|
| |
| |
| |
| |
Matthias aen Ornan,
Van het Christelicke tot het geloof der Esseen overgeslagen.
Matthias, den Heyligen Apostel, op een Steen-rotze, aen een kruys gebonden, met steenen beworpen, en daer na onthalst.
MOest ick dan voor mijn dood, de droeve val noch hooren
Van Ornan? is't al waer! kan Ornan weêr sijne ooren
| |
| |
Besteden, om de Esseen, so vaek van hem gedoemt
Daer Christus heyligdom, en godtheyt wierd geroemt,
Godts Wet, en wijse Woort veragt, te hooren lastren!
Valt dat in Ornan dan! die man van God verbastren!
Ge waen de Heyligheyt, en schijn deugt minnen! agh
Wat treft die misdaet my! ik voel de wederslag,
Der neergeslage ziel, vervallen in Gods tooren.
Gy zijt gevallen; maer ik kan de sugt niet smooren,
Die in mijn hert, tot u, wel eer mijn vrient, nog sugt:
Eer my den adem dan, en sy sal 't haest, ontvlugt,
Wil ik aen Ornan, ach! de Naem kan my ontroeren,
De laetste plichten, van een trouwe vriend, volvoeren.
'K wil proeven, of ik niet, en of het God noch gaf!
't Versturve Christ-geloof kan wecken uyt het graf
Van ydle sinnen-dienst. Hy pleeg noyt hart te wesen,
Maer nu verandert, staet sijn wreevligheyt te vresen:
En of hy hart was, vuur, en kracht maekt yser week.
My dunkt, als gy dit blad besiet, sie ik u bleek
Van schrik, en schaemt, om dat gy hoog aen God verbonden,
Voor my niet liegen kunt, dat gy in Jesus Wonden
Uw heling, in sijn doot, uw leven hebt gesien.
Wel Ornan, kunt gy nu van 't eeuwig leven vlien?
Kan sich uw wacker oog aen 't uyterlijk vergapen?
Kunt gy, om dat de Esseen geen vrouwen oir beslapen?
Geen vleesch genieten, en sich wachten van den Wijn,
Dan wanen, dat sy meer dan wy geheylicht zijn?
Neen Ornan, 't is dat niet, die Sinne-pop mach sinnen
Der suffers, u we niet (die weten meer) verwinnen.
Gy weet, dat Christus Wet geen strengheyt u verbiet;
Dat wie neerslachtig sich in sijne kleynheyt siet,
Van Christus wert verhoogt wilt gy uw lust onthouwen
Het lecker beeste vleesch, de druyve drank, en vrouwen?
Dat doet; maer doet het niet om u in heylge schijn
De mensch te laten sien; maer heylig hem te zijn
| |
| |
Die geen verborge deugt laet onbeloont beleven.
Beeft gy niet nu gy 't leest? ik kan in 't schrijven beven,
De hevigheyt verhit met regt, mijn rijend bloet,
Wen my te binne komt, dat gy met dartler voet
In 't aensien van Gods wraek, de ziele-spijs durft schoppen.
Los-moedig, met het woort der ned'rige eenvoud, poppen.
Vaer neder, sterke Gods, betuyg hem wie gy bent.
Gebie u lijt-staffiers, waer door gy 't schenden schent,
Dat sy u kracht ten Kreytz van alvermogen voeren.
Betoon, ô! neen, betoom, ik voel mijn ziel beroeren
Door mededogen, tot mijne eertijts trouwe vrint,
U grimmig wreeken, daer uw schepzel voor verswint,
De reukeloosheyt moet in as, en stof verstuyven.
Kom Ornan, maer kom stil, leer 't kirren van de duyven:
Want woorden hoeft gy niet laet uwe long de lucht
Opkroppen, tot sy eens God duysend suchten sucht,
Gena leeft eeuwig in de bron van 't al vergeven.
Kent gy de wanhoop niet? so leestse, ik ben verheven
In Jesus twalef-tal, na dat door 't gierig hert
Van Judas, dat sijn naem van elk verspoogen wert,
God Christus was verraen, en 't onbetoomde wreeken
Der Ioden, op sijn woort, en wond'ren blind gekeken,
Ten Moord-spel was beschikt: hy sturf, en leeft, maer eer
God 't leven hier verliet, bracht Iudas 't bloed-gelt weer,
Bekende schult; maer ah! vergeefs, 't gewisse aen 't wroegen
Misgunt hem vrede, en lust; men sag hem doods bang swoegen;
Het drayende oog puylt uyt het gloeyend aengesicht.
