altaar, zyn yver te besteden.

 

^* Geyt Amalthea, die Jupyn verstrekte een Minn',

 

Moet zeker zyn geweest van Pythons Huys-gezin,

* Geyt Amalthea ] de Fabel-Digters zyn 't niet eens in den oirsprong des naams: Waar omtrent zy malkander, ja zig zelfs dikwyls tegen spreken, gelyk Diodor. Siculus, in zyn 3^de. en 4^de. boek, aanmerkt. 't Komt hier op uyt, zyn Moeder Rhea verborg hem voor zyn Kind'ren opslokkende Vader Saturnus, in een bergspelonk op 't Eyland Creta; daar hem de Dogters van Koning Melissus, Adrasthea, en Ida opbragten met Honig, en Melk der boven genoemde Geyt; wiens hoorn haar tot dankbaarheyd der opvoeding wierd geschonken, met de gave, dat wat zy wenschten haar zouw geworden; waar op zy de Vrugtbaarheyd voor haar Vaders Ryk verzogten, 't geen ze verkregen. Zintz welke tyd Creta den overvloed kreeg, en alle Vrugtbaarheyd daar uyt dien Hoorn oirspronglyk wierd geagt, en de Geyt een Hemel-teken. Wat het Vel belangd, dit wierd Diphthera geheeten; dog ik vind dit woord allerley vagten der Beesten te betekenen, als van Leeuwen, Wolven, Honden enz. En ook een Herders-Kleed van Lammeren Vellen. Jupiter dan heeft dit Vel beschryfbaar gemaakt. Zoo dat de Pergameners de eerste Vinders van dit bereyden niet moeten zyn geweest, nog door Attalus, volgens Aelianus, nog Eumenes, zoo Plinius wil, bedagt. Maar die groote God, moet byzonder kleyn van geheugen zyn geweest, niet alleen, om dat hy van alles een Journaal moest houden, maar dat ook opslaan, waar het spreekwoord is ontstaan, ‘Jupiter heeft wat laat zyn Diphthera nagekeken.’ Als men wilde beduyden, dat de straf eens Misdadigen wat lang was uytgesteldt.

[p. 133]

 

Of schielyk zyn gegroeidt, naar dat die God haar uyër

 

Gezogen had. Haar vagt was eerst hem tot een Luyër,

 

En voorts veel grooter, toen het hem een Blaffaart bleef,

 

Waar op hy al het goed, en quaad der Menschen schreef;

 

Voor al van 't Bruylofts-bed. Hoe kan hy plaatz uytspaaren

 

Ten dienst van Loon, en Straf, om 't Noodlot te bewaaren

 

In 't Huw'lyk! Egter klinkt des Rymers Schelle luyt

 

Nog daag'lyks op het Feest van Brudegom, en Bruyd,

 

En 't speeldt, hoe overoud, daar and're Vaarssen sluyten,

 

Ten zyze, in Styl, en Maat Kars-varsche Vinding uytten:

 

En dit zal de oorzaak zyn, dat Rotgans ook gewis

 

Zoo spaarzaam op dien thoon te quinkeleeren is,

 

En hy'er pasjens een voor elk der Zang-Goddinnen,

 

Hoe groot zyn Digt-kloên is, of wilde, of konde Spinnen;

 

En juyst het zelfst getal, 't zy 't Keure, of Noodlot was,

 

Op schorre, of naare trant van Lyk-Zang brengdt te pas:

 

Want hoe me in dezen stroom 't getyde, en streken kaveldt,

 

Daar blyft van 't oude altyd yts kenbaar uytgeraveldt.

 

En dit gemerkt, sta vast voor 't Lebbige verwyt,

 

Datge uyt eens anders boek een diefsche Stuurman zyt.

 

Verjaar-Galm is by hem het Zuye-Zuye-dreunen

 

Eens Bakers aan de wieg, met Gerrit Velsen deunen.

 

Waarom hy ook zyn Harp, en hooge Digt-klaroen

 

Veel liever aan het groote, en zeldzaam wil voldoen,

 

Om dus van trap tot trap vast hooger op te klaav'ren,

 

Door Hollands Helden, Seine en Somme te doen daav'ren.

 

Hoe reez, en wies zyn moed, toen hy zyn Lof-Bazuyn

 

Doed klinken over Veld, en Zegeryke Kruyn,

[p. 134]

 

Der overwinners in zoo hachelyke togten;

 

Dwars door de Boyne, en 't hert van 't Fransche Heyr bevogten;

 

Daar Ginkels Helde moed, gewoon in 't spits te staan,

 

Den ^* Hofpop de Lausun haast deed tot vlugten raân,

 

Wien 't oyt gelusten zal, op zulk gewrigt der zaken,

 

De raders van 't gehoor doen in een Veldslag kraken,

 

Door dond'ren van 't Geschut, de holle Heyr-pauke brom

 

Het tintamaren van de Silver Ketel-trom;

 

Het Bomben gonsen, bij het klaatren der Musketten,

 

En 't bloedig Maat-geschal der hitzende Trompetten,

 

Hy Leze Rotgans, die hem, boven zyn vermoen,

 

Als zelf in 't oorlogs Vuur ervaren, zal voldoen;

 

Hy, in wien fiere Jeugd, den lieven Vaderlande

 

Ten dienst, in moedigheyd het Hert ten Vyand brande.

 

Maar lacy! Of veel eer, geluk, en eer genoeg:

 

Toen hy, voor 't Vaandel, graag de Piek eens Hopmans droeg,

 

En niet bekomen kost, quam wêer de Digt-lust boven;

 

Twee Jaaren, voor 't getier des krygs Oceaans, verschooven,

 

Toen werd 't zoetvloeien van het Rymen aan de Vegt,

 

Meer als aan Rhyn, en Maas, de Vreê-Standaard geregt.

 

't Welk dapp're Aeneas deed op 't Schouwburg Triomferen.

 

En Scillaas geyle Min des vaders Ryk omkeeren,

 

Maar past het wel, op 't eynd van 't pad der ernst, en Deugd,

 

Te brengen 't Spooreloos van Boeren Kermis Vreugd!

 

Hoe wel 't is zonder smet, of ergernis te vreezen,

 

In 't Panpoëticon een Panpoëet te wezen.

 

^* Zulk slag van Vinding hoordt gewis tot Poësy;

 

Schoon 't Onrym was, 't is meest gelyk de boertery

* Hof Pop ] deze was eerst om zyn bootzemakery een genoegzame Bouffon, dog een Man van verstand zynde, wierd allenx tot hooge Ampten gevorderd, en met Liefde van 's Konings Moey, Madame de Monpensir, geëerd, dog door den Adel verschopt, raakte omtrent het Jaar 1669. in gevangenis, aldaar opgeslooten tot de Vrede; toen weer tot Ampten verheven, en eyndelyk voor Generaal naar Ierland geschikt.

* Zulk slag van Vinding ] is zoo oud, als de weg, en ik zie'er van by veelerhande Volkeren, behalve de onze, waar van'er een is, byna honderd Jaaren oud, een Delfsche Kermis, een andere van Burchorn, zommige met verscheydene namen van ontmoetingen, waar in uytmuntend zyn die van de Heer Huygens, 't Kostelyk-mal, 't Haagsche Tempe, Hofwyk , en Strantweg; Avond-wandeling van Tegnagel, Dool-hof enz. De Italianen hebben haar Raguagli, Barca di Padoa, zoo veel Fori, novelle, postiglioni, die eyndelyk veranderen in Romans. De Franschen hebben'er ook een groot getal af; gelyk ook de Engelschen met haar Argenis, en Arcadia; van welk laatste ook onder ons verscheyden jongen zyn voortgekomen, waar van ik, als onze Landgenooten niets zal zeggen; dog ik zondere uyt (behoudens de agtbaarheyd, die ik altyd den Heer van Zuylichem toedraag) de Batavische Arcadia van de Heer Heemskerk, die proef houd, om goed te blyven tot op dezen dag.

[p. 135]

 

Van 't Blyspel. 't Was, al lang 't vermaak van grote Mannen;

 

Om hunner Geesten-boog, zomtyds te strak gespannen,

 

Te slaken, tot wat rust, en als een tusschen poos;

 

Daar elk, naar zyn geneugte, een onderwerp verkoos;

 

Meest in vertelling van zeer oude, of nieuwe zaken,

 

Zoo als men denkt het best den Lezers te vermaken:

 

Wier agting doorgaans is van byster korte duur;

 

Als voor het meest, gepast op zeden, Avontuur,

 

Huyshouding, Staats-geval, die eynd'lyk gantsch verswinden,

 

En pas geheugenis, van haar bestaan te vinden,

 

In zulk een ommekeer van Levens-wyze, en Wet.

 

Wat zouwden Boccalin, en Sbarra staan verzet!

 

Dat deez zyn Tyranny der Mode moest verzaken;

 

En die een Nieuwer Eeuws-Verbetering opmaken!

 

Indien zy wilden, dat hen iemand hooren quam.

 

't Was net zoo veel, of wêer een ^* Preker ondernam

 

De Menschen om 't lang hayr ten afgrond te verdoemen,

 

Of ^† Herkmans luste de Kaalkoppen te beroemen.

 

Dank, dank, myn Digt-lust, die my Herkmans voerdt ter Pen;

 

't Was zonde in Poësy, zoo ik hem niet erken,

 

In 't Panpoëticon, zyn Beeld tiendubbeld waardig,

 

In Styl, en Maat zoo grootsch, in Vindingen zoo aardig,

* Preker ] J.B. gewezene Predikant tot Rotterdam, zeer hevig, daar het eenigzins toepasselyk was, tegen het Lange Hayr uytraazende.

† Herkmans ] in zyn aartig en zeer geleerd Gedigt, Enconium Calvitii.

[p. 136]

 

Gebouwd op Roomsche, en Grieksche Aloudheên-kundigheyd,

 

Als Vaarssen, naar den Eysch der zaken regt bescheyd.

 

Nu Mann'lyk, fors, en stout, dan Lief'lyk, Teder, Zagter,

 

Dat niemand (andere Lof-waarden niet ten Lagter)

 

Hem Loefd te boven; om 't verhevene blasoen,

 

Den Lof des Zeevaards, zoo Hoog-zeylend, te voldoen;

 

ô Treffelyk bestaan! In zulk een Zee van Boeken,

 

Rondsom den Aard-kloot heen den Oceaan te zoeken,

 

Met zoo veel togten van des Weirelds aanbegin.

 

Een stoutheyd gadeloos gaf 't allereerst begin,

 

Om 't trouwelooste der Hoofdstoffen te betrouwen,

 

En Golven hollende te ploegen, te bebouwen,

 

Waar door die Zegen-Oegst, uyt 's Hemels Regter-hand,

 

Storte in de Schuuren van ons waardig Vaderland.

 

Die eerste driestheyd van het dierbaar Lyf te wagen

 

Verzierde Godheên, als de Vinders, op te dragen,

 

Was noyt in Herkmans Geest! ô Neen, de Vroome Man

 

Geeft dit aan Noäch, toen der Wolken uytgespan

 

Te berste regende, om het Aardryk in te swelgen,

 

En dus Afgoden-dienst uyt 't Menschdom te verdelgen.

 

Wie niet van reuk, en smaak in Digt-liefd is ontzet,

 

Proef zelfs de Lekkerny van Herkmans schoon Banket,

 

Met Honig-zeem, en keest van Neêrlands Poësye,

 

En 't Allergeurigste der Oudheên Specerye.