Sijne eene hand grijpt hair, en de andere weert het licht.
De hersens, en het hert door 't knagend leet geswollen,
Helpt duysend tochten, in een oogenblik, aen 't hollen.
Hier, klopt de weldaet van sijn meester aen 't gemoet;
Daer, klapt de Moorder kus. nu waend hy dat het bloet
Reets in sijne oogen druypt, dan dat hy 't lijf siet hangen.
In 't eynd dat hy de lugt de laetste sucht, siet vangen,
| |
| |
Die Jesus, nat van sweet, ten bange borst uytblaest.
Hier staet mijn veder self, onthey stert, en verbaest,
Te swack, on in uw bryn een beeld van 't nare krijten,
Van 't harte kloppen, en het gillen, van 't verwijten
Der ondaet, van 't gehuyl, 't gesever, en 't geknars
Van Tand, en Nagelen geen kone-krabben wars,
Te schilderen. hy kan niet, hoe hy 't soekt, bedaren.
Trekt buyten, daer hy dus omtrent komt uyt te varen.
Dat nu de Son sijn gloet voor eeuwigh vry verberg.
Sink Maen, en Star, en al dat lichten kan, ag terg
Mijn haetlijke oogen niet. ik wil mijn val betreuren
In Nagt-nare eensaemheyt. mijn hand hoe dorst gy beuren
Die silvre Moord-soldy? die uwe ziel verraed!
Vervloekte geld-dorst, gy waert de oorsaek van dat quaet.
Fy! laffe lip hoe dorst gy 't lijtzaam lam genaken?
Maer 't is te laet gesugt, laet ons een eynde maken
Van 't leven dat on pijnt. ah dat ik maer in 't graf!
Voor eeuwig rusten mogt, soo was mijn straf niet straf.
Ik durf 't nu al bestaen de ziel is dog verlooren,
Te godloos God gehoont, om na mijn stem ten hooren.
Komt handen, strekt my nu voor beulen, wygert niet;
Komt helpt my uyt 't verdriet, gy hulpt my in 't verdriet.
Maer sagt, dit helpen sou mijn wedom maer doen groeien
Ik voel, ay my ik voel, de vlam des afgronds gloeien:
Mijn benen bergt my, vlugt verschoont de ziel soo lang
Gy kunt, van dese straf, laet ik noch eens mijn bang
En hygend hert met rust, en versche lugt verquikken
Help God is dat mijn geest verbasen een verschrikken!
Siet daer hey sweemsel van mijn meesters Godlijk beelt,
En sal die sterven, daer de oneyndigheyt in speelt?
Het hayr rijst my te berg, 'k sie duysend helsche schimmen,
En eunjer-geesten dol van wraek, en wagten, grimmen
Op mijn gedoemde ziel. daer lagt het tempel Rot,
Om mijne godloosheyt, daer wert mijn leet bespot,
| |
| |
Daer braekt den hemel vuur om Judas te versengen.
Daer wil de Regen niet die korte doot gehengen.
Ik kan niet langer, 't leet smoore in mijn heesche krop.
Voort hopelose hant, verstik my in den strop.
Dats wan hoop Ornan, dats gewelt niet uyt te drukken
Dat is het swaerste van ziel-plettrende ongelukken.
Bekeer u, eer die straf uw hoofd, en hoop verplet.
Gy eyscht, gelijk gy segt, een strenger sedewet.
Een schoone Mom om uw veranderlust te decken.
Wilt gy u pynigen? ga na die langen trecken,
Daer ik om Christus Naem versmaetheyt heb gesmaekt.
Leev armelijk in 't lant dat alle Godsdienst wraekt,
Of niet dan duyvels dient, by hun geagt voor goden.
Daer wert 't onthouden van de lust, van self, geboden.
Hoor waer den Aspar in de breeden inbreuk bruyst.
En Hyssus over steene, en harde gronden ruyst.
Ga leef daer heyliglijk. hoe meent gy dat de greynsen
De schalkheyt dekken, en uw togten ons ontveynsen?
Neen, dat gy Christus vliet is om dat sijne Leer
Niet vergeselschapt gaet, met staet, met rust, en eer.
De Burgers zijn gewoon gestrenge Esseen te groeten,
Geen Christenen, dats stof om lastren aen te boeten,
Een tijn-verdrijt der wraek, daer mag de Schorpioen,
En Stiere leedre sweep sijn lust, en best op doen.