 

Dan trekt zyn Rym-lust op, naar zyn verbloemden trant

 

Van de Eeuw der Fabelen, en voorts ten ingewand

 

Van al 't verbeeldig, en waaragtig, oyt beschreven,

 

In togten lankx de Zee Heldmoediglyk bedreven

 

By alle Volkeren des Aardrykx ommering;

 

Tot dat, zyn Penn' verstompt in Vreemder handeling,

 

Hy eynd'lyk overgaat tot onze Lands-genooten,

 

(Batavers) daar hun Hulk der welvaart komt te stooten

 

Op Klippen van de Ibêer, dog daar door God, en Moed

 

Der Schipliên, 't veege Vlot wierd van 't vergaan behoed

[p. 137]

 

Hier hoord men zyn Klaroen, als midden in het blaasen

 

Op de Admiraals Campanje, alle oude roem verbaasen

 

Der Volken in 't beleyd van Zee-gevegt berugt;

 

En 't klinkt door de Oceaan, de Bergen, en de Lugt,

 

Tot beyde de Indiën; wanneer de drie Philippen

 

De groote Banderol genoopt te laten glippen,

 

De Vreede opquam, en dus het Vrygevogte land,

 

Door togt naar 't Noord, en Zuyd, zyn Digt-lust gaf de hand;

 

Om 't Lof des Zeevaarts uyt den treuren op te zingen

 

Veel hooger, als de myne op 't laagst van dien durft dingen,

 

Zoo zy voor Herkmans Rym een Laure-Kroon bereydt

 

In 't Panpoëticon, naar zyne waardigheydt;

 

My is al wat hy Digt een voedende Pastyë

 

Vol Keest, en Geesten van Verheven Poësye:

 

Wie, door zyn lang verhard gehemelte, die wyst af

 

Hy kaauw ^* Baeoter slaê, en ^† Ithakoisers draf.

 

Noyt quam my iets het minst van Herkmans Geest te vooren,

 

Als dit Roem-waadig Werk, des Zeevaarts Lof, ter ooren,

 

Maar, ô Poëets geluk, terwyl ik op dit pas

 

Zyne afscheyd van een Vloot met veel geneugte las,

 

't Volk zag beklaveren den Zandberg by Huysduynen,

 

En aan den Over-hoek de Tesselaarsche Kruynen;

 

In allerley gewoel; 't beveelen van een brief

 

Aan een Kaydray, de laatste aan een verkooren Lief;

 

Daar deze in tranen smelt, die schynd van vreugd te schaat'ren,

 

Om 't af zyn van haar Kees; Trompet, en Trommel klaat'ren;

 

De Loots van boort; Goê Reyz, daar komt my voor een stof

 

Van Herkmans Vindingen, der Kale-Koppen Lof.

 

Een Schrift zoo doorgekneed in bloeiënde gedagten,

 

Als in een Helden Vaars doorlugtig is te wagten;

* Baeoter slaê ] daar is een spreekwoord, Similes habent labra lactucas, de Lippen hebben Salade haar gelyk, en daar by geset een Ezel, die distelen eet.

† Ithakoisers ] 't ziet op de Metgezellen van Ulysses, door de Toverdrank van Circe in swynen veranderd.

[p. 138]

 

't Welk, opgedragen aan de ^* Groote Constantyn,

 

Een goede Buurman by zyn Kost'lyk-Mal kan zyn.

 

Hoe doed de Ervarendheyd my duydelyk bekennen,

 

Dat, zoo genoopt te zyn gezelligheyd te ontwennen,

 

Is 't beste Tafereel der Levendige doodt.

 

't Is alles my wat nieuws; schoon van het kleyn, en groot

 

Vast straat-maar overlang; ten zy me its komt te vooren

 

Wanneer dat Loogenen-Trompet my toet in de ooren,

 

'k Meen 't weeklyk nieuws, 't welk vaak een wan-lust wekt; nogtans

 

Het ga hoe 't kan, ik heb geen stem, nog goy, nog kans,

 

In 's Weirelds Taarling-spel; maar dan werd ook versmeten

 

Myn grootste tyd verdryf, om meer te willen weten

 

Van 't nieuws, of oude 't geen de Druk brengd aan den dag.

 

Het scheeldt my niet een hayr, wien 't opperste gezag

 

Van dat oproerige Sicielje toe zal komen,

 

't Blyft tog, naar 't oud gezeg, gantsch weynig 't onzer vroomen.

 

Wat scheeld het ons, wie heerscht, 't zy Karel, of Philip!

 

Zoo onze welvaarts kiel daar door niet op een klip

 

Van Scylla of Charybde in 't zog der Bondgenooten

 

('t Valle uyt, zoo 't God gehengd) op een van twee kom stooten.

 

't Belang der Vorsten, hoe in 't Harnas tegen-een,

 

Blyft tog den Burgerstand, en Vryheyd te vertrêen.

 

De Lezer overzie in my dit buyten-weyën:

 

Ik kon 't my niet ontslaan, 't zy hoe 't ook mag gedyën,

 

Al is dit Vaars gerigt aan 't Panpoëticon,

 

Myn yver te doen zien voor ons ^† Pan-Ariston.

 

Brouerius, 't lukt my, hoe doof ik ben, te hooren

 

Uw Tong; dees boet me aanstonds 't verloorene der Ooren:

 

Was my die eêr gethoond, myn Digt-lust had al lang,

 

Als een Boodinnetie, met eenig Groet-gezang

 

Van Desiderius, zyn blydschap te verkonden,

 

Een Laten-na-Neef in uw Tong te zyn gevonden;

* Groote Constantyn ] Huygens Heer van Zuylichem.

† Pan-Ariston ] algemeene best.

[p. 139]

 

Die, om den Leken zelf het misbruyk te doen zien

 

Van dat zoo slibb'rig-lid, doed Zinnebeelden biên,

 

Die, net toepasselyk, met kragt van schoone reden

 

Van eygen Vinding, en Aloudheyds-kundigheden,

 

Geleerdheyd-Oeffenaars den Geest opschrand'ren doen,

 

En aan den Leereling verstrekken een Sermoen;

 

Om by de Poësy bezadigdheyd te queeken,

 

En zig te hoeden voor hun Makkers te verspreeken,

 

En min den Ouden, om de Rym-wys hunner Eeuw,

 

In waare Digt-kragt meer, dan al het schril geschreeuw

 

Der ydel-tuytery; niet smadig af te malen,

 

Of op het Schouw-Thooneel met spotterny te onthalen:

 

Dit duldt de Tonge-toom van Heer Matheus niet,

 

Een Regts-geleerd Poëet, zulk een men zelden ziet.

 

Wat is ‘Regtvaardigheyd’, als yder 't zyn te geven.

 

Waarom myn Digt-lust zingd, lang moet de Voorspraak leven,

 

Die, door het Burgerlyke, en 't Geestelyke Regt,

 

't Playdoy der Schalke Tong zoo Manlyk heeft beslegt,

 

En uyt den grond ontdekt zyn looze, en boose streken,

 

Of hy ten wortel toe ontleed had haar gebreken.

 

Ja, zegtze, eenvoudigheyd van myn onnoosel wigt,

 

Was Over-betste-Moer gedaan zulk trouw berigt,

 

Zy had zig wel gewagt, den Appel in te slikken,

 

Die haar, en haar geslagt zouw door den dood verstikken.

 

Nu bidze u, dat gy ook eerlange wildt doen zien

 

't Heyl, door een Vroome Tong de Weireld te geschiên:

 

Op datze u andermaal omhelzend mag ontmoeten

 

In 't Panpoëticon, en Overwinnaar groeten,

 

Die wederhoorigen der Krygs-tugt Schelmen noemd,

 

En die daar in bestaan zyn Mannen Spitsbroers roemd.

[p. 140]

 

'k Zie menig ^* braaf Poëet van onze Lands-genooten

 

Uyt geen geleerdheyds School, nog Taal-kunde opgeschooten

 

Maar enk'le Moeder-spraak, dog 't gaat in Poësy

 

Op eene, en zelfde trant, als in een Schildery

 

Eens malers uyt den Geest, gantsch zonder onderwyzen,

 

In het natuurelyk te volgen, wel te pryzen.

 

Dog die geene oogen heeft, om 't schoonste in 't schoon te zien,

 

Nog aan zyn Tafereel een wanschik durft verbiên,

 

Zelf door Natuur gevormdt; want kanse een misdragt baaren

 

In Menschen, 't geen men nutst voor 't aanzien moet bewaren

 

Dan kendme een Meester, die, door Vinding zulk een quaad

 

Te dekken weet met iets, behoorlyk ten Cieraad,

 

Uyt grooter Baasen werk het zyne te stoffeeren.

 

Wel aan, Batavers, wien tot Talen aan te leeren,

 

De rust, of moed ontbreekt, volg gy den Schilder op,

 

En 't zal niet feylen, om allenkx ten hoogsten top,

 

Het algemeen bewerp van allerhande zaken,

 

Een Vaars toepasselyk, en rustig op te maken.

 

Wat is'er schoon gebloemte uyt zulk een eygen thuyn,

 

Uyt den ingeschapen Geestb van Rymen in Claas Bruyn !

 

Door stadige Oeffening, van queeken, en bebouwen.

 

Ligt raakte uw Vreemdertaal-onkunde in misvertrouwen,

 

Als ofge in 't heymelyk mogt hebben iets te leen

 

Van Griek of Romer, of Toscaner. Neen, ô neen!

 

Was Bruyn een School-geleerde, onnodig dit te ontduyken,

 

En eygendom van Eere, en Waardigheyd te sluyken;

 

Zyn Hert legt op de Tong. Hy is te vroom, te fier,

 

En een zoo trouwe ^* Voor het Leven Batavier,

 

Dat hy zyn Voornaam, schoon ^† uyt Vreemde Spraak gebooren,

 

Niet als eenvoudig, op zyn Vaderlands doed hooren:

 

Daar menig Beuling, die zyn naam pas schryven kan,

 

Verandren doed, als een hoogstaatlyke Man,

* Braaf Poëet ] zoo zyn onder de ouden Corn. Ketel, J.V. Veen, J.H. Krul, Hofferus, Wagtendorp, Baard, de Brune, Burchorn, Paffenrode, Six van Chandelier, Rixtel, Overbeke, Verstegen, Part, Questiers, Venne, oude en jonger J. Sweerts, Vader, en Zoon, F. Halma, J. Luyken, Verhoek, V. Bragt, Dullaard, Jordaan, en onnoembare anderen, waar van ik de afbeeldingen in het Panpoëticon zie, en over wier Rymen met groot voordeel kunnen werden gelezen.

* Voor 't Leven ] Hollandois pour lavie, zeggen de Franschen.

† Uyt vreemde Spraak ] uyt het Grieksch, Νικολαὸς, Nicolaus, een Koppelwoord zeggende, Overwinnaar des Volkx.

[p. 141]

 

By eenig Ampt hoe kleyn: Ja ook wel ^* Letter-Lieden

 

Hun Vaderlyke naam, als veel te lang, ontvlieden.

 

'k Beny u niet, Heer Smids, en wie my zyt te voor,

 

En 't noyt volprezen Lof van Bruyns Gedigt verkoor.

 

'k Beny u niet, Heer Smids; maar al de Lekkernyen

 

Van Hemelsch Honig-zeem, Verheven Speceryen

 

Der Zeden-Lessen myne Digt-lust uyt den Mond

 

Te nemen, is wat hard; schoon 't op een goede grond

 

Goed jokken geeft. ik had alreed myn Penn' gesneden,

 

Om, zoo veel 't gelden mogt, een Vaarsjen te besteden

 

Aan dat Roem-waardig Werk; maar gy, myn oude Vriend,

 

Hebt in dit stuk by my wat Minne-nyd verdiend

 

(Uw meê-vryaadje in Eer is pril, en ligt te raken)

 

Met dat zoo gantsch en al den grooten Meester maken

 

Van 't ^† Vrouwen-Timmer, dat my niemand overschiet,

 

Aan wien zig myne Liefde in Poësye aanbiedt.

 

't Gelieve dan Claas Bruyn zig gunstig te genoegen,

 

Dat zy haar yver met die Braven 't zaam kom voegen.

 

Myn schaam'le Digt-lust dus vast hongerig naar bedt!

 

En zonder brokjens van dat schoone Ziel-Banket,

 

't Geen u, tot Kruymeltiens gelust heeft te vergad'ren

 

Aan dien voorziene Disch der Isralietsche Vad'ren.

 

Gy egter alle, hoe groot gy ook in Digt-konst zyt,

 

Zult niet verhinderen, dat zy niet, uyt wat spyt,

 

Voor zyn Arcadia iets laat ten halze uytwringen,

* Geleerde Lieden ] veel zyn'er zulke; maar eene zal genoeg zyn, uyt Had. Jun. Batavia, die Saftiens hebbende overgehaald Corn. Aurelius, gewezene Meester van Erasmus , scharper door den hekel jaagd Jacobus Ceratinus, zeggende: ‘Hoorn heeft voortgebragt myn Landsman, J. Ceratinus, die liever met een Grieksche als, zyn Vaderlandsche Naam wilde zyn geheten. Waarom hy dit zoo gewild heeft, weet ik zeker niet, want ik schaame my mynes Geboorten-gronds zoodanig niet, dat ik niet liever met een Barbarisch woord myns Vaderlands, als honderdmaal naar het Grieksch gevormden Naam, wil bekend wezen.’ Dat is rondborstig, en volmondig Hollanderen; maar zoo die Jacob immers zyn naam wilde Vergrieken moest hy Keratinos, en geen Ceratinus hebben geschreven: Naar dien de Grieken geen C maar indiens plaatz een K hebben.