Dat bleek te Salem, daer ick onder Joodsche roeden,
My en mijn God ten roem, gewaerdigt ben te bloeden.
Gy noemt de Wet niet streng, om dat u Christus niet
't Genot van Wijn, en Vleesch, of Vrouwen-lust verbiet.
't Gebruyk is elk gegunt, en 't misbruyk, elk verboden.
Eet beeste vleesch, maer leer uw eyge vleesch eerst doden.
Trouw eer gy brand, verfris het flauwe hert met Wijn,
Maer vlugt voor de overdaet, dats maer het ziel-venijn.
Bestraf de dronkenschap als wy, daer Bacchus vrinden
Om Olmetakken 't loof van rijpe druyven winden.
| |
| |
En waglend na den dronk, met tros, en schael, en kan
't Beelt eeren, dat gevoert van 't Tygeren gespan,
Het hooft met Wijngaert kroont, en door 't gestadig leppen,
Het vette en vuyge lijf naeuw schijnt te kunnen reppen.
Help ons, het dol geschreeuw van Peans heyligheyt
Versmooren, daer men hem een onverminkte Geit
Of Bok ten offer brengt, daer Melk, en Honing-raten,
Van 't altaer sypelen, de Priesters uytgelaten,
So lang met vaersen, vol van namen tot sijn lof
Uytvaren, tot sy in het omgedanste stof
Der wijn-kapel, vermast, al hygend, nedersinken,
En daer de spraek ontbreekt, noch wijsen om te drinken,
Dan hout een altaer-knaep een gout besneden vat
Voor de open keel, tot haer de Wijn ten neus uyt spat,
De tong ten monde uyt hangt. Die heeft dan sonder smetten
Van overtreen, geviert het pit van Liber wetten.
Dus leven Priesters, denk wat daer 't gemeen dan doet.
So, uwe borst dan noch een vonk van Godsdienst voet,
Die de overdaet verfoeyt, ga leertse daer verfoeyen.
Dats van de Wijn. Wilt gy de lust tot vrouwen boeyen?
So u Jerusalem niet werk genoeg beschikt,
Reys na Iöniën; my dunkt de kuysheyt schrikt
Nu ik de naem maer noem, of Ciprys, daer't hoereren
Als eerlijk, wert gepleegt. Daer 't schendige schofferen,
Geen schande wert genoemt, een dochter nauwlijk leeft,
Of Bruyt trouwt, die bedekt geen Overspeelder heeft,
Die sy, terwijl de man ten keel toe vol gedronken,
En moe van danssen, op het Bruyts-bed leyt te ronken:
Als sy het kaerslicht blust, de schoot ten besten geeft,
Ja daer de man het weet wel rijke pollen heeft.
Daer de ongebondenheyt, daer lachen, kussen, lonken
Een hoge Kerk-wet is, daer men in 't koor siet pronken
Een beelt, dat naekt, het hooft met Myrth, en Rosen-kranst,
De borst met stenen çiert, men gaet hier niet: maer danst
| |
| |
Ter gyle Tempel in, daer onder de offerbanden
Van Koe, of Ram het hert reets heet geraekt aen 't branden;
De ritsheyt prickelt in het sien der afgodin.
Nu Ornan ga toom daer de lust tot vrouwen in.
Verbied de vrouwen niet, maer sulk onreedlijk minnen.
Ga Ornan, spil geen tijt, daer kunt gy zielen winnen.
Wat dorperheyt drijft doch de Esseen tot dit verbod?
Is trouwen quaet? so is de grootste schult aen God,
Die trouwde d'eerste mensch. heeft Moses u de vrouwen
Verbooden? wert hier door de mensch niet onderhouwen?
Doch is uw ernst so groot, dat gy dat schepzel wraekt
Om sijn beslommering, so hebt gy 't wit geraekt
Daer mijne pijl op doelt. volg dan mijn beeld, ga dolen
In een saemheyt, bid God in woestenye, en holen
Gescheyen van 't gewoel, leef sonder vrou, 't is goet
So gy de tochten temt van 't mannelijke bloet.
Maer waer leert doch de wet, gelijk de Esseen, het schuwen
Van beeste vlees voor spijs? wilt niet de spijs verspuwen,
Maer wel de gulsigheyt, daer Christus wet voor gruwt.
Wie heeft oyt meer dan hy dat mis-bedrijv geschuwt.