† Vrouwen-Timmer ] Tafereel den Godvrugtige Vrouwen.

[p. 142]

 

En een kleyn Deuntie, met herhaling, op zal zingen

 

‘Leef lang, Claas Bruyn leef lang. Trek meenigwerf op reys;

 

Voldoe uw Geest, en Lof, en Rym-beminners eys;’

 

Maar Bruyn, wat ik u bid ('t zy onder uw believen,

 

En zonder uwe magt in Tytel-keur te grieven)

 

Hoe quam 't u in den zin, het Stigts, en Kleefs Gewest,

 

En 't Zuyder-Holland, best van ons Gemeene best,

 

Met een Arcadia, als boven haar, te noemen,

 

En door aanminnigheyd gelykende te roemen!

 

Wat was Arcadia, in 't bloeiën van haar stand,

 

En 't best der Eeuw? Een schraal, en onbetrouwbaar Land.

 

Gebergte, en Heyde, goed voor 't knabbelen van Schapen,

 

En Bosch tot Swynen voêr, om Ekelen te rapen,

 

Wel eer ook ^* Menschen Spys, by Graan, en Vrugt gebrek.

 

Welk ongelukkig Land! Geen Koopmanschap; geen trek

 

Naar Konst, of Wetenschap; ^† geen Schepen om te voeren

 

Haar Volk naar Troye; slegts bewoond van Herders, Boeren;

 

Dienge immers niet zouwd zien, om schoone Melody,

 

Op ^‡ Riet- of Scheerling-fluyt, by Ezel-Poësy.

* Menschen spyz ] daarom wierden ze Aaker-vreters genoemd. Zie Pausanias, in Arcadicis.

† Geen Schepen ] by den zelfden Pausanias, zeggende Homerus, dat Agamemnon haar de Schepen ten overtogt had toegezonden.

‡ Riet- of Scheerling-fluyt ] oude Herders Pypen. Die van Pan zyn genoeg bekend. Belangende 't Scheerling, anders Dulle-kervel, 't is een hol pypig gewas, en daarom bequaam tot Fluyten; maar of het onze 't zelfde is met dat der Ouden is twyfelagtig. Immers is het alhier zeer vergiftig gebleken in 's Graven-Hage, daar een het met de dood, en 't geheele Gezin met swaare Krankheyd is ontwaar geworden, wanneer het zelve voor Macedonisch Pieterçely, waar na het veel gelykenis heeft, onder Warmmoes was gekapt. Of nu rykelyk Wyn, of Ezelinne Melk te drinken, een verzekerd tegengift zyn, zoo Diescorides, gelyk ik lees by zyn Aanmerkers Mathiolus, en Egb. Bodaeus, over Theophrast. Eres. willen, daar aan zoude ik my niet gaarne wagen, en liever de Warmoes Liefde uytblussen. Men zegt dat de Corybantes, besnedene Priesteren van Berecynthia, groote Moeder der Goden, eenige deelen hunner Lichamen met het Zap van Cicuta besmeerende, daar door Yskoud wierden voor alle trek tot Vrouwen. Hoewel dit my even eens voorkomt als van den Campher, waar van het tegendeel klaar is bevonden. Virgilius, Ovidius en anderen gebruyken het woord Cicuta voor allerhande holle pypen, en voornamentlyk Fluyten; verdere betekeningen vind men by Gabr. Perott. Cornucop.

[p. 143]

 

Gy zyt Vegt, Yssel, Maase, en Rhyn-stroom door getrokken,

 

En zouden deze voor twee Pis-Riviertiens bokken!

 

Slegts door de geyle Pan, en Jupiter befaamd,

 

En nauwlyk in de Caart van Griekenland genaamd.

 

Wel Bruyntie zooge oyt wêer een optogt zult beschryven,

 

Laat tog Arcadia geenszins in 't opschrift blyven:

 

Want was dat oyt een schraale, en dorre Landery,

 

De Turk heeft het althans vernieldt ten Woesteny.

 

Voorts, wat ik u hier zeg, zoud ik my geenszins schromen

 

Een anderen Sidney, of wie ook op mogt komen

 

Van Dort, of Zaland, of van Walch'ren voor te slaan;

 

Ja zelf niet ^* Actius, of welke Italiaan

 

Een ander Paradys van Muhamed wil stigten

 

Uyt 't schoone Arcadia. 'k Wil pryzen hun Gedigten

 

Om 't Lief der Vindingen, maar niet 't geen noyt in schyn

 

Waarschynlyk is: Gantsch waar behoeft het niet te zyn.

 

Wie egter is belust dat Landschap te verheffen

 

Verr' boven 't Vaderland, hy mag zig wel beseffen:

 

Nog leeft de Brave, die den Held Aeneas stak

 

In dat zoo Kostelyk, verweende Zondags Pak.

 

Het Volgen Ouwlinx was der Schilders, en Poëten

 

Die der Natuure, dees hun Heylige Propheten;

 

Door Vergelykingen van kleyn naar 't groot gerigt:

* Actius ] Sincerus Sannazarius, voortreffelyk Italiaansch Poëet, van wien ik veel Werken heb, onder anderen een Arcadia, (Prosa), by wyze van zamenspraak, met zeer aangename Vaarssen, als Tusschenpoozen, natuurlyk bygebragt, kunnende een genoegzaam Voorschrift dienen voor Liefhebbers van Romansche Pastorellen: Want zekerlyk alle Arcadiaas die op dezen trant niet zyn geschikt, 't zy Dordregtsche, Zaanlandsche, of wat weet ik Nova Zemblasche, zyn my niet zeer aangenaam te lezen, waarom my die van de Raads-Heer Heemskerk (de Batavische) te meer behaaglyk is; als waar in de 't zamensprekingen, tot deze wyze van verhandeling zoo noodzakelyk, voor den Italiaan niet behoeven te wyken.

[p. 144]

 

Wil iemand Gelder, Kleef, gantsch Holland, of het Stigt

 

't ^* Gelukkige Campanje, of Vrugtbaar ^† Goze noemen,

 

't Is 't waard, ten minst naar iets niet ongerymd te roemen.

 

Kleyn Landje, naar 't beloop van zynen ommekring,

 

Dog, by den vreemden zelfs zoo groot in zegening,

 

Met een zoo slegt, hoe ruym, te willen evenaaren,

 

Tot Lof, wat ^‡ Reden-ryk kan zulkx vernuft verklaaren!

 

Dat duld geen Vossius, die ter Welsprekendheyd,

 

En Digt-konst, heeft het naaste, en best Model bereyd.

 

Gy dan, by Vindingen, en rykheyd der gedagten,

 

Als ge in den naasten Reyz verbloemde Naam wildt agten,

 

Vergeet Arcadia, en 't zal u niet ontstaan

 

Batavia ten Lof een Tytel op te slaan.

 

Zoo zing myn Digt-lust met het uyterste genoegen,

 

Claas Bruyn kan zig in 't Rym naar Vossius wel voegen

 

‘Leef lang, Claas Bruyn, Leef lang, begeef u dus op Reys,

 

Voldoe uw Lof, en Lust, en Digt-beminners eys.’

* Gelukkige Campanje ] van Plinius zoo geheten, zynde het oude Campanien, nu waar op Terra de Lavoro, ook wel Terra Laboris; waar op Leandro Alberti aanmerkt, dat geen gewest in de geheele Weireld (Arabiën uytgezonderdt) met dezen bynaam Gelukkig genoemd werd. De redenen van deze Tytel zyn by den zelve te zien in zyn Descrittione di tutta l'Italia.

† Gozen ] 't Kleyn Landeken, digt by Memphis door Pharao aan Oudvader Jacob met zyn geslagt tot Woonstede gegeven; het Vrugtbaarste gewest van Aegypten: Waarom dan deze vergelyking met ons kleyn Vaderland zeer eygentlyk, en beter, als met dat schraale Arcadia werd vergeleken; en dit Schryvende schiet my te binne, dat zeker Venetiaansch Edelman, om 't gebruyk der Taal, aan my bevoolen, tot wat onderrigting, my op zeker tyd zeyde, ‘waarom noemt men Holland niet mede zoo wel als Terra di Lavoro gelukkig, ja gelukkiger! Zoo gemakkelyk te bereizen, vlak land, zonder de moeilyke door- en over-togt van Bergen, en Bosschen; immers zoo Vrugtbaar; niet een duymbreed lands zonder gebruyk; en boven alles niet onderworpen aan zoo gruuwzame toevallen uyt de Vesuvius, Aethna, en haare swavel gronden’: ook kan ik hier niet na laten te gedenken, ten aanzien van 't bezetten onder gronden, 't geen ik lees blad. 82. in de Tweespraak over de Nederlandsche Letterkonst in 't Jaar 1584. alhier uytgeven door de Kamer in Liefde bloeiende, zynde net het zelfde, 't geen de Venetiaan my verklaarde.

‡ Redenryk ] Rhetoricae Institutiones. G.J. Vossi. Commentar.

[p. 145]

 

Zoo dan 't mishage u niet, wanneer 't u zal gelieven

 

Met uw zoet-vloeiend Rym de Lands-liên te gerieven,

 

Door de gelykenis van dat zoo vrugtbaar Oord,

 

Van alle Volkeren des Weirelds thuyn gehoord,

 

Nog een kleyn Lesjen uyt myn Hollands hert te ontfangen:

 

Verhef het niet te hoog, schoon 't in der Ouden Zangen

 

Vermaard is met den naam van 't ^* Zalig-Zielen-Veld,

 

Dog merk, dat zeer naarby ook is de ^† Hel gesteld,

 

Alwaar men ziet, en voeld des Aardrykx ingewanden,

 

En door de golven heen, des Afgronds swavel branden,

 

De Lugt vol smook, en stank; de Grond ten Adders-nest;

 

Zulkx niet te denken, als Oost, West, te huys is 't best,

 

En of 't niet beter was 't gematigd der Lands-douwen

 

Van 't lieve Vaderland dankpligtig te beschouwen,

 

Daar al wat ons ontbreekt, door 's Hemels milde hand,

 

Niet zelden overvloeidt meer als in eygen Land.

 

Dog, zoo gy immer op een Bynaam mogt verlieven,

 

Dat u dan Thraçia met haare kom gerieven;

 

Dat heerlyk ^‡ Thraçia, uyt wiens hel-dagend Oost

 

Het Alverquikkend-Ligt zyn lieve Europa troost

 

Met de eersten uchtend-kus, wanneer hy uyt de kimmen,

* Zalig-Zielen-Veld ] de Ouden wilden dat het Gelukkige Campanje was de Afbeelding der zoo genoemde Elisaêsche Velden, gelyk het ook zoo aanmerken de Italiaansche Poëten.

† Hel ] om den brandende Berg Vesuvius, nu Soma genoemd; de Eylanden Strombiles, en Poelen, Swavel-vlammen uytblasende: Waarom 't Moeras, by Pozzuolo, lago d'Averno, dat is, Poel der Hel, word genoemdt.

‡ Thraçia ] men leest it Gewest by zommige der Ouden beschreven, koud, onvruchtbaar, en van Barbarische Menschen bewoond: Waar uyt men ziet, hoe noodig het zy, eer men van eenig land schryft, daar van verscheydene Autheuren te lezen; en alhier bevind men het regte tegendeel van andere betuygen; dog 't komt van daar, dat deez eerste schryven van het inwendige Noordsche gedeelte, en de laatste van dat om, en by Constantinopolen het Zuydelykste, en uytgestrekt naar Bosniën, en Serviën. Hier van spreeken zeer loffelyk, behalven de Oude Grieken, Francisc. Dousa, en Aug. Busbeeq in hunne Constantinopolitaansche Reyze, nevens alle oog-tuygende bezoekers van die Landstreek.