Wilt gy die sonde als wy, en elk die deugt mint, straffen,
Ga uyts Jerus'lem niet. daer doet de weelde schaffen,
Al wat men lecker noemt. de tafel is gepropt
Met wilde, en tamme spijs, men smeert, en brast, en sopt
In suyver suyvel tot de knockelen, en ving'ren.
Sy durven dat niet smaekt schots onder banken sling'ren,
Of spuwen aen de wand; doch Joden zijn gewoon
Te walgen, van dat haer te dikmael wert geboon:
Dat toone u 't Manna dat haer Vaderen versmeten;
Toen sy in Raphidim om vlees-gerechten kreeten.
Nu Ornan, 'k heb mijn wel had ik u maer voldaen,
'k Heb u genoeg ontdekt de hatelijke waen
Van 't volk, dat loos u met bedrieglijk heyt kan trecken.
Wat hoeve ik u die 't weet, of gy zijt blind, te ondecken
| |
| |
Hoe groots zy zijn op de gemeenschap van haer goet.
Op 't lieven van naeste, en wat dat Rot meer doet,
Om by het blinde volk, de rol van vroom te spelen.
Kan die laf-hertigheyt het hert van Ornan stelen?
Waer is sijne oude deugt? wie blust het heylig vuur
Dat in sijn boesem blaekte, eer hy de wispeltuur
Sijne ooren lenen dorst? waer is de trouw gebleven
Die hy aen Christus swoer? met tranen, ernst, en beven.
De Son van sijn geloov sag nauwlijk nog den dag,
Og gaet ten onder ô! afgrijsselijke slag,
Beswalkt met wijfeling, ach! was ik niet vertrokken,
Hy was misschien nog trouw, wie kon hem dus verlokken?
Wie was soo afgeregt? gewis de aerts vyant heest
Sijn ernst, die in 't verderv van swakke zielen leeft,
Hier op te werk geleyt. 'k sal nog mijn hert eens uyten.
Hoor Ornan, wilt uw ziel nog eens voor God ontsluyten;
Voor my uw hart, dat ik wel eer gewonnen had,
Toen gy tot God met my, van elk verworpen, bad.
Herneem in God weer moed om 't lijend rijk te bouwen,
De vroomheyt valt; maer wil sig niet gevallen houwen.
Nu weet gy wat ik wil, de wijs beveel ik aen
Uw wijsheyt, die u wel, soo gy God bid, sal raên.
Gy hebt, so ik vertrouw, so gants my niet vergeten,
Of wilt mijn lichaems smert, en ziele-vreugt nog weten.
Na dat ik Christus Wet met yver had geplant,
God gun het bloem, en vrugt, in 't afgelege lant,
Quam ik door 't land te rug, dat Jor, en Dan siet vloeien,
Het Galileetsche strant by Chorazim siet groeien,
Tot het op 't breetste weer by Magdalum verliest;
Voorby Betzan gebogt de mond by Zöar kiest
Der dode-zee, wel eer het lant der Sodomiten,
Die God met vuur, en wraek quam uyt de lugt begieten.
Maer eer het nat hie komt, krimpt het sijn loop wat in
Daer Isrels doortogt haer by Gilgal komt in 't sin;
| |
| |
De baren schijnen door haer bruysen, na te spelen,
Op de in geworpe steen, die vreugt die haer kon streelen.
Van hier trok ik door 't land, dat heylig werd genoemt,
Ach of't so was! hier was God Christus Wet gedoemt,
De Leeraers weg gejaegt, tot door mijn komst de waerheyt
Haer Son weer op sag gaen, en 't Iodendom de naerheyt
Der Heydensche offer-smook, vertoonde, en verr' verdreev.
O! Son van 't nieuw Verbond verberg u niet, ay streev
In volle gloring op, verdoov de deluw-glanssen,
Stoot alle dwael-licht uyt uwe on besmette transsen.
Streev voort vergode Son, tot gy aen 't aspunt raekt
Van Gods beloofde heyl, dat uyt uw schittring blaekt.
Dan sal de ziel vernoegt, ten midde-punt indringen.
Uwe onbeweeglijkheyt een eyn d'loose eer-sang singen.
Hier heb ik armelijk een tijd lang, om gedwaelt.
Om mijne dood in 't sterv... maer ik werd thans gehaelt,
Daer 't hooge Priesterschap mijn vonnis uyt sal spreeken.
Vergeev my, dat ik dus mijn schrijven af moet breeken.
Her laetste dat mijn pen, mijn hert, mijn ziel versoekt,
Is, dat gy Christus mint, en valsche Esseen vervloekt.
|
|
Auteursrechtvrij