[p. 146]

 

Gelyk een Bruydegom, ten Dag-Reyze op gaat klimmen;

 

En door een matigheyd, en 't zuyv'ren van de Lugt,

 

Beemd, Akker, Bosch, en Berg zoo rykelyk bevrugt,

 

Als onder 't Uytgespan een Landschap word bejegend,

 

En met het noodig Voêr voor Mensch, en Beest gezegend.

 

Gy stoor u aan geen Naam van 't Othmansch streng gebiedt;

 

Daar gy ^* Arcadia meer Slaafsch gehandeldt ziet;

 

't Welk ^† naauwlyks adem schept, uyt vrees voor lyf, of leven;

 

Terwyl den Thraçer Boer werd zoo veel Land gegeven,

 

Als hy bebouwen kan; den Christen 't Vry-genot

 

Van Handel, Eygendom, en Ziele-Pligt aan Godt.

 

Wel aan, wel op, toef niet; West-Vriesland komt u wekken

 

Om ook in Poësy haar Oud, en Schoon te ontdekken;

 

Dat u in deze togt de Penne, en Geest van Smids

 

Een ^‡ Vade mecum zy, en een Wegwyze Gids.

 

Ik stond wel eer verbaasd dat Landschap te doorkruyssen,

 

Den Noorder Oçeaan met bulderen, en bruyssen

 

Te zien, en hooren slaan, terwyl ik op dat pas

 

Stond in een Bogaard, die zoo swaar beladen was

 

Met schoone Vrugten, dat de Takken grondwaards boogen,

 

Als of men 't Zuyder-Deel, of 't ^§ West-Land had voor oogen.

* Arcadia ] Beklaaglyk is de staat der Grieken, aldaar meer als elders door der Turken Avanie geplaagdt, geschat, en om de minste afterhoudelykheyd in de ketting geklonken, of omgebragt.

† Naauwlyk adem schept ] wegens de rampzalige gestalte van Arcadia, en zyn Bewoonders, zyn alle de Schryveren onzes tyds vol wee, slegts daar zy ons Thraçiën verthoonen, als een volslagen Paradys, en wel zoo éénstemmig, dat men aan de Waarheyd met geene bescheydenheyd mag twyfelen: Ook heb ik zelfs met zeer veel geloofwaardige menschen, en ook luyden van aanzien die wegens dezen Staat bedieningen in die Gewesten hebben gehad, lange Jaaren gewoond, en bewandeldt, myne stellingen bevestigd gehoordt; voorts beroep ik my op de Hodaeporia Byzantina (Constantinopelsche Reyze) van Hugo Favolius, Auger. Busbeeq en byzonderlyk Constantinopelsche Reyzen van Georgius Dousa, tweede Zoon van de Oude Janus, J. Spon, C. de Bruyn, en honderd anderen.

‡ Vademecum ] In 't Latyn, ga met my; een spreekwyze, waar mede werd gemeent een Boekje, 't geen men altyd by zig draagd.

§ West-land ] tusschen 's Gravenhage, en Delfland.

[p. 147]

 

Wat zal uwe yver het Oud-Adelyk Geslagt

 

van Hollands Ridderschap, nu gantsch te niet gebragt,

 

In de Overblyfzelen van Slooten, en Gebouwen,

 

Op nieuws gerukt uyt de asch, en Duyn-zand doen beschouwen.

 

't Zaysoen, de Weg is goed, en noodigdt u op Reys.

 

‘Voldoe uw Lof, en Lust, en Rym-beminners eys.’

 

My dunkt, myn Digt-lust reeds, 't zy door geneuglyk droomen

 

Ten Top-punt van Parnas in Holland voorgekomen,

 

Of een Poëetsch gezigt van verr' zig op te doen

 

Veel Braven, om, zoo draa als 't lieffelyk Zaysoen

 

Der Lente in Bosch, en Beemd heeft opgedroogd de Paden,

 

Vast watertanden, om hun Reys-lust te verzaden.

 

Dog 't zy niet van hun zin tot een bekende Togt

 

Mercurius, als God-Wegwyzer zy opgezogt,

 

Met hand-breed Vleugeltjens (gelyk men 't oyt dorst liegen)

 

Aan Mutz, en Hielen, wat vooruyt te willen vliegen,

 

Merk-paalen zetten, 't zy met uytgestrekte handt,

 

Of Saters bakkesjens, of de ^* altyd dronken quant,

 

Te wyzen werwaarts heen men quam ter regte baane.

 

Geen Phoebus voor den dag, nog tot den nagt Diane;

 

Nog een der Musen, die hun net belaarze, of schoei;

 

Neen. 't Is een enk'le raad, dat niemand zig vermoei

 

Door 't al te hoog, en verr', in 't Reyzen by Gebuuren,

 

Hem make een Amadis met Ridder-Avontuuren..

 

Pençeel, en Digt-Penn', zyn Gezusters tot Een Roem.

 

't Maakt geen groot Meester, die een Beestjen, Ooft, of Bloem

 

Op 't netste futz'len kan, maar dag, en schaduw weten,

 

By Doorzigt-kunde, die History-Schilders heten;

* Altyd dronken quant] Silenus: want Virgilius zegt van hem, inflatum Hesterno venas ut semper jaccho. Dat hem altyd de aderen geswollen waren door den roes van gisteren. Het gebruyk van de voornoemde dronkaards op Merk-palen, en elders, is overal by de Grieken te zien. Wat Silenus belangdt, daar van schryft Erasmus beter, als ik my zou willen onderneemen; onze Taalgenoot lees hem daar over, naar dien zyn Sileni Alcibiadis, verduytst is by zyn Zamenspraken.

[p. 148]

 

Dat zyn ze. Gy alzoo. Versmoor niet, door te stip

 

Te peynzen op een stuk. Het allerscherpst begrip

 

Kan tog, in konsten, noyt tot die volmaaktheyd ploegen,

 

Dat daar, door af, of by, niets beters zy te voegen:

 

Terwyl, in wat men Digt, nog verr' te boven streeft

 

De neyging, die Natuur elk ingeschapen heeft.

 

Een voorbeeld zy genoeg, Bezie my Brêeroos Speelen,

 

Hoe aartig voor de Klugt, hoe lomp voor Treur-Thooneelen !

 

Kan ymand Palmeryn de gunst van hand-klap biên,

 

Of, zonder lach, en walg, dien Stommen Ridder zien!

 

Gy dan, Batavers, merk, waar toe uw Geesten trekken:

 

Ik geefze u aan de hand, om die meer op te wekken,

 

Wat Roem in Poësy uw Vaderland bezit.

 

Ik geef u Mannen, die by kerne, 't merg, en pit

 

Van 't eygene vernuft, Taal van zoo veel Volken

 

Gelukkig, en getrouw tot uwen dienst vertolken,

 

U dienen tot een Hof, waar in ge, op goed geloof,

 

Moogd Bloemen plukken, mits daar latend Bol, en Stoof

 

En openhertig zyn, met zelf den Man te noemen,

 

Om op eens anders werk, niet als het uw te roemen.

 

Wat vind myn Digt-lust, zig vernoegende voldaan

 

In 't geenze, als van ter zy, den Leerling heeft geran!

 

In op te volgen de Batavische Poëten,

 

Die, schoon hen tyd ontbrak, om vreemde Taal te weten,

 

Nogtans, door naarstigheyd der ingeschapen lust,

 

In 't geen de Digt-lust raakt, zoo wel zyn toegerust,

 

Als was die, kinds-been af, door laage, en hooge Schoolen,

 

Tot Zap, en Bloed gestremdt, hun Geesten aanbevoolen.

 

Dat niemand my verdenk van laffe vlyery,

 

Hy, die my kend, kend my van dezen euvel vry.

 

Myn Geest is niet gesteld, zintz myn bescheyde Jaaren,

 

Om met een valsch gelaat de Vriendschap te verklaaren,

 

Aan dien ik haten moest; want, had my dat gelust,

 

En tegen heug en meug de Slaverny gekust,

[p. 149]

 

Ik was al in myn Jeugd tot Ampt, en staat verheven;

 

Maar lang moet Waarheyd, lang moet Neêrlands Vryheyd leven.

 

Wien heb ik tog te ontzien! 't geld hier alleenlyk 't Regt

 

Der deugd in Poësy verdienstig toegelegdt;

 

't Geld hier geen Staats-gezag, nog Kerken, of Altaaren,

 

Of vet van Koopmanschap, of Gilde te bewaaren;

 

Behalven, dat ik noyt, met de allerminste swenk,

 

Veel Digt'ren Naam, of Rym las tot dit oogen-wenk,

 

Voor ik hun Werken zag, beschouwde, of door belangen,

 

Of zugt tot Maagschap, wierd met gunst, of haat bevangen.

 

Ja 't quam my zomtyds voor, als of zig uyt Guinêe

 

Of 't onbekende Zuyd een Wonderwerk op dêe;

 

Of kondschap van Parnas, op allerley gedagten,

 

Uyt de algemeene Geest der Digteren te wagten,

 

By hunne Vindingen in Ernst, of Boertery.

 

Welk een hoogdravendheyd in Schermers Poësy!

 

Die, by beschryvers der Batavaers Helden-Digten,

 

'k Swyg voor geen nieuwen, voor geen Ouden hoeft te swigten,

 

't Zy in 't Pharsalisch Veld 't bazuynen van Lucaan;

 

Of in Gildonische gevegten Claudiaan;

 

Hier ziet men Marlebourg by Hogstet in de Wapen,

 

En dus de Dapperheyd van Stilicho herschapen

 

Hier zie ik Caesar; hoe de jonge Brutus stryd,

 

Die voor de Alleen-Boody, dies, dat hy 't Volk bevryd,

 

Voor 't kopere Gareel, als de onze, om zig te ontrukken

 

Het Fransch geweld, gereed Europa te onderdrukken;

 

Of daar by Ramailjè in dat bebloede Veld,

 

't Onze, en des Vyands Heyr, slag-ordens wyz gesteld,

 

Door pyn der wonden, schrik, nog vrees voor boei bewoogen,

 

^* Als was in 't Speel-gevegt, elkander rukte in de oogen.

 

Tot eynd'lyk het geluk zig voor den Bondgenoot,

 

Met een volkomen Zege op 't Fransch geweld aanbood:

* Als was in Speel-gevegt ] zoo getuygde daar van de Generaal der Franschen, Monsr. de la Motthe, sprekende van den jongen Graaf Nassauw-Woudenberg, Zoon van de Veld-Maarschalk Hr. Van Ouwerkerk, in de Bataille by Wynendaal, die ons Voet-volk aanvoerde.

[p. 150]

 

Kortom gesegt... ô Neen, veel liever kort gesweegen,

 

En al het overig' gelaten te overwegen

 

Des Lezers oordeel, voor myn al te swak gewrigt,

 

Schoon ik het ondernam, ontilbaar swaar gewigt.

 

Hier was 't bloed, moord, en vlam, rook, en geknotte leden,

 

Waar door de Geest, en Pen van Schermer had te treden;

 

Daar wat werd in een Spel vereyscht tot treflykheyd

 

Als Meleagers Min ten Schouw-Thooneel bereyd

 

Voor Atalanta! hoe veel nieuwe Herders Fluyten

 

Ten Bruylofte, om niet staag den ouden Deun te tuyten.

 

ô Edelmoedig, en ryk-geestige Poëet!

 

Aan wien de Digt-kunst al haar gaven had besteedt.

 

ô Schoone Morgen-Star, wat hebt gy vroeg geflonkerd!

 

Maar, leyder! al te vroeg voor ons gezigt verdonkerd.

 

Graag had ik by uw Tombe een Lyk-Cyprès geplant;

 

U ten erkentenis, ten Roem van 't Vaderland;

 

Maar, ach! ik kom te laat, daar is van zulk een Lover

 

Voor myn Klaag-Liederen geen Tak, nog Telg meer over;

 

Treur-Vaarssen tot zyn Roem van dertig brave Mans,

 

Elk kragtiger dan ik, vervullen reeds dien trans;

 

Dog echter, zoo myn bede aan ymand mag behagen,

 

Een Beuke-schors mag myn, en zyn geheugen dragen.

 

‘De dood, ten spyt zyns zelfs, gaf Schermer de Artzeny,

 

Die hem van al zyn quaal, en weêdom maakt gantsch vry,

 

Waar door zyn groote Naam onsterffelyk zal leven;

 

Zoo lang de Zon, en Maan haar schynzel staan te geven.’